Ναυτιλία: Αύξηση παρεμβολών στα συστήματα πλοήγησης στα Στενά του Ορμούζ

Η κυκλοφορία εμπορικών πλοίων στα Στενό του Ορμούζ συνεχίζεται, παρά τις αναφορές για αυξημένες ηλεκτρονικές παρεμβολές και τις επιθέσεις Ισραήλ και Ιράν σε πετρελαϊκές υποδομές παράλληλα με στρατιωτικούς στόχους. Σε μια ενημέρωση ασφαλείας, το Κοινό Κέντρο Ναυτιλιακών Πληροφοριών (JMIC) 46 ναυτικών δυνάμεων που επιχειρούν στη Μέση Ανατολή ανέφερε στις 15 Ιουνίου ότι η βασική πλωτή οδός «παραμένει ανοιχτή και η εμπορική κυκλοφορία συνεχίζεται» εν μέσω «αυξημένου» επιπέδου απειλής.

Η ακρίβεια των συστημάτων δορυφορικής πλοήγησης εντός και γύρω από τα Στενά του Ορμούζ έχει μειωθεί απότομα από τις επιθέσεις του Ισραήλ στο Ιράν στις 13 Ιουνίου, σύμφωνα με το GPS Jam , ένα έργο χαρτογράφησης που οπτικοποιεί δεδομένα πλοήγησης αεροσκαφών ανοιχτού κώδικα.

Η μείωση της ακρίβειας των παγκόσμιων δορυφορικών συστημάτων πλοήγησης (GNSS) υποδηλώνει αυξανόμενες παρεμβολές.

Το GPS Jam ανέφερε ότι οι παρεμβολές ήταν ανύπαρκτες ή χαμηλές (λιγότερο από 2%) στον Κόλπο και τα Στενά του Ορμούζ πριν από τις επιθέσεις του Ισραήλ στις 13 Ιουνίου. Έκτοτε, έχουν αυξηθεί σε μέτρια (2-10%) σε μεγάλο μέρος της περιοχής, με περιοχές με υψηλές παρεμβολές (πάνω από 10%).

Οι ένοπλες δυνάμεις έχουν χρησιμοποιήσει τακτικές όπως η παρεμβολή ή η πλαστογράφηση GPS τις τελευταίες δύο δεκαετίες, για να υπερασπιστούν ευαίσθητους στόχους ή να συγκαλύψουν τις δικές τους δραστηριότητες.

Σημαντικές διαταραχές

Το Κοινό Κέντρο Ναυτιλιακών Πληροφοριών (JMIC), το οποίο λειτουργεί υπό τις Συνδυασμένες Ναυτικές Δυνάμεις υπό την ηγεσία των Ηνωμένων Πολιτειών στο Μπαχρέιν, δήλωσε ότι τα πλοία στην περιοχή έχουν αναφέρει σημαντικές διαταραχές στα ηλεκτρονικά συστήματα. Αυτές οι διαταραχές περιλαμβάνουν ψευδή σήματα εντοπισμού θέσης και παρεμβολές στον εξοπλισμό πλοήγησης, τα οποία μπορούν να επηρεάσουν την ικανότητα ενός σκάφους να κινείται με ασφάλεια.

Υπάρχει ανησυχία ότι το Ιράν ενδέχεται να προσπαθήσει να μπλοκάρει το Στενά του Ορμούζ, μια βασική ναυτιλιακή οδό για περίπου 16,5 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου ημερησίως. Ωστόσο, μια πρόσφατη προειδοποίηση από το JMIC υποδηλώνει ότι απειλές για τη ναυτιλία ήδη συμβαίνουν με άλλους τρόπους, όπως οι παρεμβολές στο GPS και στις επικοινωνίες.

Το JMIC έχει συμβουλεύσει τις ναυτιλιακές εταιρείες να παρακολουθούν στενά τα ηλεκτρονικά βοηθήματα και τα δίκτυα επικοινωνίας τους. Επίσης, προέτρεψε τους φορείς εκμετάλλευσης να είναι έτοιμοι με εφεδρικές επιλογές σε περίπτωση που τα συστήματα πλοήγησης σταματήσουν να λειτουργούν λόγω παρεμβολών.

Οι παρεμβολές και η πλαστογράφηση των συστημάτων πλοήγησης των πλοίων έχουν γίνει ολοένα και πιο συχνές τα τελευταία χρόνια. Περιστατικά έχουν συνδεθεί στο παρελθόν με τον πόλεμο στην Ουκρανία και τις επιθέσεις των Χούθι σε εμπορικά πλοία, με αποτέλεσμα τη μετάδοση παράξενων και ανακριβών τοποθεσιών πλοίων.

