Τραμπ: Γιατί άφησε εισαγωγές αξίας 1 τρισ. να ξεφύγουν από το σφυρί των δασμών του

Από τότε που ο αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ από τον Κήπο των Ρόδων στον Λευκό Οίκο ανακοίνωσε τους μεγαλύτερους δασμούς των ΗΠΑ σε εισαγόμενα προϊόντα στη σύγχρονη ιστορία, αυτός και οι κορυφαίοι οικονομικοί του σύμβουλοι έχουν επανειλημμένα δηλώσει ότι καμία εταιρεία, μεγάλη ή μικρή, δεν θα γλιτώσει.

Κρατώντας μια αφίσα που περιέγραφε λεπτομερώς τους τιμωρητικούς δασμούς σε προϊόντα από δεκάδες χώρες, από την Κίνα μέχρι το Λεσότο, ο Τραμπ είπε ότι κάθε οικονομικό πλήγμα που προκαλείται από τους δασμούς του ήταν απαραίτητο για να πυροδοτήσει την αναγέννηση της αμερικανικής μεταποιητικής βιομηχανίας και να «κάνει την Αμερική ξανά πλούσια».

Ο Τραμπ, η κυβέρνησή του έχει εξαιρέσει περισσότερο από το ένα τρίτο των αμερικανικών εισαγωγών με βάση την αξία τους

«Σε κάθε εταιρεία που αντιτίθεται στους αμοιβαίους δασμούς κοινής λογικής», προειδοποίησε ο Τραμπ, «αν θέλει ο δασμολογικός της συντελεστής να είναι μηδενικός, τότε παράγει το προϊόν της εδώ στην Αμερική».

Ακόμα και όταν ο Τραμπ έχει απειλήσει να αυξήσει τους δασμούς για άλλη μια φορά σε οποιαδήποτε χώρα δεν υπογράψει συμφωνία με τις ΗΠΑ μέχρι την Παρασκευή, αναδύεται μια άλλη δυναμική: Με πολύ λιγότερες φανφάρες, ο Τραμπ έχει αφήσει πολλές εταιρείες -και ολόκληρες βιομηχανίες- εκτός δασμών συχνά χωρίς καμία εξήγηση, όπως υπογραμμίζει το Bloomberg σε σχετική ανάλυσή του.

Από τις 2 Απριλίου, ή «Ημέρα Απελευθέρωσης», όπως την αποκαλεί ο Τραμπ, η κυβέρνησή του έχει εξαιρέσει περισσότερο από το ένα τρίτο των αμερικανικών εισαγωγών κατ’ αξία. Πάνω από 1 τρισεκατομμύριο δολάρια από αυτά τα εξαιρούμενα υλικά και προϊόντα εισήχθησαν στις ΗΠΑ το 2024, σύμφωνα με ανάλυση του Bloomberg για τα ομοσπονδιακά εμπορικά δεδομένα. Αυτό περιλαμβάνει περίπου 750 δισεκατομμύρια δολάρια που εξαιρέθηκαν από τους δασμούς της 2ας Απριλίου συν περίπου 400 δισεκατομμύρια δολάρια που καλύπτονται από τη συμφωνία ελεύθερων συναλλαγών Ηνωμένων Πολιτειών-Μεξικού-Καναδά, βάσει της οποίας ο Τραμπ έδωσε στα αυτοκίνητα και άλλα προϊόντα μια ανακούφιση από τους νέους δασμούς.

Εξαιρέσεις

Μέχρι στιγμής, στους δύο μήνες που ακολούθησαν τις ανακοινώσεις του Τραμπ στο Rose Garden, οι επικερδείς απαλλαγές έχουν επιτρέψει στις εταιρείες να εξοικονομήσουν περίπου 16 έως 19 δισεκατομμύρια δολάρια αποφεύγοντας δασμούς σε εξαιρούμενα αγαθά περίπου 147 δισεκατομμυρίων δολαρίων που έφτασαν σε λιμάνια των ΗΠΑ, σύμφωνα με ανάλυση του Bloomberg για τα εμπορικά δεδομένα του Απριλίου και του Μαΐου.

Ο τρόπος με τον οποίο χορηγούνται οι πολυπόθητες εξαιρέσεις ή η διαδικασία με την οποία μια εταιρεία μπορεί να εξασφαλίσει μία τέτοια εξαίρεση, είναι από τα πιο επίκαιρα ερωτήματα στην Ουάσινγκτον σήμερα. Η πρώτη κυβέρνηση Τραμπ καθιέρωσε επίσημα μέσα με τα οποία οι εισαγωγείς μπορούσαν να ζητήσουν εξαίρεση. Αυτή τη φορά, δεν υπάρχουν τέτοιες διατυπώσεις. Αντίθετα, οι κανόνες εμπλοκής είναι ad hoc, που αγγίζουν τα όρια του ελεύθερου εμπορίου.

