Χωρίς ουσιαστικά ανταλλάγματα έμεινε ο πρωτογενής τομέας της Ευρώπης από την πρόσφατη εμπορική συμφωνία ανάμεσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τις Ηνωμένες Πολιτείες, η οποία παρουσιάστηκε από τις Βρυξέλλες ως «βήμα ενίσχυσης των διμερών σχέσεων».
Ο αγροτικός κόσμος της Ευρώπης, όπως όλα δείχνουν βγαίνει χαμένος, με τους αγρότες και τους συνεταιρισμούς της ΕΕ να βρίσκονται αντιμέτωποι με νέες προκλήσεις, την ώρα μάλιστα που οι Αμερικανοί εξασφαλίζουν προνομιακή πρόσβαση σε μια από τις σημαντικότερες αγορές τροφίμων παγκοσμίως, παρέχοντάς τους σημαντικά οφέλη στις εξαγωγές αγροτικών προϊόντων.
«Η γεωργία έγινε ξανά διαπραγματευτικό χαρτί για να εξυπηρετηθούν άλλοι κλάδοι, όπως η αυτοκινητοβιομηχανία»
Με βάση τη νέα ρύθμιση, οι δασμοί στις εξαγωγές αγροτικών προϊόντων της ΕΕ προς τις ΗΠΑ αυξάνονται στο 15%. Αυτό σημαίνει ότι προϊόντα – πρεσβευτές, όχι μόνο της ΕΕ αλλά και της Ελλάδας, όπως το κρασί, το ελαιόλαδο, οι επιτραπέζιες ελιές, τα γαλακτοκομικά (φέτα και γιαούρτι για την Ελλάδα), τα φρούτα, τα λαχανικά κ.ά γίνονται ακριβότερα και λιγότερο ανταγωνιστικά στην αμερικανική αγορά.
Ενίσχυση της ανισορροπίας
Αντίθετα, όπως επισημαίνουν οι πανευρωπαϊκές αγροτικές συνεταιριστικές οργανώσεις Copa – Cogeca και η ένωση οικονομικών φορέων Farm Europe, οι ΗΠΑ εξασφάλισαν καλύτερη πρόσβαση για τα δικά τους προϊόντα, ενισχύοντας ακόμη περισσότερο την ανισορροπία.
«Πρόκειται για στρατηγικό λάθος», σχολιάζουν οι Copa-Cogeca, σημειώνοντας ότι την ώρα που οι αγρότες δέχονται ήδη πιέσεις από το αυξημένο κόστος παραγωγής και τον παγκόσμιο ανταγωνισμό, η ΕΕ τους γυρίζει την πλάτη. «Η γεωργία έγινε ξανά διαπραγματευτικό χαρτί για να εξυπηρετηθούν άλλοι κλάδοι, όπως η αυτοκινητοβιομηχανία», λένε χαρακτηριστικά.
Πρακτικά, όπως επισημαίνουν οι ευρωπαίοι αγρότες, η γεωργία της ΕΕ καλείται να αποδεχτεί ασθενέστερους εμπορικούς όρους, ενώ οι ΗΠΑ αποκομίζουν νέα πλεονεκτήματα. «Αυτό δεν είναι αμοιβαιότητα – είναι ένα στρατηγικό λάθος που υπονομεύει τους ίδιους τους αγρότες, τους αγροτικούς συνεταιρισμούς και τις αγροτικές οικονομίες της ΕΕ», υπογραμμίζουν.
Οι αγρότες και συνεταιριστές καλούν τώρα την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να δώσει εξηγήσεις και να παρουσιάσει συγκεκριμένο σχέδιο για την αντιστάθμιση των επιπτώσεων
Ποιος θα πληρώσει τον λογαριασμό;
Παρά τις αρχικές υποσχέσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για αμοιβαία μείωση δασμών σε βασικούς γεωργικούς τομείς, καμία ουσιαστική πρόοδος δεν επιτεύχθηκε.
«Πιθανές εξαιρέσεις για τη γεωργία δεν διευκρινίζονται, ενώ γίνονται αόριστες παραχωρήσεις στις εισαγωγές των ΗΠΑ σε ορισμένους βασικούς γεωργικούς τομείς της ΕΕ», εξηγεί η Farm Europe, σημειώνοντας ότι σε ότι αφορά το κρασί και τα οινοπνευματώδη ποτά, «η δήλωση δεν αναφέρει τίποτα για αυτούς τους τομείς, οι οποίοι φαίνεται να έχουν παραμεληθεί, αν όχι θυσιαστεί, κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων που διεξήγαγε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή».
Αντίθετα, όπως υπογραμμίζουν οι ευρωπαϊκές αγροτικές οργανώσεις, η διαπραγματευτική προτεραιότητα φαίνεται πως δόθηκε στην αυτοκινητοβιομηχανία, τους ημιαγωγούς και την ενέργεια, αφήνοντας τους Ευρωπαίους αγρότες εκτεθειμένους, με τη συμφωνία να δημιουργεί περισσότερο αβεβαιότητα παρά ασφάλεια.
