Στεγαστικό: Η προσιτή στέγαση μεταξύ των κορυφαίων ανησυχιών για Ευρωπαίους δημάρχους

Η στέγαση περνάει την μεγαλύτερη κρίση εδώ και δεκαετίες και οι δήμαρχοι της Ευρώπης είναι πρόθυμοι να την αντιμετωπίσουν, αλλά θέλουν περισσότερη βοήθεια από την ΕΕ για να ξεπεράσουν τους δημοσιονομικούς περιορισμούς, αποκαλύπτει μια νέα δημοσκόπηση.

Η φετινή έρευνα Eurocities Pulse: Mayors Survey — που διεξήχθη την άνοιξη και κοινοποιήθηκε αποκλειστικά στο Living Cities του POLITICO, διεξήγαγε έρευνα σε 86 δημοτικούς ηγέτες από 26 ευρωπαϊκές χώρες.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, το 63% των ερωτηθέντων δημάρχων λένε ότι η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής είναι η κορυφαία προτεραιότητα για τη διοίκησή τους, σύμφωνα με τα ευρήματα του περασμένου έτους. Αλλά αυτή τη φορά, η δεύτερη πιο πιεστική ανησυχία στη λίστα είναι η πρόσβαση σε οικονομικά προσιτή στέγαση.

Το 2023, η στέγαση μόλις που είχε συμπεριληφθεί στη λίστα με τις 10 κορυφαίες προτεραιότητες για τους δημάρχους που συμμετείχαν στην έρευνα του δικτύου. Η τρέχουσα κατάστασή της ως μία από τις κύριες ανησυχίες για τους τοπικούς ηγέτες της Ένωσης υπογραμμίζει τον αντίκτυπο της κρίσης προσιτής τιμής κατοικίας στις πόλεις σε όλη την ήπειρο σήμερα.

Μαζικές διαμαρτυρίες για το στεγαστικό

Σε πολλά από τα αστικά κέντρα της Ευρώπης, οι δήμαρχοι αντιμετωπίζουν μαζικές διαμαρτυρίες κατά της αύξησης των τιμών των ενοικίων και των κατοικιών. Σε απάντηση, έχουν δοκιμάσει μέτρα όπως πλαφόν ενοικίων, απαγόρευση τουριστικών ενοικιάσεων ή έχουν ξεκινήσει σημαντικές οικοδομικές πρωτοβουλίες. Αλλά όσοι συμμετείχαν στην έρευνα δήλωσαν ότι χρειάζονται απεγνωσμένα την καθοδήγηση της ΕΕ για να καταλήξουν σε μια συντονισμένη απάντηση στην κρίση.

Παρόλο που η στέγαση δεν αποτελεί, επίσημα, αρμοδιότητα της ΕΕ, η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, δεσμεύτηκε να αντιμετωπίσει το ζήτημα πέρυσι και δημιούργησε τον ρόλο της πρώτης ειδικής Επιτρόπου Στέγασης της Ένωσης, η οποία έχει αναλάβει την παρουσίαση ενός σχεδίου για την αύξηση του αποθέματος οικονομικά προσιτών κατοικιών στην Ευρώπη το 2026. Για πρώτη φορά, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο διαθέτει πλέον και μια Επιτροπή Στέγασης, η οποία αναλύει πώς μπορεί να μειωθεί το κόστος σε ολόκληρη την Ένωση.

Οι δήμαρχοι που συμμετείχαν στην έρευνα έχουν πολλές προτάσεις για το πώς θα μπορούσε να γίνει αυτό. Περισσότεροι από τους μισούς λένε ότι θα πρέπει να διατεθούν περισσότερα χρήματα της ΕΕ για την κατασκευή κατοικιών μέσω προγραμμάτων όπως η Πολιτική Συνοχής, η οποία τροποποιήθηκε πρόσφατα ώστε να επιτρέψει στις χώρες μέλη να χρησιμοποιήσουν έως και 15 δισεκατομμύρια ευρώ σε περιφερειακά κεφάλαια για την αντιμετώπιση της κρίσης.

