Από το Fintech 4 στο Fintech 5

Ο όρος fintech (financial technology) περιγράφει εδώ και δεκαετίες την αλληλεπίδραση τεχνολογίας και χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, με στόχο την απλοποίηση, αυτοματοποίηση και εκδημοκρατισμό της πρόσβασης σε προϊόντα και υπηρεσίες. Σήμερα, καθώς το Fintech 4.0 ολοκληρώνει τον κύκλο του, βρισκόμαστε στην αυγή του Fintech 5.0, μιας νέας εποχής που υπόσχεται όχι μόνο τεχνολογική καινοτομία, αλλά και κοινωνική υπευθυνότητα και βιωσιμότητα.

Η διαδρομή έως το Fintech 4.0

Το Fintech εξελίχθηκε μέσα από στάδια που αντανακλούν τις τεχνολογικές και κοινωνικές αλλαγές κάθε εποχής:

• Fintech 1.0 (1866–1967): Τα πρώτα τεχνολογικά εργαλεία, όπως το τηλέγραφο και το SWIFT, έθεσαν τα θεμέλια για τις διεθνείς συναλλαγές.
• Fintech 2.0 (1967–2008): Η ηλεκτρονική τραπεζική, τα ΑΤΜ και οι πιστωτικές κάρτες έφεραν την αυτοματοποίηση.
• Fintech 3.0 (2008–2014): Η γέννηση εταιρειών όπως η TransferWise (νυν Wise) και η LendingClub, που αμφισβήτησαν το τραπεζικό κατεστημένο μέσω P2P lending και χαμηλότερου κόστους συναλλαγών.
• Fintech 4.0 (2014–2024): Κυριαρχούν τα neobanks όπως η Revolut και η N26, το blockchain (π.χ. Ethereum, Ripple) και η χρήση τεχνητής νοημοσύνης για εξατομίκευση (π.χ. Plum, CleO).

Τι πρεσβεύει το Fintech 5.0;

Το Fintech 5.0 έρχεται να προσθέσει μια νέα διάσταση: την υπεύθυνη και συμπεριληπτική τεχνολογική καινοτομία. Ο στόχος δεν είναι μόνο το καλύτερο προϊόν, αλλά και η συμβολή στο κοινωνικό καλό.

Παραδείγματα:

• Η M-Pesa στην Αφρική, που συνεχίζει να επεκτείνεται, φέρνοντας τραπεζικές υπηρεσίες σε εκατομμύρια ανθρώπους χωρίς πρόσβαση σε παραδοσιακές τράπεζες.
• Η Aspiration Bank στις ΗΠΑ, που προσφέρει λογαριασμούς και επενδυτικά προϊόντα με γνώμονα τη βιωσιμότητα (ESG) και δεσμεύεται σε μηδενικό ανθρακικό αποτύπωμα.
• Η Tala που χρησιμοποιεί big data για την παροχή μικροδανείων σε ανθρώπους χωρίς ιστορικό πιστοληπτικής ικανότητας σε χώρες όπως η Ινδία, η Κένυα και οι Φιλιππίνες.

Χαρακτηριστικά του Fintech 5.0:

• Χρηματοοικονομική ένταξη: Οι υπηρεσίες σχεδιάζονται ώστε να είναι προσιτές σε ευάλωτες ομάδες.
• Πράσινα προϊόντα: Επενδυτικά προϊόντα που προωθούν ESG αξίες, όπως green bonds και carbon credit wallets.
• Ηθική τεχνητή νοημοσύνη: Εξαλείφονται τα bias στους αλγόριθμους (π.χ. δάνεια που απορρίπτονταν άδικα λόγω κοινωνικών ή γεωγραφικών χαρακτηριστικών).
• Συνέργεια με τις παραδοσιακές τράπεζες: Για παράδειγμα, η BBVA και η Starling Bank συνεργάζονται για embedded finance λύσεις.

Τεχνολογίες που οδηγούν την αλλαγή

Οι τεχνολογίες-κλειδιά του Fintech 5.0 περιλαμβάνουν:

• Ηθική AI: Εταιρείες όπως η Zest AI εργάζονται για την ανάπτυξη δίκαιων αλγορίθμων για πιστοδοτήσεις.
• Blockchain χαμηλής κατανάλωσης ενέργειας: Το Algorand και το Cardano ηγούνται αυτής της προσπάθειας.
• Open Finance APIs: Η Plaid και η TrueLayer προωθούν την πλήρη διασύνδεση παρόχων για το όφελος του χρήστη.

Προκλήσεις του Fintech 5.0

Η μετάβαση αυτή συνοδεύεται από σημαντικές προκλήσεις:

• Προστασία προσωπικών δεδομένων: Π.χ. τα open APIs πρέπει να εξασφαλίζουν ότι οι πληροφορίες του καταναλωτή δεν καταλήγουν σε τρίτους χωρίς συναίνεση.
• Αποφυγή τεχνολογικού αποκλεισμού: Πλατφόρμες όπως η Chime επενδύουν σε προγράμματα εκπαίδευσης ψηφιακών δεξιοτήτων για νέους χρήστες.
• Ρυθμιστικό πλαίσιο: Η ΕΕ, μέσω της PSD3 και του AI Act, προσπαθεί να θέσει σαφείς κανόνες λειτουργίας του οικοσυστήματος.

Συμπέρασμα

Το Fintech 5.0 δεν είναι απλώς μια τεχνολογική εξέλιξη — είναι η επανάσταση του χρηματοοικονομικού συστήματος με στόχο την ισορροπία ανάμεσα στην καινοτομία και την υπευθυνότητα. Οι εταιρείες που θα διαπρέψουν σε αυτή τη νέα εποχή θα είναι εκείνες που αντιλαμβάνονται ότι η εμπιστοσύνη, η διαφάνεια και η συμβολή στο κοινό καλό είναι οι πραγματικοί δείκτες επιτυχίας.

Υποψήφιος Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου του Πειραιά
Επιστημονικός Συνεργάτης του Ινστιτούτου Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού