Ελσίνκι: Η ευρωπαϊκή πόλη που έγραψε ιστορία μηδενίζοντας τα θανατηφόρα τροχαία το 2024

Την ώρα που οι θάνατοι από τροχαία στην Ευρωπαϊκή Ένωση μειώνονται με αργούς ρυθμούς – πτώση 3% το 2024 -, το Ελσίνκι γράφει ιστορία καταφέρνοντας να τους μηδενίσει. Όπως αποκάλυψε αυτή την εβδομάδα η δημοτική αρχή, η πρωτεύουσα της Φινλανδίας δεν κατέγραψε ούτε έναν θάνατο από τροχαίο δυστύχημα μέσα στο 2024.

Η δημοτική αρχή έχει επιβάλει από το 2021 το χαμηλότερο όριο ταχύτητας στις περισσότερες κατοικημένες περιοχές και στο κέντρο του Ελσίνκι

Μια ολόκληρη χρονιά χωρίς θανατηφόρο ατύχημα αποτελεί εντυπωσιακό επίτευγμα για τις περισσότερες πόλεις, καθώς τα αυτοκινητικά δυστυχήματα είναι πλέον μάστιγα σε μητροπολιτικές περιοχές. Το 2023, σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, 20.400 άνθρωποι σκοτώθηκαν σε τροχαία στην ΕΕ – μία μείωση 1% από την προηγούμενη χρονιά. Το 2024, στους ευρωπαϊκούς δρόμους έχασαν τη ζωή τους 19.800 άνθρωποι.

Ωστόσο, αν και κατεγράφη τριπλάσιο ποσοστό μείωσης (3%), αυτό απέχει πολύ από τον στόχο της ΕΕ. Όπως δήλωσε ο Επίτροπος Μεταφορών, Απόστολος Τζιτζικώστας, τα περισσότερα κράτη-μέλη δεν βρίσκονται σε τροχιά για την επίτευξη του στόχου που τέθηκε το 2018, για μείωση των θανάτων από τροχαία κατά 50% έως το 2030.

Το Ελσίνκι, που έκανε τη διαφορά, είναι μία από τις μικρότερες πρωτεύουσες της ΕΕ, με λιγότερους από 690.000 κατοίκους, περίπου 1,5 εκατομμύριο άνθρωποι ζουν και μετακινούνται καθημερινά στην ευρύτερη μητροπολιτική περιοχή. Το εντυπωσιακό επίτευγμα του μηδενισμού των θανατηφόρων τροχαίων οφείλεται σε «πολλούς παράγοντες… αλλά τα όρια ταχύτητας είναι από τους σημαντικότερους» αναφέρει το Politico επικαλούμενο τις δηλώσεις του Ρόνι Ουτριάνεν, μηχανικού κυκλοφορίας στη Διεύθυνση Αστικού Περιβάλλοντος του δήμου.

Βασισμένοι σε δεδομένα που δείχνουν ότι ο κίνδυνος θανάτου πεζού μειώνεται στο μισό όταν η ταχύτητα πρόσκρουσης ενός αυτοκινήτου μειώνεται από τα 40 στα 30 χιλιόμετρα την ώρα, οι δημοτικοί αξιωματούχοι επέβαλαν το χαμηλότερο όριο στις περισσότερες κατοικημένες περιοχές και στο κέντρο της πόλης ήδη από το 2021.

Πολιτική «Vision Zero»

Τα νέα όρια επιβλήθηκαν με την εγκατάσταση 70 νέων καμερών ταχύτητας και μια στρατηγική αστυνόμευσης βασισμένη στην εθνική πολιτική «Vision Zero», που στοχεύει σε μηδενικούς τραυματισμούς και θανάτους από τροχαία. Σύμφωνα με στοιχεία της Liikenneturva, του εθνικού φορέα οδικής ασφάλειας της Φινλανδίας, οι θάνατοι από τροχαία στο Ελσίνκι παρουσιάζουν σταθερή μείωση από τότε.

