Στις 8 Ιουλίου, ο Έντγκαρ Μορέν, μεγάλος φιλόσοφος και κοινωνιολόγος, γιόρτασε τα 104α γενέθλιά του. Με την ευκαιρία αυτή θεώρησε σκόπιμο να πει σε ορισμένους δημοσιογράφους τις σκέψεις του για το ρόλο των επιχειρηματιών στην οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική ανάπτυξη.
Μέλος του Κ.Κ. Γαλλίας στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και της Γαλλικής Αντίστασης, ο Έντγκαρ Μορέν, όπως έχει γράψει ο ίδιος, «εγκατέλειψε το κόμμα, όταν κατάλαβε που οδηγούν οι υπεραπλουστεύσεις, η αγάπη της αυταρχικής εξουσίας και η άρνηση της “σύνθετης σκέψης”».
Μετά την αποχώρηση αυτή, ο Έντγκαρ Μορέν, παθιασμένος με την έννοια της πολυπλοκότητας και της υπερεπιστήμης, ορίζει αυτή τη σκέψη ως «μια γνώση που προσπαθεί να αγκαλιάσει τους δεσμούς και τις αλληλεπιδράσεις της φυσικής, βιολογικής και ανθρώπινης πραγματικότητας, οι οποίες συσκοτίζουν τους πειθαρχικούς διαχωρισμούς». Μας επιτρέπει να κατανοήσουμε την ανθρωπότητα και τη ζωή στην πολυπλοκότητα της, με τις αβεβαιότητές της, την αταξία και τη διχόνοιά της.
Στο πλαίσιο αυτό, ο Γάλλος φιλόσοφος, πιστεύει ότι οι επιχειρήσεις και αυτοί που τις οργανώνουν και διαχειρίζονται, έχουν τεράστιο ρόλο, στην πορεία και ανάπτυξη μιας κοινωνίας. Με την κατά την έκφρασή του «σύνθετη σκέψη», σταματάμε να συλλογιζόμαστε με έναν αποσπασματικό, διαμερισματικό τρόπο. Αυτή η σκέψη μπορεί να εφαρμοστεί τόσο στις διοικητικές προσεγγίσεις όσο και στη στρατηγική ανάπτυξης μιας εταιρείας. Η κοινωνία έχει αλλάξει σημαντικά, όπως και οι σχέσεις με τις επιχειρήσεις και την εξουσία. Επομένως, πρέπει να εφευρεθούν νέες μέθοδοι. Η σύνθετη σκέψη διδάσκει στους ηγέτες των επιχειρήσεων να λαμβάνουν υπόψη το περιβάλλον τους πιο διεξοδικά. Αυτό τους βοηθά να σχεδιάζουν εκ των προτέρων και να αναλαμβάνουν δράση.
Όμως, ο φιλόσοφος πιστεύει ότι η εταιρεία, δεν σκέφτεται αρκετά το πλαίσιο στο οποίο λειτουργεί. Πιστεύεται λανθασμένα ότι η σκέψη είναι χάσιμο χρόνου. Πολλοί άνθρωποι προσκολλώνται σε όρους όπως «ένταξη». Αλλά τι σημαίνει αυτό πραγματικά; Το ίδιο ισχύει και για τον «προοδευτισμό» ή τη «βιώσιμη ανάπτυξη». Είναι αυτά απλώς μικρά μυστικά μάρκετινγκ ή έννοιες που επηρεάζουν πραγματικά την εταιρεία και την οργάνωσή της; Οι επιχειρηματίες πρέπει να έχουν εγκυκλοπαιδική μόρφωση και έφεση για γνώση. Η συσσώρευση κεφαλαίου δεν είναι πιά από μόνη της αρκετή για τη δημιουργία πλούτου και η τελευταία, δεν μπορεί να είναι αδιάφορη για το περιβάλλον.
