Eurobank: Οι αστερίσκοι της ανάπτυξης [γραφήματα]

Διατήρηση της υπεραπόδοσης έναντι της ευρωζώνης το α’ τρίμηνο 2025, αλλά με επιβράδυνση της ανάπτυξης και μείωση των επενδύσεων παγίων διαπιστώνει η Eurobank στο δελτίο «7 Ημέρες Οικονομία».

Σύμφωνα με τα στοιχεία των εθνικών λογαριασμών του α’ τριμήνου 2025, το πραγματικό Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) στην Ελλάδα παρέμεινε στα ίδια επίπεδα με εκείνα του δ’ τριμήνου 2024, ενώ σε σύγκριση με το α’ τρίμηνο του 2024 κατέγραψε αύξηση 2,2%. Στο παρόν τεύχος του δελτίου 7 Ημέρες Οικονομία παρουσιάζουμε τα εν λόγω στοιχεία όπως και τα αποτελέσματα της τριμηνιαίας έρευνας δυναμικού της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ).

Ναι μεν η υπεραπόδοση της ελληνικής οικονομίας έναντι της Ευρωζώνης -σε όρους ετήσιας αύξησης του πραγματικού ΑΕΠ- διατηρήθηκε το α’ τρίμηνο 2025 , ωστόσο ο ρυθμός μεγέθυνσης επιβραδύνθηκε, οι επενδύσεις παγίων μειώθηκαν και οι εξαγωγές υπηρεσιών κινήθηκαν πτωτικά. Στις προβλέψεις επίσημων οργανισμών για την ανάπτυξη στην Ελλάδα το 2025, ο ακαθάριστος σχηματισμός πάγιου κεφαλαίου, στηριζόμενος στα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ), αναφέρεται ως μια εκ των βασικών συνιστωσών της εκτιμώμενης μεγέθυνσης (2,3% η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 2,0% ο ΟΟΣΑ και το ΔΝΤ).

Εθνικοί λογαριασμοί α’ τριμήνου 2025

Η ανάπτυξη στην Ελλάδα το α’ τρίμηνο 2025 σημείωσε επιβράδυνση στο 0,04% QoQ / 2,2% YoY, από 0,8% QoQ / 2,5% YoY το δ’ τρίμηνο 2024, περνώντας κάτω από τον πήχη της μέσης εκτίμησης της αγοράς (consensus forecast).[1] Μετρώντας το πραγματικό ΑΕΠ υπό το πρίσμα της ζήτησης, δηλαδή προσεγγίζοντας την εγχώρια οικονομική δραστηριότητα από την πλευρά της δαπάνης των εγχώριων και μη νοικοκυριών, επιχειρήσεων και κυβέρνησης, η επιβράδυνση της ελληνικής οικονομίας προήλθε από τις επιδόσεις των συνιστωσών των επενδύσεων παγίων και των εξαγωγών υπηρεσιών. Ο μεν ακαθάριστος σχηματισμός πάγιου κεφαλαίου μειώθηκε κατά -6,1% QoQ / -3,2% YoY, οι δε εξαγωγές υπηρεσιών κατά -2,0% QoQ / -0,2% YoY.

Βάσει των 7 κατηγοριών κεφαλαιουχικών αγαθών για τα οποία δημοσιεύει στοιχεία η ΕΛΣΤΑΤ, η ισχυρή συρρίκνωση των επενδύσεων παγίων σε τριμηνιαία βάση το α’ τρίμηνο 2025 αφορούσε κυρίως τις κατηγορίες των κατασκευών -κατοικίες και άλλες κατασκευές- και του μηχανολογικού εξοπλισμού και οπλικών συστημάτων. Σε ό,τι αφορά τη μείωση των εξαγωγών υπηρεσιών, αυτή προήλθε από τη συνιστώσα των μεταφορών, η πτώση της οποίας υπεραντιστάθμισε την άνοδο των εξαγωγών ταξιδιωτικών και άλλων υπηρεσιών. Τέλος, στις υπόλοιπες κατηγορίες δαπάνης, η ιδιωτική κατανάλωση διατήρησε τη δυναμική της ενισχυόμενη από την αύξηση της απασχόλησης και των μισθών, ενώ η ισχνή επίδοση των εξαγωγών αγαθών συνεχίστηκε.