Τα τελευταία πέντε χρόνια, οι αρχές στο Ελσίνκι προσπαθούν να επαναλάβουν το «θαύμα» που πέτυχαν για πρώτη φορά το 2019. Ο Ουτριάνεν τόνισε ότι η επιτυχία του εγχειρήματος βασίζεται σε πολιτικές κινητικότητας και στρατηγικές αστικής ανάπτυξης μακράς πνοής, βασισμένες σε δεδομένα, που έχουν μεταμορφώσει την πρωτεύουσα από μια πόλη προσανατολισμένη στο αυτοκίνητο σε ένα πιο ασφαλές και βιώσιμο αστικό περιβάλλον.

Σε πολλά σημεία της πόλης, οι δρόμοι έχουν στενέψει και έχουν φυτευτεί δέντρα με στόχο να προκαλούν ένα ελαφρύ αίσθημα «δυσφορίας» στους οδηγούς, με τη λογική ότι ένα πιο σύνθετο και «ζωντανό» αστικό τοπίο τους αναγκάζει να κινούνται πιο προσεκτικά σε κατοικημένες περιοχές.

Δίκτυο ποδηλατόδρομων 1.500 χιλιομέτρων

Ακόμα ένας λόγος που δεν έχει σημειωθεί θανατηφόρο τροχαίο είναι επειδή το Ελσίνκι έχει επενδύσει σε νέες υποδομές για πεζούς και ποδηλάτες, συμπεριλαμβανομένου ενός εκτεταμένου δικτύου ποδηλατοδρόμων που ξεπερνά τα 1.500 χιλιόμετρα. Παράλληλα, έχει ενισχύσει το δίκτυο των δημόσιων συγκοινωνιών με λεωφορεία χαμηλών/μηδενικών εκπομπών άνθρακα και αυτόνομα, ενώ έλαβε χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων για τη δημιουργία νέας γραμμής τραμ.

Ο Ουτριάνεν δήλωσε ότι οι αναβαθμίσεις αυτές συνέβαλαν στη «μείωση της χρήσης αυτοκινήτου και στον περιορισμό των σοβαρών ατυχημάτων». Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία από το 2003 έως το 2023, ο αριθμός των τραυματισμών από τροχαία στην πόλη μειώθηκε από 727 σε μόλις 14.

Η επιτυχία της Ελσίνκι δεν περνά απαρατήρητη στις Βρυξέλλες, όπου η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πιέζει για τη μείωση των θανάτων από τροχαία. Η Επιτροπή αναφέρει ότι παρότι οι θάνατοι από τροχαία ατυχήματα μειώθηκαν περισσότερο το 2024 σε σύγκριση με το 2023, ο ρυθμός βελτίωσης εξακολουθεί να είναι υπερβολικά αργός.

Η πρόοδος ποικίλλει σημαντικά μεταξύ των κρατών μελών. Ορισμένες χώρες έχουν σημειώσει σημαντική πρόοδο, ενώ άλλες δυσκολεύονται να μειώσουν τους θανάτους. Η κατάταξη των ποσοστών θνησιμότητας των χωρών παραμένει σε γενικές γραμμές αμετάβλητη: η Σουηδία και η Δανία συνεχίζουν να έχουν τους ασφαλέστερους δρόμους, με 20 και 24 θανάτους ανά εκατομμύριο κατοίκων αντίστοιχα, ενώ η Βουλγαρία και η Ρουμανία έχουν τα υψηλότερα ποσοστά, με 77 και 74 θανάτους ανά εκατομμύριο κατοίκων αντίστοιχα το 2024.

Η ΕΕ, όπως αναφέρεται στην επίσημη σελίδα της, καταβάλλει προσπάθειες για την υλοποίηση του «οράματος μηδενικών απωλειών», δηλαδή την εξάλειψη των θανάτων και των σοβαρών τραυματισμών στους δρόμους έως το 2050.