Startups: Πού βρίσκεται σήμερα το ελληνικό οικοσύστημα;

Ανάπτυξη με εμπόδια είναι μια φράση που θα μπορούσε να περικλύσει το ελληνικό οικοσύστημα των startups. Το οικοσύστημα της Αθήνας παρουσίασε μικρή πτώση για το 2025, σύμφωνα με το Global Startup Ecosystem Report του Startup Genome για το 2025. Η ελληνική πρωτεύουσα κατατάσσεται πλέον στο εύρος 61-70 μεταξύ των αναδυόμενων οικοσυστημάτων παγκοσμίως, υποχωρώντας από το εύρος 51-60 που κατείχε το 2024.

Η συνολική αξία του exit amount υπερδιπλασιάστηκε, φτάνοντας από τα 520 εκατομμύρια δολάρια το 2024 στο 1,1 δισεκατομμύριο δολάρια, για την περίοδο από το δεύτερο εξάμηνο του 2022 έως το 2024.

Οι «έξοδοι» αναφέρονται στα ποσά που λαμβάνουν οι ιδρυτές, επενδυτές ή μέτοχοι μιας νεοφυούς επιχείρησης κατά την έξοδό της από την αγορά, συνήθως μέσω εξαγοράς ή δημόσιας εγγραφής. Η σημαντική αύξηση αυτών των αξιών δείχνει ότι ελληνικές εταιρείες κατάφεραν να προσελκύσουν μεγάλες εξαγορές ή να πραγματοποιήσουν επιτυχημένες δημόσιες εγγραφές.

Η συνολική αξία του οικοσυστήματος μειώθηκε κατά 20%, από 4,21 δισεκατομμύρια δολάρια σε 3,4 δισεκατομμύρια δολάρια. Παράλληλα, οι επενδύσεις πρώιμου σταδίου σημείωσαν μικρή μείωση, από 190 εκατομμύρια δολάρια σε 180 εκατομμύρια δολάρια.

Επιμέρους δείκτες

Στους επιμέρους δείκτες (success factors) της έρευνας (με βαθμολογία από το 1-10) για το ελληνικό οικοσύστημα:

• Η απόδοση του τεχνολογικού οικοσυστήματος της Αθήνας κατέγραψε βελτίωση, με τον σχετικό δείκτη να αυξάνεται από 4 σε 5 μονάδες. Η άνοδος αυτή, ωστόσο, δεν αντικατοπτρίζει συνολική πρόοδο του κλάδου, αλλά οφείλεται κυρίως σε μεμονωμένες εταιρικές κινήσεις υψηλής αξίας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η εξαγορά της BETA CAE Systems έναντι περίπου 1,24 δισεκατομμυρίων δολαρίων, η IPO της Qualco και η επέκταση της Viva Wallet.
• Η χρηματοδότηση νεοφυών επιχειρήσεων μειώθηκε, με τον αντίστοιχο δείκτη να πέφτει από 2 σε 1.
• Ο δείκτης ταλέντου και εμπειρίας μειώθηκε επίσης από τις 4 στις 2 μονάδες, στοιχείο που καταδεικνύει τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι εταιρείες στην προσέλκυση και διατήρηση εξειδικευμένου προσωπικού.
• Η διεθνής εμβέλεια των αθηναϊκών startups υποχώρησε αισθητά, με τον σχετικό δείκτη να μειώνεται από 9 σε 6.
• Στάσιμο παραμένει το οικοσύστημα και στον τομέα της τεχνογνωσίας, με τον αντίστοιχο δείκτη να παραμένει στο χαμηλό επίπεδο του 1.

Η έρευνα της StartupBlink για τις ελληνικές startups

Πρόσφατη έρευνα της StartupBlink παρουσιάζει μια πιο θετική εικόνα για την Ελλάδα, όπου κατατάσσεται 47η παγκοσμίως, ανεβαίνοντας δύο θέσεις το 2025 σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά. Η Ελλάδα κατέγραψε ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης οικοσυστήματος 12,07%, ο οποίος παρότι μέτριος, ήταν αρκετός για τη βελτίωση της θέσης της λόγω αντίθετων ανέμων σε άλλες χώρες.

Το ελληνικό οικοσύστημα εξακολουθεί να είναι συγκεντρωμένο, με την Αθήνα να κυριαρχεί. Η απόδοση της χώρας στηρίζεται σε έναν αυξανόμενο αριθμό οργανισμών υποστήριξης, επιταχυντών και συνεργασιών δημόσιου-ιδιωτικού τομέα, όπως σημειώνει η StartupBlink.