Το πραγματικό ΑΕΠ

Μετρώντας το πραγματικό ΑΕΠ υπό το πρίσμα της προσφοράς, δηλαδή προσεγγίζοντας την εγχώρια οικονομική δραστηριότητα από την πλευρά της παραγωγής, η τριμηνιαία μεταβολή της ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας στην Ελλάδα το α’ τρίμηνο 2025 ήταν αρνητική στο -0,4% (1,5% YoY), από 0,7% το δ’ τρίμηνο 2024 (1,9% YoY), με τους τομείς των κατασκευών και της διαχείρισης ακίνητης περιουσίας να έχουν τη μεγαλύτερη συνεισφορά σε αυτό το αποτέλεσμα. Η μείωση της ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας στους δύο προαναφερθέντες τομείς της οικονομίας αντανακλάται στη συρρίκνωση των επενδύσεων παγίων στις κατασκευές και δύναται να συνδεθεί σε έναν βαθμό με την αβεβαιότητα που προκάλεσαν οι πρόσφατες αποφάσεις  του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) σχετικά με τη δόμηση σε εκτός σχεδίου περιοχές και τον Νέο Οικοδομικό Κανονισμό.[2]

Τέλος, παρά την επιβράδυνση του πραγματικού ρυθμού μεγέθυνσης στην Ελλάδα το α’ τρίμηνο 2025, η υπεραπόδοσή της σε σύγκριση με την Ευρωζώνη διατηρήθηκε. Η κατάταξη των οικονομιών της ΕΕ-27 (πλην Ιρλανδίας και Λουξεμβούργου) σε όρους ετήσιας ανάπτυξης το α’ τρίμηνο 2025 είχε ως ακολούθως: Πολωνία (3,7%), Δανία (3,6%), Βουλγαρία (3,1%), Κροατία (3,1%), Κύπρος (3,0%), Λιθουανία (3,0%), Μάλτα (2,9%), Ισπανία (2,8%), Τσεχία (2,2%), Ολλανδία (2,2%), Ελλάδα (2,2%), ΕΕ-27 (1,6%), Πορτογαλία (1,6%), Ευρωζώνη (1,5%), Βέλγιο (1,1%), Σλοβακία (1,0%), Σουηδία (1,0%), Φινλανδία (0,8%), Ιταλία (0,7%), Γαλλία (0,6%), Ρουμανία (0,6%), Εσθονία (0,1%), Γερμανία (0,0%), Λετονία (-0,3%), Αυστρία (-0,4%), Ουγγαρία (-0,4%) και Σλοβενία (-0,8%).

Έρευνα εργατικού δυναμικού α’ τριμήνου 2025

Παράλληλα, η Eurobank αναφέρεται στη μείωση του ποσοστού ανεργίας καθώς και την άνοδο της απασχόλησης. Και στα δύο φύλα έχει περιοριστεί η ανεργία, περισσότερο όμως στις γυναίκες, ενώ ο αριθμός των μακροχρόνια ανέργων για έκτο συνεχόμενο τρίμηνο βρίσκεται κάτω από τις 300,0 χιλ. αλλά το ποσοστό μακροχρόνιας ανεργίας περιορίζεται με βραδύτερο ρυθμό. Από την άλλη πλευρά εξακολουθούν να υπάρχουν αδυναμίες στην αγορά εργασίας. Η ενίσχυση της απασχόλησης εξακολουθεί να στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό σε κλάδους μη διεθνώς εμπορεύσιμων αγαθών και υπηρεσιών ή/και σε κλάδους που είναι διεθνώς εμπορεύσιμοι αλλά σχετικά χαμηλής προστιθέμενης αξίας και εξειδίκευσης. Επίσης, το εθνικό ποσοστό συμμετοχής στην αγορά εργασίας είναι από τα χαμηλότερα στην ΕΕ-27 ενώ των γυναικών και των νέων ηλικίας 20-24 ετών παραμένουν χαμηλότερα συγκριτικά με το εθνικό ποσοστό. Εξάλλου, ενώ μειώνεται το ποσοστό ανεργίας πολλοί τομείς αναφέρουν ελλείψεις εργατικού δυναμικού, γεγονός που αποτελεί ένδειξη αναντιστοιχίας μεταξύ ζήτησης και προσφοράς εργασίας.

