Δολάριο: Το διαζύγιο της Ασίας και η στροφή σε άλλα νομίσματα

Αποστασιοποιείται σταδιακά η Ασία από το δολάριο, καθώς οι γεωπολιτικές αβεβαιότητες, οι νομισματικές αλλαγές και η αντιστάθμιση νομισμάτων οδηγούν τις οικονομίες της στην αποδολάριοποίηση, σύμφωνα με το CNBC.

Πρόσφατα, η Ένωση Κρατών Νοτιοανατολικής Ασίας (ASEAN)  δεσμεύτηκε να ενισχύσει τη χρήση τοπικών νομισμάτων στο εμπόριο και τις επενδύσεις ως μέρος του πρόσφατα δημοσιευμένου Στρατηγικού Σχεδίου της Οικονομικής Κοινότητας για την περίοδο 2026-2030.

Το σχέδιο αφορά τις προσπάθειες για τη μείωση των κλυδωνισμών που συνδέονται με τις διακυμάνσεις των συναλλαγματικών ισοτιμιών με την προώθηση των διακανονισμών σε τοπικό νόμισμα και την ενίσχυση της περιφερειακής συνδεσιμότητας των πληρωμών.

Ο εμπορικός πόλεμος Τραμπ

«Οι αλλοπρόσαλλες αποφάσεις της εμπορικής πολιτικής του Τραμπ και η απότομη υποτίμηση του δολαρίου πιθανώς ενθαρρύνουν μια ταχύτερη στροφή προς άλλα νομίσματα» υπογραμμίζει ο Francesco Pesole, στρατηγικός αναλυτής συναλλάγματος στην ING.

Το φαινόμενο αφορά όλο τον κόσμο αν και είναι πιο έντονο στην Ασία. Το ποσοστό του δολαρίου στα παγκόσμια συναλλαγματικά αποθεματικά μειώθηκε από το 70% που ήταν το 2000 στο 57,8% το 2024. Επιπλέον και οι επιδόσεις του στις αγορές συναλλάγματος είναι απογοητευτικές, κυρίως λόγω της αλλοπρόσαλλης εμπορικής πολιτικής του Αμερικανού προέδρου, που οδήγησε σε έντονο ξεπούλημα τον Απρίλιο. Από την αρχή του έτους, ο δείκτης δολαρίου έχει αποδυναμωθεί κατά περισσότερο από 8%.

Αν και η απο-δολαριοποίηση δεν είναι ακριβώς ένα νέο φαινόμενο, η αφήγηση έχει αλλάξει. Οι επενδυτές και οι αξιωματούχοι αρχίζουν να αναγνωρίζουν ότι το δολάριο μπορεί και έχει χρησιμοποιηθεί ως μοχλός πίεσης -αν όχι ως ανοιχτό όπλο- στις εμπορικές διαπραγματεύσεις. Αυτό έχει οδηγήσει σε επαναξιολόγηση των χαρτοφυλακίων που είναι κατά κύριο λόγο υπερεπενδεδυμένα σε δολάρια ΗΠΑ, τονίζει ο Mitul Kotecha, επικεφαλής της στρατηγικής FX και EM macro της Barclays στην Ασία.

«Οι χώρες εξετάζουν το γεγονός ότι το δολάριο έχει και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ένα είδος όπλου στο εμπόριο, άμεσες κυρώσεις κ.λπ… Αυτή ήταν η πραγματική αλλαγή, νομίζω, τους τελευταίους μήνες» είπε στο CNBC.

Επιτάχυνση του ρυθμού

Η απομάκρυνση από το δολάριο κερδίζει έδαφος στην ASEAN, κυρίως λόγω δύο δυνάμεων: οι άνθρωποι και οι εταιρείες μετατρέπουν σταδιακά τις αποταμιεύσεις τους που είχαν σε δολάρια ΗΠΑ σε τοπικά νομίσματα και οι μεγάλοι επενδυτές αντισταθμίζουν πιο ενεργά τις ξένες επενδύσεις τους, σύμφωνα με την Bank of America.

Πέρα από την ASEAN, οι χώρες μέλη της ομάδας BRICS, στα οποία περιλαμβάνονται η Ινδία και η Κίνα, έχουν επίσης αναπτύξει και προωθήσει ενεργά το δικό τους σύστημα πληρωμών για να παρακάμψουν τα παραδοσιακά συστήματα όπως το SWIFT και να μειώσουν την εξάρτηση από το δολάριο. Η Κίνα έχει επίσης προωθήσει τους διμερείς εμπορικούς διακανονισμούς στο γιουάν.