Οι μεγαλύτεροι ωφελημένοι ήταν μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας, όπως η κινεζική εταιρεία κατασκευής υπολογιστών Lenovo και η Samsung Electronics της Νότιας Κορέας, με αυτόν τον τομέα να αποφεύγει δασμούς άνω των 7 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Άλλοι προέρχονται από ένα ευρύ φάσμα βιομηχανιών, συμπεριλαμβανομένου του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, των δραστηριοτήτων εξόρυξης bitcoin και των κατασκευαστών ιατρικών συσκευών. Οι εισαγωγείς φαρμακευτικών προϊόντων, συμπεριλαμβανομένης της εισηγμένης στο χρηματιστήριο στο Ηνωμένο Βασίλειο, της εταιρείας γενόσημων φαρμάκων Hikma Pharmaceuticals Plc και της γερμανικής Fresenius SE & Co., εξοικονόμησαν συνολικά τουλάχιστον 3,8 δισεκατομμύρια δολάρια.

Όσοι δεν κατάφεραν να εξασφαλίσουν εξαίρεση πλήρωσαν ένα βαρύ κόστος. Οι γίγαντες του λιανικού εμπορίου Home Depot και Walmart είναι μεταξύ των μεγαλύτερων εισαγωγέων του είδους των αγαθών που επλήγησαν από τον εμπορικό πόλεμο του Τραμπ.

Οι εταιρείες του κλάδου λιανικής, ιδίως εκείνες που εισάγουν οικιακές συσκευές, είδη οικιακής χρήσης και ένδυσης, σημείωσαν πρόσθετους δασμούς ύψους τουλάχιστον 1,8 δισεκατομμυρίων δολαρίων τον Απρίλιο και τον Μάιο, σύμφωνα με την ανάλυση του Bloomberg. Οι μικρότεροι Αμερικανοί κατασκευαστές έχουν δει τους δασμούς να εξαφανίζουν τα κέρδη τους και να θέτουν σε αμφιβολία το μέλλον τους.

O Λευκός Οίκος αναφέρει ότι η συντριπτική πλειοψηφία των εξαιρούμενων κατηγοριών αφορά προϊόντα που τελικά θα υπόκεινται σε λεγόμενους κλαδικούς δασμούς, συμπεριλαμβανομένων των φαρμακευτικών προϊόντων και των ημιαγωγών για τα οποία ο Τραμπ έχει υποσχεθεί σύντομα δασμούς ή που ήδη υπόκεινται σε άλλους νέους δασμούς.

Η ανάλυση του Bloomberg διαπίστωσε ότι τουλάχιστον 186 κατηγορίες προϊόντων, συμπεριλαμβανομένου του άνθρακα, του καουτσούκ και του νάιλον, δεν εμπίπτουν σε καμιά κλαδική έρευνα. Οι εισαγωγές σε αυτές τις κατηγορίες προϊόντων ανήλθαν σε 190 δισεκατομμύρια δολάρια το 2024.

«Η κυβέρνηση Τραμπ δεν έχει χορηγήσει εξαιρέσεις από τους αμοιβαίους δασμούς του Προέδρου προς όφελος κάποιας βιομηχανίας έναντι κάποιας άλλης», δήλωσε σε email ο εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου Κους Ντεσάι. «Η κυβέρνηση υιοθετεί μια λεπτή, στρατηγική προσέγγιση για να εξισώσει τους όρους ανταγωνισμού για τους Αμερικανούς εργαζόμενους και να επαναφέρει την υψηλής τεχνολογίας κατασκευή που είναι κρίσιμη για την εθνική και οικονομική μας ασφάλεια».

Παρά την επιμονή της κυβέρνησης ότι δεν ευνοεί συγκεκριμένες βιομηχανίες, ακόμη και οι νέοι δασμοί που ανακοινώθηκαν αυτή την εβδομάδα έχουν εξαιρέσει ορισμένα ξένα αγαθά. Την Τετάρτη, ο Λευκός Οίκος αποκάλυψε ένα εκτελεστικό διάταγμα που εφαρμόζει πρόσθετο δασμό 40% στις βραζιλιάνικες εισαγωγές, ενώ παράλληλα εξαιρεί σχεδόν 700 κατηγορίες προϊόντων από τους νέους δασμούς, συμπεριλαμβανομένων των βραζιλιάνικων καρυδιών, του χυμού πορτοκαλιού και του χυτοσιδήρου. Ομοίως, το πεδίο εφαρμογής των νέων δασμών στις εισαγωγές χαλκού μειώθηκε μετά από πιέσεις της βιομηχανίας.