Όπως έχει σημειωθεί σε προηγούμενες εκδόσεις του δελτίου 7 Ημέρες Οικονομία, είναι αναγκαία η ενίσχυση κλάδων με διεθνώς εμπορεύσιμη παραγωγή που χαρακτηρίζονται από υψηλή εξειδίκευση και παράγουν προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας καθώς μπορούν να συμβάλουν στη βελτίωση του εξωτερικού ισοζυγίου της οικονομίας. Επιπλέον, είναι απαραίτητο να αυξηθεί η συμμετοχή των γυναικών και των νέων στην αγορά εργασίας καθώς θα συμβάλει θετικά στον πραγματικό ρυθμό μεγέθυνσης της οικονομίας αντισταθμίζοντας σε κάποιο βαθμό τις επιπτώσεις στο ΑΕΠ από τη μείωση του πληθυσμού που βρίσκεται σε εξέλιξη και από το υψηλό επενδυτικό κενό που παρουσιάζει η οικονομία το οποίο θα χρειαστεί ακόμη χρόνο για να καλυφθεί.

Σύμφωνα με την Έρευνα Εργατικού Δυναμικού της ΕΛΣΤΑΤ, το α’ τρίμηνο 2025 το μη εποχικά προσαρμοσμένο ποσοστό ανεργίας περιορίστηκε σε ετήσια βάση κατά 1,7 π.μ., στο 10,4% του εργατικού δυναμικού, από 12,1% την ίδια περίοδο του 2024. Ο αριθμός των ανέργων μειώθηκε κατά 86,0 χιλ. (στους 488,1 χιλ.), ενώ ο αριθμός των απασχολουμένων αυξήθηκε κατά 43,4 χιλ. (στους 4.216,8 χιλ.), με αποτέλεσμα το εργατικό δυναμικό να μειωθεί κατά 42,6 χιλ. (στους 4.704,8 χιλ.).  Σημειώνεται πως ο ρυθμός αύξησης της απασχόλησης επιβραδύνθηκε (1,0% το α’ τρίμ. 2025 από 1,8% το α’ τρίμ. 2024), ενώ το ποσοστό συμμετοχής στην αγορά εργασίας κατήλθε στο 52,2% από 52,6% ένα έτος νωρίτερα και παραμένει από τα χαμηλότερα στην ΕΕ-27.

Υψηλότερο ποσοστό της γυναίκας

Την ίδια περίοδο και στα δύο φύλα το ποσοστό ανεργίας περιορίστηκε, αλλά παραμένει υψηλότερο στις γυναίκες, όμως η πτώση του σε αυτές ήταν ισχυρότερη (-2,3 π.μ., στο 12,9%) συγκριτικά με τους άνδρες (-1,4 π.μ., στο 8,3%). Παράλληλα, η διαφορά στο ποσοστό ανεργίας μεταξύ ανδρών και γυναικών περιορίζεται με την πάροδο του χρόνου αλλά το ποσοστό συμμετοχής των γυναικών στην αγορά εργασίας είναι πολύ χαμηλό και υπολείπεται σημαντικά αυτού των ανδρών (45,2% έναντι 59,8%). Εξάλλου, το ποσοστό ανεργίας περιορίζεται με την ηλικία, ενώ σε όλες τις ηλικιακές κατηγορίες – πλην αυτής των ατόμων με ηλικία άνω των 65 ετών – μειώθηκε. Η ισχυρότερη μείωση παρουσιάστηκε στους νέους ηλικίας 15-19 ετών (-19,0 π.μ., στο 28,6%) και η ηπιότερη στα άτομα ηλικίας 30-44 ετών (-1,2 π.μ.. στο 11,0%), ενώ στα άτομα άνω των 65 ετών ανήλθε στο 7,8% από 6,4%. Σημειώνεται ότι το ποσοστό συμμετοχής των νέων ηλικίας 20-24 ετών είναι χαμηλότερο του εθνικού μέσου όρου (49,2% έναντι 52,2%).

