Η μεταφόρτωση είναι η νέα βρόμικη λέξη του εμπορίου

Reuters Breakingviews

Από πού προέρχεται; Αυτό είναι ένα από τα κορυφαία ερωτήματα που πρέπει να θέτουν οι τελωνειακοί υπάλληλοι για κάθε φορτίο, μαζί με το τι είναι και πόσο αξίζει. Ο εμπορικός πόλεμος του Ντόναλντ Τραμπ θα μπορούσε να μετατρέψει αυτήν την έρευνα σχετικά με την προέλευση εισαγωγών αμερικανικών αγαθών αξίας 3,3 τρισεκατομμυρίων δολαρίων σε τέλμα.

Η ιλιγγιώδης εξάπλωση των δασμών που επιβάλλει ο πρόεδρος των ΗΠΑ στους Αμερικανούς εμπορικούς εταίρους – που κυμαίνονται από έναν βασικό δασμό 10% που εξασφαλίζει το Ηνωμένο Βασίλειο έως την απειλή τιμωρητικής επιβάρυνσης 50% στις εισαγωγές από τη Βραζιλία – ανοίγει ένα μεγάλο πεδίο αρμπιτράζ. Οι εξαγωγείς, ιδίως στην Κίνα, έχουν μεγάλο κίνητρο να παρουσιάζουν με λανθασμένο τρόπο την προέλευση των προϊόντων τους.

Ο πρόεδρος προσπαθεί να αντιμετωπίσει αυτόν τον κίνδυνο λέγοντας ότι τα αγαθά που «μεταφορτώνονται» μέσω χωρών με χαμηλότερους δασμούς θα υπόκεινται σε υψηλότερες χρεώσεις. Για παράδειγμα, οι ΗΠΑ έχουν επιβάλει δασμό εισαγωγής 20% σε προϊόντα καταγωγής Βιετνάμ , αλλά θα χρεώνουν διπλάσιο ποσό για αγαθά που διακινούνται μέσω της χώρας της Νοτιοανατολικής Ασίας.

Η μεταφόρτωση δεν είναι μια νέα λέξη ή έννοια. Στο εμπόριο, απλώς σημαίνει τη μεταφορά αγαθών μεταξύ οχημάτων όπως αεροπλάνα, τρένα και φορτηγά. Ο Τραμπ, ωστόσο, τη χρησιμοποιεί ως συντομογραφία για την αποφυγή δασμών ή την απάτη.

Έχει βάσιμους λόγους να ανησυχεί. Απλώς δείτε τι συνέβη όταν ο πρόεδρος επέβαλε δασμούς στην Κίνα το 2018. Το μερίδιο των αμερικανικών εισαγωγών που προέρχονται από τη Λαϊκή Δημοκρατία μειώθηκε κατά 8 ποσοστιαίες μονάδες στο 13,4% μεταξύ 2017 και 2024. Ωστόσο, το συνολικό μερίδιο της Κίνας στο σύνολο των παγκόσμιων εξαγωγών εμπορευμάτων αυξήθηκε κατά περίπου 1,5 ποσοστιαίες μονάδες στο 14,2% σε παρόμοια περίοδο. Ένας λόγος είναι ότι ορισμένοι Κινέζοι κατασκευαστές απέφυγαν τους αμερικανικούς δασμούς ανακατευθύνοντας τα πάντα, από τα ηλεκτρονικά είδη μέχρι τα υποδήματα, μέσω άλλων χωρών, ιδίως του Μεξικού και του Βιετνάμ.

Τα πάνω, κάτω

Το ακριβές μέγεθος του προβλήματος αποτελεί αντικείμενο έντονης συζήτησης και μελέτης μεταξύ των οικονομολόγων. Το νέο εμπορικό καθεστώς του Τραμπ το καθιστά ακόμη πιο περίπλοκο. Το υπάρχον παγκόσμιο εμπορικό σύστημα βασίζεται στην εφαρμογή ενός τυποποιημένου δασμού στις εισαγωγές και στη συνέχεια στην χορήγηση προτιμησιακής πρόσβασης σε αγαθά από ορισμένες χώρες ή ομάδες χωρών.

