Airbnb: Ο αντίκτυπος στις τοπικές οικονομίες – Η σύγκριση με τα ξενοδοχεία

Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότεροι επισκέπτες αφήνουν τα οργανωμένα πακέτα των all‑inclusive ξενοδοχείων και επιλέγουν να μείνουν σε σπίτια που βρίσκονται ανάμεσα στους ντόπιους μέσα στις πόλεις, στα χωριά, στις παρυφές των παραδοσιακών οικισμών. Μαζί με αυτή την επιλογή, αλλάζει και η ροή του χρήματος.

Σε αντίθεση με την επιλογή των all‑inclusive μονάδων, όπου σχεδόν το σύνολο της δαπάνης παραμένει εντός του ξενοδοχειακού συγκροτήματος, όσοι επιλέγουν ακίνητα βραχυχρόνιας μίσθωσης φαίνεται πως ξοδεύουν τα χρήματα τους ενισχύοντας την τοπική αγορά. Αυτή η αλλαγή έχει προκαλέσει αναταράξεις στην αγορά, γεγονός που προκαλεί ακόμα και πολιτική αντιπαράθεση.

Το χρήμα μένει στην τοπική αγορά

Σύμφωνα με μελέτη της Oxford Economics για λογαριασμό της Airbnb, στην Ευρώπη το 21% των συνολικών δαπανών των ταξιδιωτών σε Short-Term Rentals (STR) κατευθύνεται απευθείας σε τοπικές και κυρίως μικρές επιχειρήσεις, όπως φούρνοι, ταβέρνες και παντοπωλεία. Επιπλέον, το 65% των δαπανών γίνεται σε επιχειρήσεις εκτός καταλύματος.

Όπως εξηγούν στελέχη της αγοράς βραχυχρόνιας μίσθωσης, η οικονομία του διαμοιρασμού δεν αντικαθιστά το ξενοδοχείο, αλλά συμπληρώνει και επεκτείνει τη διασπορά της τουριστικής δαπάνης. Είναι το μοντέλο που επιτρέπει, για παράδειγμα, στον φούρνο της γειτονιάς να δουλεύει με τουρίστες μεγαλύτερο μέρος του χρόνου.

Πράγματι, τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος για το πρώτο πεντάμηνο του 2025 δείχνουν ότι οι ταξιδιωτικές εισπράξεις αυξήθηκαν κατά 10,4% σε σχέση με πέρυσι, φτάνοντας τα 4,35 δισ. ευρώ. Παρά την αύξηση των αφίξεων σε all‑inclusive μονάδες, σημαντικό μέρος της αύξησης προήλθε από μη ξενοδοχειακά καταλύματα, δαπάνες στην εστίαση αλλά και την αγορά τοπικών προϊόντων.

Ειδικά στην Αθήνα, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του ΙΝΣΕΤΕ, οι τουρίστες που διαμένουν σε καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης καταναλώνουν καθημερινά περισσότερο σε εστιατόρια και καταστήματα απ’ ό,τι όσοι επιλέγουν οργανωμένες τουριστικές μονάδες.

Στην ίδια κατεύθυνση, μελέτη της Deloitte διαπιστώνει ότι οι επισκέπτες που επιλέγουν τη βραχυχρόνια μίσθωση ξοδεύουν κατά μέσο όρο 1,6 φορές περισσότερα ημερησίως από τον μέσο τουρίστα, ενώ το 27% των εξόδων αφορά την εστίαση, το 17% τα ψώνια και το 12% την ψυχαγωγία.

Συνέπειες στην αγορά κατοικίας

Η συζήτηση αναφορικά με τις επιπτώσεις της ανόδου της βραχυχρόνιας μίσθωσης επεκτείνεται και στα προβλήματα που προκαλούνται στην αγορά στέγης. Η αύξηση στις τιμές των ενοικίων και η συρρίκνωση της διαθεσιμότητας κατάλληλων κατοικιών, προκαλεί εύλογα ερωτήματα.

Όμως, σύμφωνα με νέα μελέτη του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, η επίδραση της βραχυχρόνιας μίσθωσης στην αγορά κατοικίας είναι περιορισμένη και εντοπισμένη γεωγραφικά. «Η συμβολή της στις αυξήσεις τιμών είναι μικρή και αφορά κυρίως περιοχές υψηλού τουριστικού ενδιαφέροντος» αναφέρει η μελέτη, υπογραμμίζοντας ότι το πραγματικό πρόβλημα εστιάζεται στην έλλειψη νέας οικοδομικής δραστηριότητας και στις στρεβλώσεις της φορολογικής πολιτικής.