Επίπεδο εκπαίδευσης

Αναφορικά με το επίπεδο εκπαίδευσης, το α’ τρίμηνο 2025 σε όλες τις κατηγορίες – εκτός των ατόμων με απολυτήριο Γυμνασίου – το ποσοστό ανεργίας μειώθηκε σε ετήσια βάση. Η μεγαλύτερη μείωση εντοπίζεται στα άτομα που παρακολούθησαν μερικές τάξεις του Δημοτικού ή δεν πήγαν καθόλου σχολείο (-13,5 π.μ., στο 22,1%) και η μικρότερη στα άτομα με απολυτήριο Δημοτικού (-0,6 π.μ., στο 14,5%). Τα άτομα με Διδακτορικό τίτλο εμφανίζουν το χαμηλότερο ποσοστό ανεργίας το α’ τρίμηνο 2025 (4,9% από 6,7%) ενώ στους αποφοίτους Γυμνασίου το ποσοστό ανεργίας αυξήθηκε οριακά (στο 13,7% από 13,5%). Το ποσοστό των μακροχρόνια ανέργων περιορίστηκε σε ετήσια βάση στο 50,7% από 52,0% ενώ ο αριθμός των μακροχρόνια ανέργων κατήλθε στους 247,6 χιλ. (από τους 298,7 χιλ. το α’ τρίμηνο 2024) και βρίσκεται σε επίπεδα κάτω των 300 χιλ. για έκτο συνεχόμενο τρίμηνο.

Σχετικά με την περιφερειακή διάσταση του ποσοστού ανεργίας, το πρώτο τρίμηνο φέτος, σε 7 περιφέρειες μειώθηκε και σε 6 αυξήθηκε. Η μεγαλύτερη πτώση εντοπίζεται στα Ιόνια Νησιά (-10,8 π.μ., στο 20,3%) – όπου παρουσιάζουν και το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας το α’ τρίμηνο 2025 – και στην Κρήτη (-9,3 π.μ., στο 6,7%), ενώ η μεγαλύτερη άνοδος στην Ανατολική Μακεδονία-Θράκη (+1,6 π.μ., στο 12,3%), με τη Θεσσαλία να παρουσιάζει το χαμηλότερο ποσοστό ανεργίας (6,4% από 12,8%) μεταξύ των περιφερειών της χώρας.

Απασχόληση

Τέλος, σε σχέση με την κλαδική διάσταση της απασχόλησης, σε 8 κλάδους παρατηρείται μείωση της απασχόλησης και σε 13 άνοδος. Η ισχυρότερη αύξηση στην απασχόληση παρουσιάστηκε στους κλάδους Χονδρικού-Λιανικού εμπορίου (+32,6 χιλ., στους 727,0 χιλ. απασχολούμενους), Επαγγελματικών-Επιστημονικών-Τεχνικών δραστηριοτήτων (+27,7 χιλ., στους 301,3 χιλ.), Εκπαίδευσης (+24,2 χιλ., στους 352,3 χιλ.), Τεχνών-Διασκέδασης-Ψυχαγωγίας (+15,6 χιλ., στους 65,2 χιλ.) και Κατασκευών (+14,4 χιλ., στους 195,4 χιλ.). Η ισχυρότερη μείωση της απασχόλησης παρουσιάστηκε στον Πρωτογενή τομέα (-53,8 χιλ., στους 425,1 χιλ. απασχολούμενους) και στους κλάδους Τουρισμού (-30,9 χιλ., στους 313,9 χιλ.) και Μεταποίησης (-10,7 χιλ. στους 411,6 χιλ.).