Πολλές από τις εξαιρέσεις αντικατοπτρίζουν την αντίφαση μεταξύ της ισχυρής επιθυμίας του Τραμπ να ξαναγράψει τους κανόνες του παγκόσμιου εμπορίου, ελαχιστοποιώντας παράλληλα τη ζημιά σε μια οικονομία για την οποία έχει υποσχεθεί μια «χρυσή εποχή». Άλλες αποκαλύπτουν πώς ο Τραμπ βλέπει τους δασμούς ως διαπραγματευτικό χαρτί – οι συμφωνίες με την Ευρωπαϊκή Ένωση και το Ηνωμένο Βασίλειο περιελάμβαναν εξαιρέσεις καθώς πίεζε επίσης να προσελκύσει επενδύσεις από τις εταιρείες τους στην αμερικανική μεταποίηση. Και μερικές φαίνεται να έχουν χορηγηθεί σε βιομηχανίες απαραίτητες για την οικονομία των ΗΠΑ ή κρίσιμες για την εθνική ασφάλεια.

Εντείνεται η αβεβαιότητα για τους δασμούς

Οι εξαιρέσεις σε ορισμένα αγαθά όπως το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, ή τα smartphones και οι φορητοί υπολογιστές, έχουν ως αποτέλεσμα την άμβλυνση του πλήγματος των ευρύτερων δασμών στους καταναλωτές, λέει ο Maurice Obstfeld, ανώτερος συνεργάτης στο Ινστιτούτο Peterson για τη Διεθνή Οικονομία και πρώην επικεφαλής οικονομολόγος στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Το αντάλλαγμα, ωστόσο, είναι ότι δημιουργούν «αβεβαιότητα γύρω από τους δασμούς με τρόπο που είναι πιθανό να περιορίσει την επιχειρηματική δραστηριότητα και να στρέψει τις προσπάθειες των εταιρειών στο λόμπινγκ παρά στην παραγωγή».

Ορισμένα προϊόντα που έχουν κερδίσει εξαιρέσεις, συμπεριλαμβανομένων των κοραλλιών και του αμιάντου, φαίνεται να έχουν δοθεί χωρίς κανέναν λόγο.

Σε άλλες περιπτώσεις, οι εξαιρέσεις έχουν ακολουθήσει άμεσες εκκλήσεις από στελέχη ή άλλους ηγέτες του κλάδου. Ο ίδιος ο Τραμπ ανέφερε ονομαστικά τον Διευθύνοντα Σύμβουλο της Apple τον Απρίλιο, λέγοντας «βοήθησα πρόσφατα τον Τιμ Κουκ» αφού ο Λευκός Οίκος ανακοίνωσε ότι τα smartphones θα εξαιρεθούν από τους δασμούς.

Μέσα σε ένα τέτοιο σκηνικό, οι εταιρείες έχουν αφεθεί να πλοηγηθούν σε ένα κλίμα βαθιάς αβεβαιότητας που έχει δημιουργήσει ένας πρόεδρος που σκοπεύει να υποτάξει την παγκόσμια οικονομία στη θέλησή του, όπως επισημαίνει το Bloomberg. Ως αποτέλεσμα, οι εταιρείες προσπαθούν απεγνωσμένα να καταλάβουν αν θα είναι αρκετά τυχερές ώστε να εξασφαλίσουν μια λύση.

Η έλλειψη διαφάνειας έχει προκαλέσει μια φρενίτιδα, καθώς εταιρικά στελέχη, δικηγόροι εμπορίου και λομπίστες προσπαθούν απεγνωσμένα να καταλάβουν πώς οι εταιρείες ή οι πελάτες τους μπορούν να καταλήξουν στη σωστή πλευρά του λογαριασμού. Αποστέλλουν εντεταλμένους τους για να υπερασπιστούν τις υποθέσεις τους σε αξιωματούχους του υπουργικού συμβουλίου ή σε επικεφαλής οργανισμών ή σε βοηθούς του Λευκού Οίκου. Στο τέλος, όπως συμβαίνει με πολλά πράγματα, οι αποκλεισμοί φαίνεται να βασίζονται σε αποφάσεις που λαμβάνονται προσωπικά από τον Τραμπ.

Για τις εταιρείες που αντιμετωπίζουν οικονομική καταστροφή, καμία προσπάθεια δεν είναι πολύ μεγάλη αν μπορούν να κερδίσουν αυτό που ουσιαστικά έχει γίνει το οικονομικό ισοδύναμο μιας προεδρικής χάρης.