Τα Στενά του Ορμούζ

Από τα Στενά του Ορμούζ, τα οποία συνδέουν τον Περσικό Κόλπο με την Αραβική Θάλασσα, διέρχονται περίπου 20 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου και προϊόντων πετρελαίου ημερησίως , αντιπροσωπεύοντας σχεδόν το ένα πέμπτο των παγκόσμιων αποστολών πετρελαίου. Οποιαδήποτε κίνηση για τον αποκλεισμό του θα είχε αντίκτυπο στις αγορές ενέργειας .

Ο πελάτης…

Δεν υπάρχει πραγματικά «κανένα καθαρό όφελος» που προκύπτει από την παρεμπόδιση της διέλευσης πετρελαίου μέσω των Στενών, ειδικά δεδομένου ότι οι ιρανικές πετρελαϊκές υποδομές δεν έχουν στοχοποιηθεί άμεσα, εξηγεί στο CNBC, η Έλεν Γουόλντ, συνιδρύτρια της Washington Ivy Advisors. Πρόσθεσε ότι οποιαδήποτε τέτοια ενέργεια πιθανότατα θα πυροδοτήσει περαιτέρω αντίποινα. Και προειδοποίησε επίσης ότι οποιαδήποτε σημαντική αύξηση των τιμών του πετρελαίου που θα προκληθεί από ένα κλείσιμο θα μπορούσε να προκαλέσει αντιδράσεις από τον μεγαλύτερο πελάτη πετρελαίου του Ιράν: την Κίνα.

«Η Κίνα δεν θέλει να διαταραχθεί με οποιονδήποτε τρόπο η ροή πετρελαίου από τον Περσικό Κόλπο και η Κίνα δεν θέλει να αυξηθεί η τιμή του πετρελαίου. Έτσι, θα ασκήσουν όλο το βάρος της οικονομικής τους ισχύος στο Ιράν», εξήγησε η Γουόλντ.

«Οι φίλοι τους θα υποφέρουν περισσότερο από τους εχθρούς τους… Επομένως, είναι πολύ δύσκολο να φανταστεί κανείς κάτι τέτοιο», τόνισε από την πλευρά του ο Anas Alhajji, διευθύνων σύμβουλος της Energy Outlook Advisors, προσθέτοντας ότι η διατάραξη του καναλιού θα μπορούσε να είναι περισσότερο καταστροφή παρά ευλογία για την Τεχεράνη, δεδομένου ότι τα περισσότερα από τα καθημερινά καταναλωτικά αγαθά του Ιράν έρχονται μέσω αυτής της οδού.

«Δεν είναι προς το συμφέρον τους να προκαλούν προβλήματα, επειδή θα υποφέρουν πρώτοι οι ίδιοι».

Το «μάθημα» από το 2018

Το 2018, το Ιράν απείλησε να κλείσει τα Στενά του Ορμούζ, όταν οι εντάσεις κορυφώθηκαν μετά την αποχώρηση των ΗΠΑ από την πυρηνική συμφωνία και την επαναφορά των κυρώσεων. Πριν από αυτό, μια άλλη σημαντική απειλή φέρεται να ήρθε το 2011 και το 2012, όταν Ιρανοί αξιωματούχοι, συμπεριλαμβανομένου του τότε αντιπροέδρου Μοχάμεντ-Ρεζά Ραχίμι, προειδοποίησαν για πιθανό κλείσιμο εάν η Δύση επέβαλε περαιτέρω κυρώσεις στις εξαγωγές πετρελαίου του λόγω του πυρηνικού του προγράμματος.

Τα Στενά του Ορμούζ, τα οποία έχουν πλάτος 35 έως 60 μίλια (55 έως 95 χιλιόμετρα), συνδέει τον Περσικό Κόλπο και την Αραβική Θάλασσα.

Η ιδέα του κλεισίματος της υδάτινης οδού Ορμούζ έχει αποτελέσει επαναλαμβανόμενο ρητορικό εργαλείο, αλλά ποτέ δεν υλοποιήθηκε, με τους αναλυτές να λένε ότι απλώς δεν είναι δυνατό.

«Ας είμαστε ρεαλιστές σχετικά με τα Στενά του Ορμούζ. Καταρχάς, το μεγαλύτερο μέρος του βρίσκεται στο Ομάν, όχι στο Ιράν. Δεύτερον, είναι αρκετά φαρδύ ώστε οι Ιρανοί να μην μπορούν να το κλείσουν», δήλωσε ο Αλχάτζι.

Ομοίως, η Γουόλντ της Washington Ivy Advisors σημείωσε ότι παρόλο που πολλά πλοία διέρχονται από τα ιρανικά ύδατα, τα πλοία μπορούν να επιλέξουν εναλλακτικές διαδρομές μέσω των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και του Ομάν.