Ο κόσμος γίνεται όλο και πιο πολύπλοκος και η κατάσταση αυτή, με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης θα γίνεται όλο και πιο σύνθετη. Νέες συνθήκες δημιουργίας και κοινωνικής συμπεριφοράς, θα απαιτούν προσόντα άγνωστα στο παρελθόν.
Η αποτυχία και η επιτυχία των ανθρώπων, για μια περίοδο θα εξαρτάται από την ταχύτητα με την οποίαν θα αντιλαμβάνονται την πραγματικότητα και την πολυπλοκότητά της. Από μόνο του το γεγονός αυτό θα γεννά ανισότητες όχι μόνον υλικές αλλά και διανοητικές.
Αυτός είναι ο λόγος που στις νέες συνθήκες υπερτεχνολογίας, ο έλεγχος τους αποτελεί κορυφαία πρόκληση. Σε όλα τα επίπεδα. Πλέον, η τεχνολογία είναι ένα απαραίτητο μέγα-σύστημα, που διέπει κάθε πτυχή της καθημερινότητας, της κοινωνίας και της οικονομίας. Κανείς δεν μπορεί να πορευτεί χωρίς αυτή. Ήδη υφίστανται βαθιά εδραιωμένα κίνητρα που θα οδηγήσουν σε περισσότερη, ριζοσπαστικά περισσότερη, τεχνολογία. Κανείς δεν έχει τον πλήρη έλεγχο του τι θα κάνει αυτή η τεχνολογία ή πού θα κατευθυνθεί στη συνέχεια. Δεν είναι κάποιο τραβηγμένο φιλοσοφικό σκεπτικό, ούτε κάποιο ακραία ντετερμινιστικό σενάριο, ούτε καν κάποια ασυγκράτητη τεχνοκεντρική φαντασίωση. Είναι μια στοιχειώδης περιγραφή του κόσμου όπου βρισκόμαστε όλοι μας, για την ακρίβεια του κόσμου μέσα στον οποίο υπάρχουμε εδώ και αρκετό καιρό.
Οι σύγχρονοι επιχειρηματίες, σε σύγκριση με αυτούς που οδήγησαν στη βιομηχανική επανάσταση του 19ου αιώνα, φλέγονται από περιέργεια, εγωισμό και υστεροφημία. Περισσότερο από την απόκτηση χρήματος θέλουν να αναγνωρίζονται για το καινοτομικό πνεύμα τους. Είναι άτομα ευφυή, ανταγωνιστικά με προσεκτικά καλλιεργημένη αίσθηση της θέσης τους σ’ έναν κόσμο που αλλάζει. Έναν κόσμο στον οποίον οι ίδιοι γράφουν μέρος της ιστορίας του. Αυτός είναι και ο λόγος που επιδιώκουν να δοκιμάζουν τις αντοχές των ορίων, ενίοτε επιδιώκοντας το χρήμα, αλλά συχνά τη δόξα και κάποιες φορές απλά για να διαπιστώσουν τι είναι εφικτό. Οι επιστήμονες και οι μηχανικοί που ασχολούνται με την τεχνητή νοημοσύνη συγκαταλέγονται μεταξύ των καλύτερα αμειβόμενων ανθρώπων σε ολόκληρο τον κόσμο, κι όμως αυτό που ουσιαστικά τους κινητοποιεί είναι η προοπτική να καταστούν οι πρώτοι που θα καταγράψουν ένα άλμα ή να δουν το όνομά τους σε μια ιστορικής σημασίας μελέτη. Ό,τι άποψη κι αν έχει κανείς γι’ αυτούς, οι τιτάνες και οι επιχειρηματίες της τεχνολογίας αντιμετωπίζονται ως ξεχωριστοί πυρήνες εξουσίας, πλούτου, οράματος και ατόφιας βούλησης. Τόσο οι επικριτές τους όσο και οι ένθερμοι θαυμαστές τους τους βλέπουν ως εκφάνσεις άκρατου εγωισμού, ως άτομα που διαπρέπουν στο να φέρνουν αποτέλεσμα