Οι τοπικοί ηγέτες ζητούν επίσης αναθεώρηση των κανόνων ανταγωνισμού και κρατικών ενισχύσεων, ώστε να μπορούν να διατεθούν περισσότερα δημόσια χρήματα για την κατασκευή κοινωνικών και οικονομικά προσιτών κατοικιών. Και ζητούν ολοκληρωμένους κανονισμούς της ΕΕ για τον περιορισμό των βραχυπρόθεσμων μισθώσεων που, όπως λένε, επιδεινώνουν το πρόβλημα.

Ζητήματα εμπιστοσύνης

Οι δήμαρχοι που συμμετείχαν σε δημοσκόπηση της Eurocities αναφέρουν ότι οι δημοσιονομικοί περιορισμοί παραμένουν ένα σημαντικό εμπόδιο στην επίτευξη των προτεραιοτήτων τους.

Καθώς ο υψηλός πληθωρισμός και το αυξανόμενο κόστος ενέργειας συνεχίζουν να ασκούν πίεση στις δημοτικές κυβερνήσεις, πολλοί τοπικοί ηγέτες εκφράζουν απογοήτευση προς τις εθνικές διοικήσεις, οι οποίες πιστεύουν ότι δυσκολεύουν την πρόσβαση των πόλεων σε δημόσια κεφάλαια.

H απογοήτευση μπορεί να εξηγήσει γιατί λιγότεροι από τους μισούς δημάρχους που συμμετείχαν στην έρευνα λένε ότι εμπιστεύονται τις εθνικές αρχές. Οι τοπικοί ηγέτες φαίνεται να δυσανασχετούν με την υποτιθέμενη απώλεια της δημοτικής αυτονομίας τους και παραπονιούνται για τους πολιτικούς που επιβάλλουν αποφάσεις «από πάνω προς τα κάτω».

Ωστόσο, ενώ οι ερωτηθέντες φαίνεται να μην έχουν εμπιστοσύνη στις εθνικές κυβερνήσεις που θεωρούν ότι δεν έχουν επαφή με τις τοπικές ανησυχίες, βλέπουν τους αξιωματούχους της ΕΕ στις μακρινές Βρυξέλλες ως αξιόπιστους εταίρους. Όπως ήταν αναμενόμενο, η εμπιστοσύνη στους θεσμούς του μπλοκ ποικίλλει ανάλογα με το βαθμό συμμετοχής των δήμων στα προγράμματά τους. Αλλά, συνολικά, οι τοπικοί ηγέτες εκτιμούν τις προσπάθειες της ΕΕ να συνεργαστεί με τους αυτοδιοικητικούς ηγέτες και να παράσχει δημόσια χρηματοδότηση για τοπικά έργα.

Σύμφωνα με την έρευνα, σχεδόν τα τρία τέταρτα των συμμετεχόντων δημάρχων δηλώνουν αισιόδοξοι για το μέλλον της ΕΕ. Αυτό τους διαφοροποιεί από τους ψηφοφόρους τους: Τα τελευταία στοιχεία του Ευρωβαρόμετρου δείχνουν ότι μόνο το 62% των πολιτών της ΕΕ εκφράζουν παρόμοια εμπιστοσύνη στη θετική εξέλιξη του μπλοκ.

Το θετικό κλίμα μπορεί να οφείλεται στην άμεση αλληλεπίδραση των δημάρχων με τους θεσμούς του μπλοκ, καθώς και στην επίγνωσή τους για το πόσα χρήματα της ΕΕ χρησιμοποιούνται για τη χρηματοδότηση δημοτικών έργων και υποδομών. Υπογραμμίζει επίσης το δυναμικό των τοπικών ηγετών ως υποστηρικτών του ευρωπαϊκού εγχειρήματος – και ως σημαντικών παραγόντων στη μελλοντική του ανάπτυξη.