«Οποιοσδήποτε αποκλεισμός των Στενών θα είναι η «έσχατη λύση» για το Ιράν και πιθανότατα θα εξαρτάται από μια στρατιωτική εμπλοκή μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν», ανέφερε από την πλευρά του ο Vivek Dhar, διευθυντής έρευνας για τα ορυχεία και τα ενεργειακά προϊόντα της Commonwealth Bank of Australia.

Ο 5ος Στόλος

Η Χέλιμα Κροφτ της RBC Capital Markets άφησε να εννοηθεί ότι, ενώ θα μπορούσε να υπάρξει κάποια αναστάτωση, ένας πλήρης αποκλεισμός είναι απίθανος.

«Καταλαβαίνουμε ότι θα ήταν εξαιρετικά δύσκολο για το Ιράν να κλείσει το στενό για μεγάλο χρονικό διάστημα, δεδομένης της παρουσίας του Πέμπτου Στόλου των ΗΠΑ στο Μπαχρέιν. Παρ′ όλα αυτά, το Ιράν θα μπορούσε να εξαπολύσει επιθέσεις σε δεξαμενόπλοια και να ναρκοθετήσει το στενό για να διαταράξει τη θαλάσσια κυκλοφορία», δήλωσε ο Κροφτ, επικεφαλής της παγκόσμιας στρατηγικής για τα εμπορεύματα και της έρευνας για τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική στο RBC.

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τραμπ έχει προειδοποιήσει για πιθανή στρατιωτική δράση σε περίπτωση που οι διαπραγματεύσεις με το Ιράν για το πυρηνικό του πρόγραμμα αποτύχουν, αλλά δεν είναι βέβαιο εάν αυτές οι απειλές αποσκοπούν να λειτουργήσουν ως καταλύτης στις συνομιλίες ΗΠΑ-Ιράν, δήλωσε ο Νταρ.

Εξετάζοντας τις πιθανότητες

Ενώ το κλείσιμο του στενού παραμένει εξαιρετικά απίθανο, η κλιμακούμενη σύγκρουση έχει ωθήσει ορισμένους να εξετάσουν έστω και το αμυδρό ενδεχόμενο.

«[Το κλείσιμο του στενού] είναι ένα είδος ακραίου σεναρίου, αν και βρισκόμαστε σε μια ακραία κατάσταση», δήλωσε η Amena Bakr, επικεφαλής των πληροφοριών για τη Μέση Ανατολή και τον ΟΠΕΚ+ στην Kpler.

«Γι′ αυτό δεν απορρίπτω εντελώς αυτή την επιλογή. Πρέπει να την εξετάσουμε.»

Έχει κλείσει ποτέ το Ιράν τα Στενά;

Μέχρι στιγμής όχι. Κατά τη διάρκεια του πολέμου μεταξύ Ιράκ και Ιράν το 1980-88, οι ιρακινές δυνάμεις επιτέθηκαν σε τερματικό σταθμό εξαγωγής πετρελαίου στο νησί Kharg, βορειοδυτικά του στενού, εν μέρει για να προκαλέσουν ιρανικά αντίποινα που θα παρέσυραν τις ΗΠΑ στη σύγκρουση. Στη συνέχεια, σε αυτό που ονομάστηκε «πόλεμος των τάνκερ», οι δύο πλευρές επιτέθηκαν σε 451 πλοία μεταξύ τους.

Αυτό αύξησε σημαντικά το κόστος ασφάλισης των δεξαμενόπλοιων και συνέβαλε στην άνοδο των τιμών του πετρελαίου. Όταν επιβλήθηκαν κυρώσεις στο Ιράν το 2011, αυτό απείλησε να κλείσει τα Στενά, αλλά τελικά υποχώρησε. Οι έμποροι πετρελαίου αμφιβάλλουν ότι η χώρα θα τα έκλεινε ποτέ εντελώς, διότι αυτό θα εμπόδιζε το Ιράν να εξάγει το δικό του πετρέλαιο.

Επιπλέον, όπως επισημαίνει το Bloomberg, το ναυτικό του Ιράν δεν μπορεί να ανταγωνιστεί τον Πέμπτο Στόλο των ΗΠΑ και άλλες δυνάμεις στην περιοχή. Ο αντιπλοίαρχος Alireza Tangsiri, επικεφαλής των ναυτικών δυνάμεων του Σώματος Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης, δήλωσε λίγο πριν από την τελευταία κατάληψη πλοίου ότι το Ιράν έχει τη δυνατότητα να διακόψει την κυκλοφορία μέσω των Στενών του Ορμούζ, αλλά επιλέγει να μην το κάνει.