Η Αθήνα κατατάσσεται 142η παγκοσμίως με βαθμολογία 5,719 και ρυθμό ανάπτυξης 8,1%. Αποτελεί τη μοναδική ελληνική πόλη εντός των 200 κορυφαίων παγκοσμίως. Οι startups εντός του οικοσυστήματος εστιάζουν κυρίως στην ανάπτυξη λογισμικού, χρηματοοικονομικές υπηρεσίες και τον τουρισμό.

Η Θεσσαλονίκη ακολουθεί στην 362η θέση παγκοσμίως, επωφελούμενη από τα ακαδημαϊκά της ιδρύματα και τους κόμβους καινοτομίας. Το οικοσύστημά της αναπτύσσεται σταδιακά σε τομείς όπως η τεχνολογία υγείας, η εφοδιαστική αλυσίδα και η αγροδιατροφική τεχνολογία.

Περιφερειακά κέντρα όπως η Πάτρα, το Ηράκλειο και η Λάρισα εμφανίζουν σημάδια δραστηριότητας, κυρίως μέσω πανεπιστημιακής έρευνας και τοπικών πρωτοβουλιών, χωρίς όμως να έχουν κατακτήσει ακόμη διεθνή αναγνώριση και παραμένουν εκτός των 1.000 σημαντικότερων κόμβων παγκοσμίως.

Το ελληνικό startup οικοσύστημα σήμερα

Ο τεχνολογικός τομέας στην Ελλάδα έχει καταγράψει αξιοσημείωτη πρόοδο την τελευταία δεκαετία, ακολουθώντας το ευρωπαϊκό παράδειγμα, παρά τις αδυναμίες που το χαρακτηρίζουν. Ειδικότερα, το οικοσύστημα των νεοφυών επιχειρήσεων έχει ωριμάσει σημαντικά, με τον αριθμό των ενεργών τεχνολογικών start-ups να ξεπερνά πλέον τις 800, ενώ οι επενδύσεις σε venture capital ανήλθαν στα 350 εκατομμύρια ευρώ το 2024, σύμφωνα με την Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα Επενδύσεων. Το 2018 το αντίστοιχο ποσό ήταν μόλις 70 εκατομμύρια ευρώ.

Η Ελλάδα διαθέτει και μια ισχυρή δεξαμενή ταλέντων, με πάνω από το 35% των φοιτητών τριτοβάθμιας εκπαίδευσης να σπουδάζουν σε τομείς STEM, σύμφωνα με τη Eurostat. Παράλληλα, η στρατηγική «Ψηφιακή Βίβλος Μετασχηματισμού 2025» δίνει έμφαση σε επενδύσεις σε ψηφιακές υποδομές, ηλεκτρονική διακυβέρνηση και τεχνητή νοημοσύνη, με στόχο την ευθυγράμμιση με τους στόχους της Ψηφιακής Δεκαετίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Παρά τη θετική αυτή εικόνα, σημαντικές προκλήσεις παραμένουν. Ο διεθνής προσανατολισμός των ελληνικών start-ups είναι περιορισμένος, καθώς λιγότερο από το 15% αντλούν σημαντικά έσοδα από το εξωτερικό, σύμφωνα με το Elevate Greece. Αυτό περιορίζει τις δυνατότητες ανάπτυξης και τη μετατροπή των ελληνικών εταιρειών σε παγκόσμιους παίκτες. Η πρόσβαση σε κεφάλαια για χρηματοδότηση σε προχωρημένο στάδιο είναι επίσης περιορισμένη, με τα ελληνικά συνταξιοδοτικά ταμεία και τους θεσμικούς επενδυτές να διαθέτουν λιγότερο από το 0,05% των περιουσιακών τους στοιχείων σε venture capital, ποσοστό σημαντικά χαμηλότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.

Επιπλέον, η έλλειψη εμπειρίας στην εμπορική ανάπτυξη και τη διεθνοποίηση αποτελεί τροχοπέδη για το οικοσύστημα. Σύμφωνα το Found.ation υπάρχει περιορισμένη δεξαμενή ιδρυτών και στελεχών με αποδεδειγμένη εμπειρία στην ανάπτυξη εταιρειών σε διεθνές επίπεδο. Σημαντικό εμπόδιο παραμένει και η εμπορευματοποίηση της πανεπιστημιακής έρευνας, καθώς τα ελληνικά πανεπιστήμια διατηρούν υψηλά ποσοστά μεριδίων (20-30%) σε spin-offs, γεγονός που συχνά αποθαρρύνει τους ερευνητές από το να ακολουθήσουν μια επιχειρηματική πορεία.

Τέλος, η αργή υιοθέτηση τεχνολογικών λύσεων από μεγάλες ελληνικές επιχειρήσεις, που συχνά προτιμούν διεθνείς προμηθευτές, περιορίζει τις ευκαιρίες για τις τοπικές start-ups να αναπτυχθούν πρώτα στην εγχώρια αγορά πριν επιχειρήσουν το άνοιγμα στο εξωτερικό.