Οι επενδύσεις στο Ισραήλ έχουν βρεθεί στο επίκεντρο της προεκλογικής εκστρατείας στη Νορβηγία, προκαλώντας μια ασυνήθιστα ανοιχτή συζήτηση για τον τρόπο λειτουργίας του μεγαλύτερου κρατικού επενδυτικού ταμείου στον κόσμο. Η αντιπαράθεση αυτή ενδέχεται να επηρεάσει το ποιο κόμμα θα αναλάβει τη διακυβέρνηση της χώρας, καθώς η εκλογική αναμέτρηση της 8ης Σεπτεμβρίου παραμένει αμφίρροπη.
Σύμφωνα με τον μέσο όρο των δημοσκοπήσεων του Αυγούστου, όπως καταγράφονται στον ιστότοπο pollofpolls.no, τα κεντροδεξιά κόμματα φαίνεται να συγκεντρώνουν 85 έδρες, μόλις μία παραπάνω από τον αριθμό που απαιτείται για την πλειοψηφία στο κοινοβούλιο.
Η πίεση προς το κυβερνών Εργατικό Κόμμα αυξήθηκε, καθώς η Αριστερά δήλωσε αυτή την εβδομάδα ότι θα στηρίξει μια μελλοντική κυβέρνηση των Εργατικών μόνο εάν το ταμείο αποεπενδύσει από όλες τις εταιρείες που, σύμφωνα με το κόμμα, εμπλέκονται στον «παράνομο πόλεμο του Ισραήλ στη Γάζα». Οι Εργατικοί απέρριψαν το αίτημα, ωστόσο μετά τις εκλογές ενδέχεται να δυσκολευτούν να αγνοήσουν τέτοιες πιέσεις.
Η «χειρότερη κρίση»
«Αυτή είναι η χειρότερη κρίση που έχω αντιμετωπίσει ποτέ», δήλωσε ο διευθύνων σύμβουλος του ταμείου, Νικολάι Τάνγκεν, στη σουηδική εφημερίδα Dagens Industri. «Πρόκειται για μια σοβαρή κατάσταση, καθώς αφορά την εμπιστοσύνη στο ταμείο». Σε συνέντευξή του στο Reuters την περασμένη εβδομάδα, ο Τάνγκεν απέκλεισε το ενδεχόμενο παραίτησης, τονίζοντας ότι ακολουθεί την εντολή που έχει δοθεί από το κοινοβούλιο.
Μέχρι τις 30 Ιουνίου, το ταμείο είχε αποεπενδύσει από 23 ισραηλινές εταιρείες, μετά από δημοσιεύματα που ανέφεραν ότι είχε αποκτήσει μερίδιο σε εταιρεία κινητήρων αεροσκαφών που παρέχει συντήρηση για τα ισραηλινά μαχητικά. Πριν από τον πόλεμο, το ταμείο είχε αποεπενδύσει από μόλις δύο ισραηλινές εταιρείες. Στις 14 Αυγούστου, το ταμείο διατηρούσε μερίδια σε 38 εταιρείες, αξίας 19 δισεκατομμυρίων κορωνών (1,85 δισ. δολάρια), σε τομείς όπως οι τράπεζες, η τεχνολογία, τα καταναλωτικά αγαθά και η βιομηχανία.
Το ταμείο επενδύει τα έσοδα της Νορβηγίας από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο στο εξωτερικό, προκειμένου να μην υπερθερμανθεί η εγχώρια οικονομία. Το μέγεθός του, που φτάνει τα 2 τρισεκατομμύρια δολάρια, αντιστοιχεί σε περίπου 355.000 δολάρια για κάθε Νορβηγό πολίτη. Οι δραστηριότητές του και οι όποιες αλλαγές σε αυτές συνήθως διατηρούν χαμηλό προφίλ, κάτι που αυτή την περίοδο αποδεικνύεται δύσκολο.
«Το ταμείο είναι πλέον επενδεδυμένο σε σχεδόν 9.000 εταιρείες παγκοσμίως. Όσο πιο ορατό γίνεται το ταμείο διεθνώς, τόσο αυξάνεται ο κίνδυνος για τη φήμη του», ανέφερε ο Μαχμούντ Φαραχμάντ, βουλευτής των Συντηρητικών και μέλος της κοινοβουλευτικής επιτροπής οικονομικών υποθέσεων.
Οι επενδύσεις του ταμείου
Παρότι οι αξιωματούχοι του ταμείου δηλώνουν ότι μπορούν να διαχειριστούν τις τρέχουσες δημόσιες προκλήσεις, εκφράζουν ανησυχίες σε ιδιωτικό συζητήσεις. Πρακτικά από συνάντηση της 6ης Δεκεμβρίου, που ήρθαν στη δημοσιότητα μέσω αιτήματος ελεύθερης πληροφόρησης, δείχνουν ότι η Norges Bank Investment Management (NBIM), το Συμβούλιο Δεοντολογίας και το Υπουργείο Οικονομικών συζήτησαν πώς να ισορροπήσουν τις ηθικές επενδύσεις, αποφεύγοντας ταυτόχρονα να εκληφθούν οι κινήσεις τους ως εχθρικές κυβερνητικές ενέργειες.
Το Συμβούλιο σημείωσε ότι υπάρχει «πρόκληση με εταιρείες που έχουν κυρίαρχο κρατικό ιδιοκτήτη και τον κίνδυνο πολιτικοποίησης του ταμείου». «Για αυτές τις εταιρείες, οι συστάσεις συχνά εκλαμβάνονται ως άμεση κριτική προς τις αρχές. Αυτό ισχύει τόσο στην Ευρώπη όσο και στις αναδυόμενες αγορές», αναφέρεται στα πρακτικά.
Το ταμείο ακολουθεί ηθικές κατευθυντήριες γραμμές που θεσπίστηκαν το 2004. Μεταξύ άλλων, οι κατευθυντήριες γραμμές ορίζουν ότι το ταμείο δεν μπορεί να επενδύει σε εταιρείες που εμπλέκονται σε σοβαρές παραβιάσεις δικαιωμάτων σε συνθήκες πολέμου ή σύγκρουσης.
«Η δημόσια στήριξη για την αποταμίευση με αυτόν τον τρόπο εξαρτάται από την τήρηση των ηθικών κατευθυντήριων γραμμών», δήλωσε στο Reuters η Κριστίν Χάλβορσεν, πρώην υπουργός Οικονομικών της Αριστεράς. «Η εμπιστοσύνη των πολιτών στη σωστή διαχείριση των χρημάτων είναι καθοριστική για τη διατήρηση της στήριξης».
Η πρόεδρος του Συντηρητικού Κόμματος, Έρνα Σόλμπεργκ, η οποία διετέλεσε πρωθυπουργός της Νορβηγίας από το 2013 έως το 2021, τόνισε ότι η διατήρηση της πολιτικής αμεροληψίας στις επενδύσεις του ταμείου αποτελεί διαχρονική προτεραιότητα. «Η αρχή ότι οι επενδύσεις γίνονται χωρίς πολιτική επιρροή είναι σημαντική για εμάς», υπογράμμισε.
