Γενιά Καινοτομίας

Την ώρα που η παγκόσμια οικονομία ανασχηματίζεται ριζικά, υπό την επίδραση της τεχνητής νοημοσύνης, της πράσινης μετάβασης και των γεωπολιτικών εντάσεων, η Ευρώπη καλείται να ενισχύσει τη στρατηγική της αυτονομία και την οικονομική της ανθεκτικότητα. Στην καρδιά αυτής της προσπάθειας βρίσκεται η νεοφυής επιχειρηματικότητα, οι startups που ενσωματώνουν τεχνολογική καινοτομία, διεθνή προσανατολισμό και ικανότητα ταχείας ανάπτυξης.

Σήμερα, στην Ευρωπαϊκή Ένωση δραστηριοποιούνται περισσότερες από 35.000 startups σε αρχικό στάδιο και περίπου 3.400 τεχνολογικές εταιρείες σε φάση ανάπτυξης. Παρά την πρόοδο, η ήπειρος εξακολουθεί να υστερεί σε κρίσιμους τομείς: το χρηματοδοτικό κενό για κεφάλαια ανάπτυξης ξεπερνά τα 375 δισ. δολάρια, ενώ μια startup που ιδρύεται στην Ε.Ε. έχει 50% λιγότερες πιθανότητες να εξασφαλίσει επενδύσεις σε σχέση με τις ΗΠΑ. Από το 2008 ως το 2021, το 30% των ευρωπαϊκών “μονόκερων”, των εταιρειών δηλαδή με αποτίμηση άνω του 1 δισ. Δολαρίων, εγκατέλειψαν την ευρωπαϊκή ήπειρο, ενώ μόλις το 8% των παγκόσμιων scaleups έχουν έδρα στην Ε.Ε.

Η απάντηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έρχεται με τη στρατηγική “Choose Europe to Start and Scale”, η οποία φιλοδοξεί να καταστήσει την Ευρώπη το πλέον ελκυστικό περιβάλλον για τη δημιουργία και την ανάπτυξη τεχνολογικών επιχειρήσεων. Στόχος είναι η ενίσχυση μιας γενιάς ευρωπαϊκών «μονόκερων», αλλά και των λεγόμενων «κενταύρων», επιχειρήσεων με αποτίμηση άνω των 100 εκατ. Ευρώ, που θα συγκροτήσουν τον κορμό της μελλοντικής καινοτόμου ευρωπαϊκής οικονομίας.

Η Ελλάδα, τα τελευταία χρόνια, αναπτύσσει ενεργό παρουσία στο πεδίο της καινοτομίας. Πάνω από 950 νεοφυείς επιχειρήσεις έχουν ενταχθεί στο μητρώο Elevate Greece, με αξιοσημείωτη δραστηριότητα στους τομείς της υγείας, της αγροτεχνολογίας, της ενέργειας και της τεχνητής νοημοσύνης. Πρωτοβουλίες όπως το EquiFund ενίσχυσαν τη δημιουργία venture capital funds και την αρχική χρηματοδότηση, επιταχύνοντας την ωρίμανση του οικοσυστήματος. Ωστόσο, η πρόσβαση σε κεφάλαια για τα επόμενα στάδια ανάπτυξης παραμένει δύσκολη, όπως και η εξωστρέφεια. Η διοικητική γραφειοκρατία και η έλλειψη κουλτούρας αποδοχής του ρίσκου περιορίζουν το επιχειρηματικό δυναμικό, ενώ η σταθερή φορολογική και ρυθμιστική στρατηγική παραμένει ζητούμενο.

Μέσα σε αυτό το τοπίο, η πανεπιστημιακή κοινότητα παίζει κρίσιμο ρόλο. Το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών αναδεικνύεται σε σημαντικό πυλώνα της καινοτομίας, αξιοποιώντας τη γνώση και τη δημιουργικότητα της νέας γενιάς. Ο «Αρχιμήδης», το Κέντρο Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας του ΕΚΠΑ, προσφέρει σε φοιτητές, ερευνητές και αποφοίτους τη δυνατότητα να μετατρέψουν καινοτόμες ιδέες σε βιώσιμες επιχειρηματικές προτάσεις. Με mentoring, coaching, δικτύωση και υποστήριξη, ο Αρχιμήδης ενισχύει τη σύνδεση της έρευνας με την πραγματική οικονομία, προάγοντας μια νέα επιχειρηματική κουλτούρα στο εσωτερικό των πανεπιστημίων.

Παράλληλα, το διεπιστημονικό μεταπτυχιακό πρόγραμμα MSc in FinTech του ΕΚΠΑ, το πρώτο του είδους του στην Ελλάδα, εστιάζει στη σύνδεση της τεχνολογίας με τη χρηματοοικονομική και τη ρυθμιστική επιστήμη. Φοιτητές από οικονομικά, πληροφορική, μηχανική και μαθηματικά εκπαιδεύονται σε cutting-edge πεδία όπως η τεχνητή νοημοσύνη, τα blockchains, η κυβερνοασφάλεια και η ρυθμιστική τεχνολογία. Το πρόγραμμα διαμορφώνει τα στελέχη που θα στελεχώσουν τις fintech επιχειρήσεις του αύριο, λειτουργώντας ως γέφυρα ανάμεσα στην εκπαίδευση και την αγορά εργασίας.

Αυτό που διαφαίνεται είναι πως η Ελλάδα, εάν επενδύσει με συνέπεια στη γνώση, τη συνεργασία και τη διασύνδεση με τα διεθνή οικοσυστήματα, μπορεί να αναδειχθεί σε περιφερειακό κόμβο τεχνολογίας και επιχειρηματικότητας. Οι βάσεις υπάρχουν: δυναμικά πανεπιστήμια, ανθρώπινο κεφάλαιο υψηλού επιπέδου, αυξανόμενη εξωστρέφεια. Το ζητούμενο είναι η συνέχεια και η συνέπεια. Αν οι σωστές πρωτοβουλίες υποστηριχθούν σταθερά και με όραμα, τότε δεν μιλάμε για ένα αβέβαιο στοίχημα, αλλά για μια εφικτή προοπτική: να γίνει η Ελλάδα, από περιθώριο της καινοτομίας, κεντρικός παίκτης στη νέα εποχή της γνώσης και της τεχνολογίας.

*Ο Αριστείδης Σάμιτας είναι Καθηγητής Χρηματοοικονομικής, Αντιπρύτανης Οικονομικών και Ανάπτυξης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Διευθυντής του Μεταπτυχιακού Προγράμματος στη Χρηματοοικονομική Τεχνολογία και Διευθυντής του Κέντρου Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας «Αρχιμήδης».

 *Ο Βασίλης Σιέμος, PhD, είναι Σύμβουλος Επιχειρηματικότητας και Καινοτομίας, Υπεύθυνος Επιχειρηματικού Επιταχυντή στη Μονάδα «Αρχιμήδης» του ΕΚΠΑ.