Ωστόσο, βάσει του νέου συστήματος του Τραμπ, οι ΗΠΑ δεν θα έχουν πλέον έναν τυπικό μη προτιμησιακό δασμό, ούτε ένα από τα χαμηλότερα δασμολογικά καθεστώτα στον κόσμο. Αντ’ αυτού, οι χρεώσεις για αγαθά που έρχονται από διαφορετικές χώρες θα μπορούσαν να διαφέρουν έως και 40 ποσοστιαίες μονάδες, ανάλογα με το πού καταλήγουν οι δασμοί των ΗΠΑ. Ξεχωριστοί δασμοί που σκοπεύει να εφαρμόσει η Ουάσινγκτον σε ημιαγωγούς και φαρμακευτικά προϊόντα θα προσθέσουν περαιτέρω πολυπλοκότητα.

Αυτό αυξάνει τα διακυβεύματα για τους τελωνειακούς υπαλλήλους που προσπαθούν να προσδιορίσουν την προέλευση ενός προϊόντος. Οι λεγόμενοι «κανόνες προέλευσης» εισήχθησαν για πρώτη φορά για να βοηθήσουν τις χώρες να συλλέξουν στατιστικά δεδομένα και έχουν πολλαπλασιαστεί τα τελευταία 30 χρόνια για να υποστηρίξουν διμερείς και περιφερειακές συμφωνίες ελεύθερων συναλλαγών. Αυτοί οι κανόνες υποτίθεται ότι βοηθούν τις χώρες να εφαρμόσουν άλλες πολιτικές, όπως μέτρα αντιντάμπινγκ.

Ο κλασικός κανόνας καταγωγής βασίζεται στην έννοια της «τελευταίας ουσιαστικής μετατροπής». Αυτό σημαίνει ότι ο σωστός δασμός εξαρτάται από τη χώρα στην οποία άλλαξε τελευταία φορά ο χαρακτήρας του προϊόντος.

Αυτή η αρχή ακούγεται απλή, αλλά κάθε άλλο παρά απλή είναι. Πάρτε για παράδειγμα τα ρούχα. Ας υποθέσουμε ότι μια εταιρεία στέλνει ένα πουκάμισο κινεζικής κατασκευής στο Ανόι, προσθέτει την ετικέτα “Made in Vietnam” και στη συνέχεια το αποστέλλει στις Ηνωμένες Πολιτείες πληρώνοντας τον χαμηλότερο βιετναμέζικο δασμό. Οι περισσότεροι δικηγόροι του εμπορίου θα συμφωνούσαν ότι πρόκειται για απάτη. Τι γίνεται όμως αν μάρκες που κατασκευάζουν ρούχα στο Βιετνάμ, όπως η Nike, η Lululemon Athletica και η Uniqlo της Fast Retailing’s, χρησιμοποιούν βαφή, βαμβάκι, κουμπιά ή φερμουάρ από την Κίνα; Ο προσδιορισμός της πραγματικής προέλευσης ενός προϊόντος γίνεται ένα περίπλοκο και διαρκώς μεταβαλλόμενο μυστήριο.

Το υπουργείο Εμπορίου των ΗΠΑ προσπαθεί να διευκρινίσει τη διαφορά χρησιμοποιώντας το παράδειγμα των μεικτών κατεψυγμένων λαχανικών και των μπισκότων., Τα λαχανικά που καλλιεργούνται σε διάφορα μέρη και μεταφέρονται σε άλλη χώρα για να αναμειχθούν και να καταψυχθούν δεν έχουν υποστεί ουσιαστική μετατροπή, επομένως το μείγμα πρέπει να φέρει ετικέτα με την προέλευση κάθε συστατικού. Αλλά εάν ζάχαρη, γαλακτοκομικά προϊόντα και ξηροί καρποί από διαφορετικές χώρες μετατρέπονται σε μπισκότο, η χώρα προέλευσης είναι η τοποθεσία όπου ψήνονται ή επεξεργάζονται τα συστατικά.

Οι σημερινές αλυσίδες εφοδιασμού είναι πολύ πιο παγκοσμιοποιημένες και περίπλοκες. Για τα μηχανοκίνητα οχήματα που παράγονται από την Ford Motor, την General Motors και τη Stellantis η προέλευση εξαρτάται από την αξία του περιεχομένου. Για να πληροίτε τις προϋποθέσεις για τη Συμφωνία Ηνωμένων Πολιτειών-Μεξικού-Καναδά, για παράδειγμα, τουλάχιστον το 70% του χάλυβα και του αλουμινίου ενός κατασκευαστή οχημάτων πρέπει να προέρχονται από τη Βόρεια Αμερική.

