Μέλι: Κενά στη νομοθεσία «ανοίγουν τον δρόμο» στη νοθεία

Σήμα κινδύνου για το μέλλον της μελισσοκομίας κρούουν οι ευρωπαίοι μελισσοκόμοι, οι οποίοι αγωνίζονται ήδη με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, το αυξανόμενο κόστος παραγωγής αλλά και τον ανταγωνισμό από το εισαγόμενο μέλι.

Στο πολλαπλό μέτωπο των πιέσεων που δέχεται η αγορά μελιού της ΕΕ εκτός από τις αθρόες εισαγωγές σε χαμηλές τιμές, συχνά χαμηλής ποιότητας και ασαφούς προέλευσης, έρχονται να προστεθούν και τα φαινόμενα νοθείας, τα οποία βρίσκουν έδαφος στα κενά που υπάρχουν στην ευρωπαϊκή νομοθεσία, ανοίγοντας τον δρόμο και την όρεξη των επιτήδειων.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση Μελισσοκόμων (EBA), που εκπροσωπεί 55 μελισσοκομικούς οργανισμούς από 30 χώρες (ανάμεσά τους και η Ελλάδα) και περισσότερους από 414.000 μελισσοκόμους, απηύθυνε επιστολή προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκφράζοντας σοβαρές ανησυχίες για τις αδυναμίες του υφιστάμενου ρυθμιστικού πλαισίου γύρω από το μέλι.

Παραμένουν σοβαρά νομοθετικά κενά που διευκολύνουν τη νοθεία και την παραπλάνηση καταναλωτών, προειδοποιούν οι ευρωπαίοι μελισσοκόμοι

«Το μέλι είναι τρόφιμο στρατηγικής σημασίας για την Ευρώπη. Η διαφάνεια και η προστασία του προϊόντος δεν είναι μόνο ζήτημα ποιότητας αλλά και ζήτημα επιβίωσης για τους Ευρωπαίους μελισσοκόμους», τονίζεται χαρακτηριστικά.

Νομοθετικά κενά που ευνοούν τη νοθεία στο μέλι

Σύμφωνα με την EBA, παρά τις νομοθετικές προσπάθειες των τελευταίων δεκαετιών (Οδηγία 2001/110/ΕΚ και τροποποίηση 2014/63/ΕΕ), παραμένουν σοβαρά κενά που διευκολύνουν τη νοθεία και την παραπλάνηση καταναλωτών. Μεταξύ άλλων, οι μελισσοκόμοι καταγγέλλουν:

• Απουσία εφαρμοστικών πράξεων: Η Κομισιόν δεν έχει θεσπίσει μεθόδους ελέγχου για την επαλήθευση των ποιοτικών κριτηρίων του μελιού.
• Ανεπαρκείς μηχανισμοί ανίχνευσης νοθείας: Δεν υπάρχουν επίσημες μέθοδοι για να διαπιστωθεί εάν έχει αφαιρεθεί HMF από υπερθερμασμένο μέλι με φίλτρα ρητίνης ή εάν έχουν προστεθεί τεχνητά ένζυμα (διαστάση, ινβερτάση).
• Ασαφείς όροι για τα μονοανθικά μέλια: Ο όρος «κυρίως» δεν έχει αποσαφηνιστεί, αφήνοντας περιθώριο για παρερμηνείες.
• Προβληματική ταξινόμηση: Τα φιλτραρισμένα μέλια έχουν καταταγεί στην κατηγορία «μέλια ζαχαροπλαστικής», κάτι που η EBA θεωρεί αδικαιολόγητο.
• Ασάφεια στα ξένα στοιχεία: Αν και προβλέπεται ότι το μέλι πρέπει να είναι «κατά το δυνατόν απαλλαγμένο από ξένες ύλες», δεν έχουν καθοριστεί σαφή όρια.

Παραπλανητικές ετικέτες και ορολογίες που… μπερδεύουν

Ένα από τα σοβαρότερα ζητήματα, σύμφωνα με την EBA, είναι η ετικετοποίηση. Σήμερα συχνά συναντώνται γενικοί όροι όπως «μίγμα μελιών Ε.Ε. και εκτός Ε.Ε.», χωρίς ακριβή αναφορά χωρών. Αυτό, όπως σημειώνεται, έρχεται σε αντίθεση με τον Κανονισμό 1169/2011, που εγγυάται στους καταναλωτές το δικαίωμα να γνωρίζουν την προέλευση των τροφίμων τους.

Η νέα Οδηγία 2024/1438 επιβάλλει την αναγραφή όλων των χωρών προέλευσης σε ένα μείγμα μελιών, μαζί με το ποσοστό συμμετοχής κάθε χώρας. Ωστόσο, μέχρι σήμερα δεν υπάρχει εργαστηριακή μέθοδος που να μπορεί να επαληθεύσει αυτές τις ενδείξεις, κάτι που καθιστά την εφαρμογή του μέτρου ανεπαρκή.

Η EBA εκφράζει επίσης ανησυχία για τη χρήση μη θεσμοθετημένων όρων, όπως «ακατέργαστο μέλι», «παρθένο μέλι», «κρέμα μέλι» ή ακόμη και «vegan μέλι». Η ύπαρξή τους στην αγορά δημιουργεί, σύμφωνα με τους μελισσοκόμους, σύγχυση στους καταναλωτές και δίνει χώρο σε αθέμιτες πρακτικές.

Η «Πλατφόρμα Μελιού»

Η EBA υπογραμμίζει ότι στηρίζει όλες τις προσπάθειες για την προστασία της μελισσοκομίας στην Ευρώπη και συνεργάζεται με επιστήμονες που ειδικεύονται στην ανάλυση μελιού και την ανίχνευση απάτης.

Ωστόσο, τονίζει ότι οι συναντήσεις της «Πλατφόρμας Μελιού» πρέπει να δώσουν προτεραιότητα σε πρακτικές λύσεις και όχι σε θεωρητικές συζητήσεις.

Σύμφωνα με τον πρόεδρο της EBA, Μπόστιαν Νοτς, η πλατφόρμα μπορεί να αποτελέσει εργαλείο διαλόγου, υπό την προϋπόθεση ότι θα οδηγήσει σε συγκεκριμένα μέτρα που θα θωρακίσουν την αγορά και θα ενισχύσουν την εμπιστοσύνη των καταναλωτών.