Τι θα πρέπει να πει ο Τζέι Πάουελ για την οικονομία των ΗΠΑ κατά την ομιλία του στο συμπόσιο οικονομικής πολιτικής στο Jackson Hole αυτή την εβδομάδα; Με τα ασταθή στοιχεία να δείχνουν αδύναμη αύξηση των θέσεων εργασίας και αυξανόμενες πληθωριστικές πιέσεις, ο πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Τράπεζας (Federal Reserve) πρέπει να σηματοδοτήσει ότι η κεντρική τράπεζα αντιμετωπίζει πειστικά αυτή τη δύσκολη στασιμοπληθωριστική ένταση, παρά τη συνεχή κριτική του προέδρου των ΗΠΑ.
Υπάρχουν τρεις τρόποι να εξετάσουμε την οικονομία των ΗΠΑ λίγο περισσότερο από μισό χρόνο μετά την έναρξη της δεύτερης θητείας του Ντόναλντ Τραμπ. Οι χρηματοπιστωτικές αγορές υιοθετούν μια παραδοσιακή άποψη από την πλευρά της ζήτησης, χρησιμοποιώντας μεγάλες αναθεωρήσεις προς τα κάτω στα στοιχεία για την αύξηση της απασχόλησης για τον Μάιο και τον Ιούνιο, παράλληλα με τις ασθενέστερες ιδιωτικές δαπάνες κατά το πρώτο εξάμηνο του έτους, για να τροφοδοτήσουν την πεποίθησή τους ότι η Fed θα μειώσει τα επιτόκια τον Σεπτέμβριο. Οι αγορές μετοχών προτιμούν την προοπτική χαμηλότερου κόστους δανεισμού για να ενισχύσουν τις αποδόσεις.
Παρόλο που ο Τραμπ έχει απαιτήσει πολύ χαμηλότερα επιτόκια, η κυβέρνησή του υιοθετεί μια ελαφρώς διαφορετική στάση απέναντι στην οικονομία, επειδή δεν μπορεί να αποδεχτεί την άποψη ότι η άστοχη οικονομική πολιτική της μπορεί να έχει πλήξει τη ζήτηση. Ο υπουργός Οικονομικών Σκοτ Μπέσεντ λέει ότι η Fed θα πρέπει να εξετάσει το ενδεχόμενο μείωσης του επιτοκίου κατά μισή μονάδα τον Σεπτέμβριο, επειδή «επιστρέφουμε σε μια οικονομία που είχαμε τη δεκαετία του ’90», με την απορρύθμιση και τις φορολογικές περικοπές να ενισχύουν την αύξηση της παραγωγής και της παραγωγικότητας χωρίς πληθωρισμό.
Η τρίτη, πιο επικρατούσα άποψη είναι ότι η επιβράδυνση, παράλληλα με την αυξανόμενη πληθωριστική πίεση, εξηγείται καλύτερα ως αποτέλεσμα κακής οικονομικής πολιτικής. Ενώ η επίδραση των δασμών δεν πρέπει να υπερεκτιμάται σε μια χώρα όπου οι εισαγωγές αγαθών αντιπροσωπεύουν μόνο περίπου το 10% του ΑΕΠ, εξακολουθούν να στρεβλώνουν τις επιλογές των καταναλωτών και να αυξάνουν το κόστος παραγωγής στις ΗΠΑ. Η καταστολή της μετανάστευσης μπορεί να έχει μικρό αντίκτυπο στο βιοτικό επίπεδο, αλλά μειώνει το επίπεδο ανάπτυξης των θέσεων εργασίας που συνάδει με τον βιώσιμο πληθωρισμό. Και οι υψηλότεροι δασμοί διατρέχουν τον κίνδυνο ενός ακόμη πληθωριστικού επεισοδίου, με τις εταιρείες να αυξάνουν τις τιμές και τους καταναλωτές να απαιτούν υψηλότερους μισθούς.
Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι αυτές οι τρεις απόψεις δεν αλληλοαποκλείονται. Οι μεταναστευτικές πολιτικές του Τραμπ, για παράδειγμα, είναι πιθανό να βλάψουν την πλευρά της προσφοράς επειδή θα υπάρχουν λιγότεροι εργαζόμενοι, αλλά μπορεί επίσης να κάνουν ορισμένους ανθρώπους να φοβούνται πολύ να βγουν έξω και να ξοδέψουν όπως πριν, πλήττοντας τη ζήτηση. Ενώ η κυβέρνηση Τραμπ έχει προωθήσει την απορρύθμιση από την πλευρά της προσφοράς, οι δασμοί επιφέρουν πολλά πρόσθετα βάρη στις επιχειρήσεις.
Η απάντηση στο ποια άποψη για την οικονομία είναι σωστή και τι πρέπει να κάνει η Fed πρέπει να βασίζεται στα οικονομικά στοιχεία, τα οποία είναι αναπόφευκτα ασαφή, ωστόσο, συνολικά, υποδεικνύουν ότι η κεντρική τράπεζα θα συνεχίσει μια προσεκτική προσέγγιση χωρίς να χρειάζεται να βιαστεί να καταλήξει σε οποιοδήποτε συμπέρασμα σχετικά με τα επιτόκια.