Οι δασμοί μπορούν επίσης να διαφέρουν ανάλογα με το αμερικανικό περιεχόμενο ενός προϊόντος. Η Υπηρεσία Τελωνείων και Προστασίας των Συνόρων των ΗΠΑ αναφέρει ότι για εισαγωγές όπου τουλάχιστον το 20% της αξίας προέρχεται από τις Ηνωμένες Πολιτείες, ο αμοιβαίος δασμός δεν θα ισχύει για τα αμερικανικά εξαρτήματα.

Η επαλήθευση της προέλευσης των αγαθών απαιτεί συνεργασία. Οι τελωνειακοί υπάλληλοι των ΗΠΑ θα λάβουν κάποια βοήθεια από χώρες όπως η Μαλαισία, η Ταϊλάνδη και η Νότια Κορέα, οι οποίες εντείνουν τις προσπάθειές τους για την καταπολέμηση της κραυγαλέας αλλαγής ετικέτας των αγαθών. Αυτό είναι προς το συμφέρον τους, επειδή τα φθηνά κινεζικά προϊόντα απειλούν να υπονομεύσουν τις τοπικές βιομηχανίες.

Η υποστήριξη για τα μέτρα των ΗΠΑ θα μειωθεί, ωστόσο, εάν ο Τραμπ σκοπεύει σοβαρά να προσπαθήσει να αποσπάσει την Κίνα από τις αλυσίδες εφοδιασμού. Η Λαϊκή Δημοκρατία αντιπροσωπεύει σχεδόν το 29% της προστιθέμενης αξίας στις εισαγωγές των ΗΠΑ από την Καμπότζη και σχεδόν το 19% αυτών που προέρχονται από το Βιετνάμ, σύμφωνα με έρευνα των Sonal Varma και Si Ying Toh στη Nomura. Οι Κινέζοι επενδυτές είναι επίσης μεγάλοι ιδιοκτήτες εργοστασίων σε όλη τη Νοτιοανατολική Ασία.

Αυτογκόλ

Παρά τον πολλαπλασιασμό των κανόνων προέλευσης, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου εκτιμά ότι το 74% του παγκόσμιου εμπορίου,  εξακολουθεί να ρέει υπό τους όρους του «πλέον ευνοούμενου έθνους», μιας αρχής σύμφωνα με την οποία οι χώρες-μέλη αντιμετωπίζουν τις εισαγωγές ισότιμα ανεξάρτητα από την προέλευσή τους. Προς το παρόν, φαίνεται ότι άλλες οικονομίες κινούνται προς την αντίθετη κατεύθυνση από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ινδονησία προχωρούν στην οριστικοποίηση μιας συμφωνίας ελεύθερων συναλλαγών. Η Κίνα έχει επεκτείνει τη μεταχείριση μηδενικών δασμών σε 53 αφρικανικές χώρες, ενώ οι συνομιλίες για μια εμπορική συμφωνία ΕΕ-Ινδίας έχουν προγραμματιστεί να συνεχιστούν τον Σεπτέμβριο.

Ο Τραμπ θα μπορούσε να είχε ικανοποιήσει ορισμένους από τους δηλωμένους στόχους του για μείωση των εμπορικών ελλειμμάτων των ΗΠΑ, συγκέντρωση χρημάτων και απομόνωση της Κίνας επιβάλλοντας υψηλούς δασμούς στη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου και έναν ενιαίο χαμηλότερο δασμό στον υπόλοιπο κόσμο. Πράγματι, εκεί μπορεί να καταλήξουν οι δασμοί του προέδρου: Την Τετάρτη, δήλωσε ότι θα στείλει επιστολές σε περισσότερες από 150 «μικρότερες» χώρες ενημερώνοντάς τες ότι οι δασμολογικοί τους συντελεστές θα μπορούσαν να είναι 10% ή 15%. Αλλά αυτό θα μπορούσε ενδεχομένως να αφήσει περισσότερες από 40 χώρες να αντιμετωπίσουν εξαιρετικά αποκλίνοντες συντελεστές. Αναμένεται ότι η νέα βρόμικη λέξη στο εμπόριο – η μεταφόρτωση – θα χρησιμοποιείται πολύ πιο συχνά στο μέλλον.