Καταθέσεις: Αυξήθηκαν με φόντο την αύξηση του πληθωρισμού

Γεωπολιτική αστάθεια, ακρίβεια στην αγορά, ανισορροπία των δημοσιονομικών στοιχείων σε σχέση με  την πραγματική οικονομία, χαμηλά επιτόκια καταθέσεων. Τα στοιχεία δεν ευνοούν την επιλογή όσων έχουν ρευστό να το «παρκάρουν» στην τράπεζα. Υπάρχουν άλλωστε πολύ καλύτερες επενδυτικές ευκαιρίες στην αγορά.

Το αντικίνητρο για καταθέσεις

Η συνεχιζόμενη αύξηση του πληθωρισμού ροκανίζει το εισόδημα και μειώνει (αν δεν εξαφανίζει) τις δυνατότητες αποταμίευσης. Ακόμα όμως και αν υπάρχει περίσσευμα, τα σχεδόν μηδενικά επιτόκια αποτελούν μάλλον αντικίνητρο για τις καταθέσεις.

Κι όμως τα στοιχεία της τράπεζας της Ελλάδος για το Μάιο του 2025 αποτυπώνουν εντελώς διαφορετική εικόνα. Η επιστροφή κεφαλαίων στις τράπεζες είναι δυναμική, δίνοντας επιπλέον ρευστό στο τραπεζικό σύστημα. Οι καταθέσεις του ιδιωτικού τομέα (νοικοκυριών και επιχειρήσεων) αυξήθηκαν κατά 1,22 δισ. ευρώ μέσα σε έναν μόλις μήνα, ενώ ο ετήσιος ρυθμός ανόδου των συνολικών καταθέσεων διαμορφώθηκε στο 5,0%, από 4,4% τον Απρίλιο.

Ειδικότερα, οι επιχειρηματικές καταθέσεις αυξήθηκαν κατά 867 εκατ. ευρώ, ανακτώντας το έδαφος μετά τη μεγάλη εκροή του Απριλίου, ενώ οι καταθέσεις των νοικοκυριών ενισχύθηκαν κατά 356 εκατ. ευρώ, με ετήσιο ρυθμό αύξησης 3,0%. Παράλληλα, η καθαρή ροή δανείων προς τις επιχειρήσεις ανήλθε σε 471 εκατ. ευρώ, με τον ετήσιο ρυθμό χορηγήσεων να εκτοξεύεται στο 17,5%. Αυτή η εικόνα υποδηλώνει μια οικονομία που κινείται με θετικό ρυθμό.

Διπλή άνοδος

Θα μπορούσε να αναρωτηθεί κάποιος γιατί συμβαίνει αυτό, όταν η ακρίβεια τρέχει και οι τράπεζες δίνουν μηδενικά επιτόκια. Η απάντηση προκύπτει από την συνολική πορεία της Ελληνικής Οικονομίας όπως αυτή αποτυπώνεται στην αύξηση του ΑΕΠ. Σύμφωνα με τις προσωρινές εκτιμήσεις, αυξήθηκε κατά 2,2% το πρώτο τρίμηνο του 2025, με τις προβλέψεις για το σύνολο του έτους να κινούνται κοντά στο 2,3%.

Η ανοδική πορεία της Ελληνικής Οικονομίας ευνοεί την επιχειρηματική δραστηριότητα και δημιουργεί κλίμα νέων επενδύσεων. Αυτό σημαίνει αύξηση του επιχειρηματικού δανεισμού για να στηριχθεί η αυξημένη δραστηριότητα. Το ίδιο γεγονός βέβαια προκαλεί και μια στρέβλωση, καθώς ο τραπεζικός δανεισμός περνά από τους λογαριασμούς των επιχειρήσεων, αυξάνοντας έστω και παροδικά το ύψος των καταθέσεων τους.

Αρκεί όμως μόνο η αύξηση του ΑΕΠ για να εξηγηθεί η αύξηση των καταθέσεων. Είναι προφανές ότι η στροφή στις τραπεζικές καταθέσεις οφείλεται και στην έντονη γεωπολιτική και οικονομική ρευστότητα, με αποτέλεσμα οι καταθέτες να επιδιώκουν να δημιουργήσουν ένα  “μαξιλάρι” ασφαλείας για τις δύσκολες ώρες. Ταυτόχρονα τα χρόνια της πανδημίας δημιούργησαν αποταμιευτική συνείδηση σε πολλούς, συνήθεια που επιδιώκουν να τη συνεχίσουν και σήμερα. Αντίστοιχα, οι επιχειρήσεις ενίσχυσαν σημαντικά τα ταμειακά τους διαθέσιμα, πιθανόν λόγω αυξημένης κερδοφορίας ή ανάγκης ενισχυμένης προστασίας σε περιβάλλον αβεβαιότητας.

Η πραγματική οικονομία

Τα δημοσιονομικά στοιχεία βέβαια δεν λένε την απόλυτη αλήθεια. Η πραγματική οικονομία αναδεικνύει μια κρίσιμη κοινωνική πραγματικότητα που συχνά αποσιωπάται, καθώς ένα σημαντικό μέρος των ελληνικών νοικοκυριών δεν έχει την οικονομική δυνατότητα να αποταμιεύσει. Η ενίσχυση των καταθέσεων αφορά κυρίως τα μεσαία και ανώτερα εισοδηματικά στρώματα. Ένα μεγάλο ποσοστό των πολιτών συνεχίζει να εξαντλεί το μηνιαίο του εισόδημα σε βασικές ανάγκες, χωρίς περιθώριο αποταμίευσης.

Η αγοραστική δύναμη

Η παρατεταμένη ακρίβεια στα τρόφιμα, την ενέργεια και τις υπηρεσίες έχει περιορίσει την αγοραστική δύναμη των χαμηλότερων οικονομικά στρωμάτων, δημιουργώντας μια «σιωπηρή πλειοψηφία» που αποκλείεται ουσιαστικά από τη συμμετοχή στη δημοσιονομική ανάκαμψη. Στην πραγματικότητα ζούμε μια εποχή που ενώ οι αριθμοί ευημερούν, το μοίρασμα της πίτας δεν το απολαμβάνουν όλοι. Ενδεικτικά τα στοιχεία της Eurostat, τα οποία δείχνουν ότι η αγοραστική δύναμη των Ελλήνων είναι 30% κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, κατατάσσοντας τη χώρα δεύτερη από το τέλος στο σύνολο των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Με αυτή τη συνθήκη είναι σαφές ότι  η πορεία των καταθέσεων σε σύγκριση με την αντίστοιχη ανοδική πορεία του ΑΕΠ δημιουργεί προσδοκίες, αλλά δεν είναι απόλυτα αντιπροσωπευτική της κοινωνικής πραγματικότητας. Η προοπτική βιώσιμης ανάπτυξης απαιτεί όχι μόνο αριθμητική πρόοδο, αλλά και μέριμνα για την κοινωνική συνοχή και την πραγματική οικονομία.