Η απο-δολαριοποίηση είναι μια «συνεχής, αργή διαδικασία» τονίζει ο Kotecha της Barclays. «[Αλλά] μπορείτε να το δείτε από τα αποθέματα των κεντρικών τραπεζών, τα οποία μειώνουν σταδιακά το μερίδιο του δολαρίου. Μπορείτε να το δείτε αυτό από το μερίδιο του δολαρίου στις εμπορικές συναλλαγές» είπε. Πρόσθεσε ότι οι ασιατικές οικονομίες, όπως η Σιγκαπούρη, η Νότια Κορέα, η Ταϊβάν, το Χονγκ Κονγκ και η Κίνα, κατέχουν μεγάλο μερίδιο των ξένων περιουσιακών στοιχείων, γεγονός που τους δίνει τις μεγαλύτερες δυνατότητες να επαναπατρίσουν τα ξένα κέρδη ή περιουσιακά στοιχεία τους πίσω στα νομίσματα της χώρας τους.

Το αντιστάθμισμα

Η απο-δολαριοποίηση λαμβάνει επίσης χώρα καθώς οι Ασιάτες επενδυτές αντισταθμίζουν όλο και περισσότερο τα ανοίγματά τους σε δολάρια ΗΠΑ, σύμφωνα με τη Nomura. Η αντιστάθμιση συναλλαγματικών ισοτιμιών είναι όταν ένας επενδυτής προστατεύεται από μεγάλες διακυμάνσεις στις τιμές των νομισμάτων, κλειδώνοντας τις συναλλαγματικές ισοτιμίες για να αποφύγει τις απώλειες εάν το δολάριο ΗΠΑ αποδυναμωθεί ή ενισχυθεί απροσδόκητα.

Όταν οι επενδυτές αντισταθμίζουν την έκθεσή τους στο δολάριο, πωλούν το δολάριο και αγοράζουν τοπικά ή εναλλακτικά νομίσματα, γεγονός που αυξάνει τη ζήτηση και ανατιμά τα τελευταία έναντι του δολαρίου.

«Ορισμένες από τις υψηλές επιδόσεις που εξετάζουμε θα είναι θέσεις σε νομίσματα όπως το ιαπωνικό γιεν, το κορεατικό γουόν και το δολάριο Ταϊβάν» τονίζει ο Craig Chan, παγκόσμιος επικεφαλής της στρατηγικής συναλλαγματικών ισοτιμιών στη Nomura Securities, ο οποίος έχει παρατηρήσει ότι ένα μεγάλο μέρος της αντιστάθμισης συναλλαγματικών ισοτιμιών προέρχεται από θεσμικούς επενδυτές όπως οι ασφαλιστικές εταιρείες ζωής, τα συνταξιοδοτικά ταμεία και τα hedge funds.

Το δολάριο παραμένει βασιλιάς;

Η απομάκρυνση από το δολάριο εγείρει επίσης το ερώτημα αν πρόκειται για μια προσωρινή κατάσταση ή για μια διαρθρωτική αλλαγή.

Προς το παρόν, μπορεί να εξακολουθεί να είναι απλώς κυκλική, εκτιμά ο Cedric Chehab, επικεφαλής οικονομολόγος της BMI, ο οποίος σημείωσε ότι θα είναι διαρθρωτική μόνο εάν οι ΗΠΑ εφαρμόσουν πιο επιθετικά τις κυρώσεις, κάνοντας τις κεντρικές τράπεζες να είναι επιφυλακτικές ως προς τη διακράτηση μεγάλων ποσών σε δολάρια.

‘Ενα δεύτερο σενάριο θα ήταν εάν οι κυβερνήσεις δώσουν εντολή στα συνταξιοδοτικά τους ταμεία να επενδύσουν μεγαλύτερο ποσοστό των περιουσιακών τους στοιχείων στο εσωτερικό.

Ενώ ορισμένες χώρες μειώνουν την έκθεσή τους και την εξάρτησή τους από το δολάριο, παραμένει πρόκληση να εκθρονίσουν το δολάριο από τη θέση του ως το νούμερο ένα αποθεματικό νόμισμα, δήλωσαν παρατηρητές του κλάδου.

«Κανένα άλλο νόμισμα δεν διαθέτει την ίδια ρευστότητα, το ίδιο βάθος στην αγορά ομολόγων και πιστώσεων με το δολάριο, οπότε είναι περισσότερο θέμα μείωσης της εφεδρικής του ελκυστικότητας, παρά απώλειας του θρόνου του», δήλωσε ο Pescole.