Ταμείο Ανάκαμψης: Σε «αναμμένα» κάρβουνα η Ευρώπη – Τι περιμένει η Ελλάδα

Συναγερμός έχει σημάνει σε πολλές χώρες της Ευρώπης (και στην Ελλάδα), καθότι φαίνεται πως η Κομισιόν δεν είναι διατεθειμένη να δώσει παράταση στο Ταμείο Ανάκαμψης. Με βάση αυτό, το Ταμείο Ανάκαμψης θα πρέπει να εκταμιεύσει το σύνολο των πόρων για κάθε χώρα μέχρι και το τέλος του 2026, με σκοπό τα έργα να ολοκληρωθούν.

Την Τετάρτη 4 Ιουνίου, η Κομισιόν αναμένεται να ανακοινώσει πως δε θα δοθεί παράταση, κάτι που θα ασκήσει «πίεση» για επιτάχυνση σε χώρες όπως η Ισπανία, η Ιταλία, η Πορτογαλία, η Πολωνία αλλά και η Ελλάδα. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένεται να δηλώσει ότι δεν υπάρχει νομική βάση για επέκταση της ισχύος του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, παρά τις πιέσεις. άλλωστε, η όποια αλλαγή των κανόνων απαιτεί ομοφωνία, η οποία θεωρείται ανέφικτη λόγω της αντίθεσης χωρών όπως η Γερμανία και οι Κάτω Χώρες.

Οι καθυστερήσεις στο Ταμείο Ανάκαμψης

Οι καθυστερήσεις στις πληρωμές αποδίδονται στις πολύπλοκες απαιτήσεις και στους φιλόδοξους στόχους του προγράμματος, ενώ η ενεργειακή κρίση και ο πληθωρισμός που ακολούθησαν την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία ανάγκασαν πολλές χώρες να αναπροσαρμόσουν τα σχέδιά τους.

Σύμφωνα με δημοσίευμα του Politico, η ιταλική κυβέρνηση υπό τη Τζόρτζια Μελόνι επιμένει στην επέκταση του προγράμματος, με πρωταγωνιστικό ρόλο του Υπουργού Οικονομικών Τζανκάρλο Τζορτζέτι. Αντιθέτως, η Πολωνία βρήκε εναλλακτικές λύσεις, όπως η ανακατεύθυνση δανείων 6 δισ. ευρώ σε αμυντικά έργα «διπλής χρήσης», τα οποία θα διαχειρίζεται η αναπτυξιακή τράπεζα Gospodarstwa Krajowego.

Τι ισχύει όμως με την Ελλάδα; Η κυβέρνηση καλείται να υλοποιήσει ακόμη πάνω από 250 ορόσημα και στόχους, προκειμένου να εισπράξει  τα υπόλοιπα 14,7 δισ. ευρώ που δικαιούται από το Ταμείο Ανάκαμψης. Υπενθυμίζεται πως η χώρα μας έχει ήδη καταθέσει από τις 15 Μαΐου στις Βρυξέλλες, την τελική αναθεώρηση για το εθνικό πρόγραμμα του Ταμείου Ανάκαμψης.

Σε κάθε περίπτωση, κάθε χώρα, μπορεί να διεκδικήσει χρήματα από το Ταμείο Ανάκαμψης που δικαιούται μέχρι και τις 21 Αυγούστου του 2026, τα οποία θα εκταμιευτούν μέχρι και το τέλος της χρονιάς.

Αξίζει να σημειωθεί ότι μέχρι σήμερα έχουν εκταμιευθεί 315 δισ. ευρώ, από τα συνολικά 648 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις και δάνεια. Με το χρονικό περιθώριο να στενεύει, η Κομισιόν φαίνεται πρόθυμη να διευκολύνει τις διαδικασίες, ώστε να μην επιστραφούν αδιάθετα κεφάλαια, αλλά απορρόφηση μετά το 2026 χωρίς αλλαγή κανόνων δεν προβλέπεται.

Οι αμυντικές δαπάνες

Παράλληλα, η Ελλάδα «καίγεται» και για το θέματα της ενεργοποίησης της ρήτρας διαφυγής που αφορά τον τρόπο συμπερίληψης των αμυντικών δαπανών στον προϋπολογισμό.

Η ελληνική κυβέρνηση έχει ζητήσει να εξαιρεθούν τα συγκεκριμένα κονδύλια από τα όρια αύξησης των δημόσιων δαπανών όπως προβλέπονται στο νέο ευρωπαϊκό δημοσιονομικό πλαίσιο. Το κρίσιμο σημείο αφορά το έτος βάσης  που θα υπολογίζεται η επιτρεπόμενη ετήσια αύξηση, η οποία δεν μπορεί να ξεπερνά το 1,5% του ΑΕΠ. Ενώ για τις άλλες χώρες ισχύει το 2021, για την Ελλάδα αναμένεται να ισχύσει το 2024, σύμφωνα με το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης, καθώς η χώρα μας ήταν ήδη ψηλά σε επίπεδο τέτοιων δαπανών.

Ο αρχικός σχεδιασμός της Κομισιόν προέβλεπε το 2021, έτος κατά το οποίο οι ελληνικές αμυντικές δαπάνες είχαν εκτιναχθεί στο 2,7% του ΑΕΠ, επίπεδο ιδιαίτερα υψηλό λόγω εξοπλιστικών αναγκών και γεωπολιτικών πιέσεων. Αν παρέμενε αυτή η χρονιά ως έτος αναφοράς, το περιθώριο επιπλέον δαπανών για τα επόμενα χρόνια θα ήταν σχεδόν μηδενικό, κάτι που φαίνεται ότι δε θα ισχύσει τελικά.

Σύμφωνα με πληροφορίες, η Κομισιόν αναμένεται να αποδεχθεί ως έτος βάσης το 2024, όταν οι αμυντικές δαπάνες ήταν στο 2,2% του ΑΕΠ, όπως είχε προαναγγείλει και ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κυριάκος Πιερρακάκης, κατά την παρουσία του στο 5ο ΟΤ FORUM. Αν αυτό επιβεβαιωθεί στην ανακοίνωση της Τετάρτης, τότε για το 2026 διαμορφώνεται πρόσθετος δημοσιονομικός χώρος της τάξης των 500 εκατ. ευρώ, καθώς η χώρα θα μπορεί να αυξήσει περαιτέρω τις αμυντικές της δαπάνες χωρίς να παραβιάζει τα νέα όρια.