Εξάλλου, τα στοιχεία της AirDNA για την Ελλάδα δείχνουν ότι το 72% των ιδιοκτητών διαθέτει μόλις ένα ή δύο ακίνητα, με μέσο εισόδημα κάτω των 700 ευρώ/μήνα, ποσά που δύσκολα παραπέμπουν σε ιδιώτες που συμπληρώνουν το εισόδημά τους.

Σε αυτό που συμφωνούν οι περισσότεροι παράγοντες είναι ότι το πρόβλημα δεν είναι τα καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης, αλλά η απουσία ρύθμισης της αγοράς. Όπως εξηγούν, αντί να επιβληθούν γενικές απαγορεύσεις, θα έπρεπε να διασφαλίζεται η διαφάνεια και η καταγραφή, ώστε το μοντέλο να συμβάλλει στην ανάπτυξη χωρίς να στερεί κατοικία από τους ντόπιους.

Διαφορετικά μοντέλα, διαφορετικά οφέλη

Η αντιπαράθεση που έχει ξεσπάσει μεταξύ παραγόντων της βραχυχρόνιας μίσθωσης και του ξενοδοχειακού κλάδου, συχνά αγνοεί ότι τα δύο μοντέλα δεν είναι κατ’ ανάγκη ανταγωνιστικά, αλλά συμπληρωματικά, καθώς εξυπηρετούν διαφορετικά είδη τουριστών.

Παρόλα αυτά, είναι γεγονός ότι το μοντέλο διακοπών σε all‑inclusive ξενοδοχεία, ειδικά στις νησιωτικές περιοχές, συχνά περιορίζει τη δυναμική της τοπικής αγοράς. Δήμαρχοι νησιών ή άλλων τουριστικών περιοχών, πολύ συχνά επισημαίνουν ότι ο τουρίστας που περνάει δέκα μέρες σε all‑inclusive resort μπορεί να φύγει χωρίς να αγοράσει ούτε μπουκάλι νερό από το περίπτερο. Το γεγονός αυτό αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα σε περιοχές όπου ξενοδοχειακοί όμιλοι απορροφούν το μεγαλύτερο κομμάτι της τουριστικής κίνησης.

Αντίθετα, οι βραχυχρόνιες μισθώσεις επιτρέπουν σε πιο μικρούς προορισμούς, ακόμη και εκτός τουριστικού χάρτη να πάρουν ένα κομμάτι από την πίτα των τουριστικών εσόδων. Πρόσφατη μελέτη της Oxford Economics αναφέρει πως οι βραχυχρόνια μίσθωση ενισχύει μικρότερες αγορές, γειτονιές χωρίς ξενοδοχειακή υποδομή ή ορεινά χωριά χωρίς δυνατότητα φιλοξενίας μεγάλων γκρουπ. Εκεί ακριβώς, η βραχυχρόνια μίσθωση μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στην τοπική οικονομία.

Ανάγκη για πλαίσιο λειτουργίας

Καθώς η Ελλάδα προσεγγίζει ξανά επίπεδα ρεκόρ στον τουρισμό και οι αναζητήσεις σε πλατφόρμες STR αυξάνονται σταθερά, η δημόσια συζήτηση θα πρέπει να ξεφύγει από το δίπολο: Βραχυχρόνια μίσθωση, «ευλογία ή κατάρα»;. Ο διαμοιρασμός, όπως και κάθε νέα μορφή οικονομίας, χρειάζεται πλαίσιο, όρια και στόχευση. Δεν μπορεί να υποκαταστήσει την κοινωνική πολιτική για τη στέγαση, αλλά μπορεί να λειτουργήσει ως μοχλός τοπικής ανάπτυξης αν αξιοποιηθεί σωστά.

Αυτό σημαίνει ότι είναι άμεση ανάγκη να υπάρξει ένα σαφές πλαίσιο που θα εισάγει κανόνες λειτουργίας και ανταγωνισμού, προς όφελος της οικονομίας, με σεβασμό στις πόλεις και στους μόνιμους κατοίκους των περιοχών. Άλλωστε υπάρχουν πολλά θετικά παραδείγματα ομαλής λειτουργία, αλλά την ίδια στιγμή και πολλά μοντέλα που οδήγησαν σε κορεσμό με αποτέλεσμα να έχουν προκαλέσει κυρίως αρνητικά αποτελέσματα στην τοπική οικονομία.