Υπάρχουν πολύ λίγα σημάδια της νιρβάνα από την πλευρά της προσφοράς που υποσχέθηκε η κυβέρνηση. Η μη γεωργική παραγωγή ανά ώρα εργασίας αυξήθηκε κατά 1,3% στο έτος έως το δεύτερο τρίμηνο και με ετήσιο ρυθμό μόνο 0,3% στο πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους. Αν πρόκειται να δούμε μια οικονομία της δεκαετίας του 1990, η Fed θα πρέπει να τα εμπιστευτεί όλα. Αυτό θα ήταν άσοφο, όταν, μέχρι στιγμής, η επιβράδυνση φαίνεται να συνάδει περισσότερο με την ασθενή προσφορά παρά με την ελλειμματική ζήτηση.
Παρόλο που η αύξηση της απασχόλησης ήταν ασθενής το δεύτερο τρίμηνο του τρέχοντος έτους, η ανεργία παρέμεινε σε γενικές γραμμές σταθερή, γεγονός που υποδηλώνει πως, ό,τι και αν προκαλεί οικονομική αδυναμία, απουσιάζουν τα κλασικά σημάδια επιφυλακτικότητας των επιχειρήσεων ή των νοικοκυριών. Αυτό διαφέρει από όταν η Fed μείωσε τα επιτόκια πέρυσι, καθώς αυξήθηκε το ποσοστό ανεργίας.
Ταυτόχρονα, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η υποκείμενη πληθωριστική πίεση ενισχύεται , αυξάνοντας τον κίνδυνο οι εφάπαξ αυξήσεις των τιμών από τους δασμούς να οδηγήσουν σε παρατεταμένο πληθωρισμό. Εταιρικές έρευνες δείχνουν ότι η μεγάλη πλειοψηφία των εταιρειών αναφέρει αυξανόμενες τιμές εισροών και εκροών. Οι βασικές τιμές παραγωγού αυξήθηκαν τον Ιούλιο με τον ταχύτερο μηνιαίο ρυθμό από το 2022. Ο υποκείμενος πληθωρισμός αγαθών και υπηρεσιών αυξάνεται και οι εξαγωγείς προς τις ΗΠΑ δεν μειώνουν τις τιμές για να αντισταθμίσουν τους δασμούς.
Όταν η Ομοσπονδιακή Επιτροπή Ανοικτής Αγοράς πιστεύει ότι η τρέχουσα στάση της νομισματικής πολιτικής είναι « μέτρια περιοριστική », η καλύτερη προσέγγισή της είναι να λάβει μια άποψη για τα επιτόκια που είναι λιγότερο πιθανό να οδηγήσει σε κακό αποτέλεσμα.
Αν οι αγορές έχουν δίκιο αλλά δεν υπάρχουν απολύτως ενδείξεις αδυναμίας της ζήτησης, μια στάση αναμονής από την Fed δεν θα ήταν ιδανική, αλλά είναι απίθανο να προκαλέσει βαθιά ύφεση, δεδομένου ότι η πολιτική της είναι μόνο μέτρια περιοριστική. Το βασικό σημείο δεδομένων θα ήταν η αυξανόμενη ανεργία. Αυτό θα ήταν αρκετό για να κάνει η Fed περικοπές.
Αν η κυβέρνηση Τραμπ έχει δίκιο και η μη πληθωριστική ανάπτυξη πρόκειται να εκτοξευθεί, υπάρχουν λίγοι κίνδυνοι να διατηρηθεί η νομισματική πολιτική λίγο περιοριστική προς το παρόν και να περιμένει κανείς να μειωθούν τα επιτόκια. Άλλωστε, αν η αύξηση της παραγωγικότητας έχει μετασχηματιστεί, το «ουδέτερο επιτόκιο» στο οποίο η πολιτική δεν είναι πολύ αυστηρή ή χαλαρή θα αυξηθεί μαζί με την επερχόμενη αύξηση των επενδύσεων του ιδιωτικού τομέα. Αυτό θα καθιστούσε το τρέχον επίπεδο των επιτοκίων λιγότερο περιοριστικό χωρίς να γίνει τίποτα.
Αλλά αν η πραγματική ιστορία της οικονομίας του Τραμπ είναι αυτή της ασθενέστερης προσφοράς και μιας πληθωριστικής απειλής, η σύντομη κίνηση για μείωση των επιτοκίων θα ήταν καταστροφική. Το να επιτραπεί στον πληθωρισμό να εκτοξευθεί δύο φορές μέσα σε μια δεκαετία θα έθετε σε σοβαρό κίνδυνο τη φήμη της Fed. Αυτός είναι ο κίνδυνος με την εκ νέου χαλάρωση της πολιτικής πριν κατανοήσουμε τις επιπτώσεις των οικονομικών πολιτικών του Τραμπ. Υπάρχει μεγάλη πιθανότητα ο Πάουελ ή ο διάδοχός του να αναλάβουν το ρίσκο και να ζήσουν για να το μετανιώσουν.
