Η Ευρώπη ενώπιον κρίσιμων προκλήσεων 

Οι διαδοχικές κρίσεις της τελευταίας δεκαπενταετίας και οι σημαντικές προκλήσεις του μέλλοντος θέτουν τις ευρωπαϊκές ηγεσίες ενώπιον κρίσιμων αποφάσεων στρατηγικού χαρακτήρα. Η διαχρονική δέσμευση της Ευρώπης για βιώσιμη και δίκαιη ανάπτυξη, κοινωνική συνοχή και ασφάλεια προϋποθέτει μεταξύ άλλων τη συνεργασία μεταξύ των χωρών-μελών και την ενίσχυση των διαθέσιμων πόρων.

Διαχρονικά για την ΕΕ το βασικό εργαλείο χρηματοδότησης των επιμέρους πολιτικών – στοχεύσεων αποτελεί το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΠΔΠ) που σε συνδυασμό με το Σύμφωνο Σταθερότητας καθορίζει το πλαίσιο άσκησης της δημοσιονομικής πολιτικής. Υπενθυμίζουμε ότι η διαπραγμάτευση για το ισχύον ΠΔΠ, που λήγει το 2027, είχε συμπέσει με την εκδήλωση της πανδημικής κρίσης, με τις τελικές αποφάσεις να αποτελούν τομή για τα ευρωπαϊκά δρώμενα, καθώς για πρώτη ουσιαστικά φορά υιοθετήθηκε η πρόταση του κοινού δανεισμού και οδήγησε στο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ).

Στο επίπεδο των ενεργειών εν όψει της επικείμενης διαπραγμάτευσης για το ΠΔΠ της περιόδου 2028-2034 έχει ήδη εκκινήσει η προετοιμασία τόσο στα θεσμοθετημένα όργανα της ΕΕ όσο και σε εθνικό επίπεδο. Ενδεικτικά θα αναφέρουμε σχετικό ψήφισμα στο Ευρωκοινοβούλιο πριν από λίγες ημέρες, που παροτρύνει την Επιτροπή για πιο ριζοσπαστικές προσεγγίσεις και στην Ελλάδα τη συνεδρίαση του Κυβερνητικού Συμβουλίου Οικονομικής Πολιτικής για την έναρξη της βέλτιστης προετοιμασίας των θέσεων της ελληνικής πλευράς.

Αποτελεί κοινή διαπίστωση ότι η Ευρώπη βρίσκεται μπροστά σε σοβαρές προκλήσεις. Οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι και η ανάγκη ενίσχυσης της ασφάλειας – άμυνας, η απειλή της κλιματικής αλλαγής, η μειωμένη παραγωγικότητα – ανταγωνιστικότητα και η τεχνολογική υστέρηση σε σύγκριση με τις υπόλοιπες ισχυρές οικονομίες, οι συνεχώς διευρούμενες κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες και ο συνεπακόλουθος πολιτικός αντίκτυπος, οι μεταναστευτικές ροές και η δημογραφική επιδείνωση αποτελούν ορισμένα από τα σημαντικά ζητήματα που θα απασχολήσουν τον πολιτικό κόσμο τα επόμενα χρόνια. Παράλληλα η πανδημική, η ενεργειακή – πληθωριστική κρίση ανέδειξε μια σειρά παθογενειών και ελλείψεων τόσο σε παραγωγικό επίπεδο (βιομηχανία, αγροτική παραγωγή, στρατηγικά αποθέματα κ.ά.) όσο και στο επίπεδο των δικτύων εφοδιασμού και παραγωγής – μεταφοράς ενέργειας. Οι εκθέσεις Letta και Draghi εντόπισαν με ακρίβεια τις δομικές αδυναμίες του ευρωπαϊκού οικοδομήματος.

Tο σημαντικότερο, δεν περιορίστηκαν σε εύστοχες διαπιστώσεις αλλά προχώρησαν σε προτάσεις τεχνικού και θεσμικού χαρακτήρα. Κοινό στοιχείο και προϋπόθεση ικανοποίησης όλων των παραπάνω, η ανάγκη εξεύρεσης πρόσθετων πόρων. Το αναθεωρημένο Σύμφωνο Σταθερότητας δίνει αρκετές ευελιξίες και δυνατότητες σε εθνικό επίπεδο. Η ουσιαστική διαφορά όμως μπορεί και οφείλει να προέλθει από την κοινή δράση των χωρών-μελών και των ευρωπαϊκών οργάνων.

Υπό αυτό το πρίσμα το επόμενο ΠΔΠ μπορεί να αποτελέσει βασικό εργαλείο επίτευξης του στόχου της στρατηγικής αυτονομίας της Ευρώπης και του οράματος της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Απαραίτητη και αναγκαία προϋπόθεση η μεγέθυνσή του τόσο με ίδιους πόρους όσο και μέσω της αύξησης της συνεισφοράς των κρατών-μελών. Εάν θέλαμε να ποσοτικοποιήσουμε ένα ικανοποιητικό μέγεθος για το επικείμενο ΠΔΠ προκειμένου να ικανοποιήσει το πλήθος και τη σημαντικότητα των αναγκών-στόχων, θα λέγαμε ότι πρέπει να προσεγγίσει το 2,5%-3% του ετήσιου συνολικού ΑΕΠ των χωρών-μελών της ΕΕ.

Η χρήση του εργαλείου του κοινού δανεισμού, που αποφασίστηκε τόσο με το ΤΑΑ όσο και πρόσφατα με το ReArm Eu, πρέπει να αποτελέσει μέρος της συνολικής λύσης. Η επικείμενη διαδικασία που θα καταλήξει στο τέλος του 2026 θα αποδείξει εάν οι ευρωπαϊκές ηγεσίες έχουν συνειδητοποιήσει το μέγεθος των προκλήσεων που αντιμετωπίζει η Ευρώπη και της επαναφοράς της ως δεσπόζουσας δύναμης στο παγκόσμιο γίγνεσθαι.

Ο κ. Δημήτρης Λιάκος είναι οικονομολόγος.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ (ΟΤ) – ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