Για άλλη μια φορά, η γεωργία φαίνεται να αντιμετωπίζεται ως εφεδρικός τροχός και διαπραγματευτικό χαρτί, ενώ τα συμφέροντα ορισμένων τομέων, όπως η αυτοκινητοβιομηχανία, φαίνεται να ήταν το κύριο μέλημα των διαπραγματευτών της ΕΕ», τονίζει από την πλευρά της και η Farm Europe.
Η γεωργία δεν είναι μόνο οικονομική δραστηριότητα, αλλά και βασικός πυλώνας της ευρωπαϊκής κοινωνίας, της ασφάλειας τροφίμων και της περιβαλλοντικής ισορροπίας. Η διαρκής περιθωριοποίησή της στις εμπορικές διαπραγματεύσεις στέλνει λάθος μήνυμα στους αγρότες και τις αγροτικές κοινότητες. Όπως επισημαίνει το Copa-Cogeca, «η γεωργία πληρώνει τον λογαριασμό» μιας συμφωνίας που εξυπηρετεί άλλους κλάδους σε βάρος της αγροτικής οικονομίας.
Το 2024 ο αμπελοοινικός τομέας της ΕΕ εξήγαγε κρασί αξίας άνω των 4,88 δισεκατομμυρίων ευρώ στις ΗΠΑ
Απογοήτευση για το κρασί
Τη βαθιά της απογοήτευση της για τα αποτελέσματα της συμφωνίας ΕΕ – ΗΠΑ εκφράζει και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Οίνων (CEEV), καθώς το κρασί δεν περιλαμβάνεται στα προϊόντα που εξαιρούνται από το νέο γενικό δασμό 15% των ΗΠΑ.
«Αυτή η παράλειψη είναι ιδιαίτερα ανησυχητική δεδομένου του καθεστώτος του κρασιού ως ναυαρχίδας των ευρωπαϊκών εξαγωγών και της σημαντικής συμβολής του στη δημιουργία αξίας σε ολόκληρη την αλυσίδα εφοδιασμού των ΗΠΑ», επισημαίνει χαρακτηριστικά.
Ο αμπελοοινικός τομέας της ΕΕ εξήγαγε κρασί αξίας άνω των 4,88 δισεκατομμυρίων ευρώ στις ΗΠΑ μόνο το 2024, καθιστώντας την αμερικάνικη αγορά τη μεγαλύτερη για τα ευρωπαϊκά κρασιά.
Παράλληλα, για κάθε 1,00 δολάριο που παράγεται από τις εξαγωγές ευρωπαϊκού κρασιού προς τις ΗΠΑ, οι αμερικανικοί τομείς διανομής και φιλοξενίας κερδίζουν 4,50 δολάρια.
«Ο δασμός 15% των ΗΠΑ που ισχύει από την αρχή του μήνα βλάπτει τον τομέα και θα συνεχίσει να μειώνει τον κύκλο εργασιών μας, να αναστέλλει τις επενδύσεις και να μειώνει τον όγκο των εξαγωγών», σημειώνει.
«Η συμφωνία αυτή επιβεβαιώνει μια ανησυχητική τάση: η γεωργία αποκλείεται σταθερά από τις εμπορικές διαπραγματεύσεις της ΕΕ»
Να μην μείνει η γεωργία θεατής
Οι ευρωπαίοι αγρότες και συνεταιριστές καλούν τώρα την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να δώσει εξηγήσεις και να παρουσιάσει συγκεκριμένο σχέδιο για την αντιστάθμιση των επιπτώσεων.
Ζητούμενο είναι μια πλήρης αξιολόγηση των συνεπειών της συμφωνίας στον αγροτικό τομέα, καθώς και η χάραξη στρατηγικής που θα εξασφαλίσει δίκαιους όρους ανταγωνισμού για τους Ευρωπαίους παραγωγούς. «Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει να συνεχίσει να διαπραγματεύεται με τις ΗΠΑ τη μείωση των δασμών στις βασικές γεωργικές εξαγωγές και θα πρέπει τώρα επειγόντως να διεξάγει και να δημοσιεύσει μια αξιολόγηση των επιπτώσεων αυτής της συμφωνίας στον γεωργικό τομέα της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης λεπτομερούς ανάλυσης των επιπτώσεων», επισημαίνουν χαρακτηριστικά οι Copa – Cogeca.
Σε διαφορετική περίπτωση, η γεωργία της ΕΕ κινδυνεύει να μείνει για ακόμη μια φορά θεατής σε ένα εμπορικό παιχνίδι όπου χάνει συνεχώς έδαφος.
«Η συμφωνία αυτή επιβεβαιώνει μια ανησυχητική τάση: η γεωργία αποκλείεται σταθερά από τις εμπορικές διαπραγματεύσεις της ΕΕ. Καλούμε την Επιτροπή να εξηγήσει πώς αυτό το αποτέλεσμα ευθυγραμμίζεται με τους διακηρυγμένους στόχους της σχετικά με τον στρατηγικό ρόλο του τομέα μας για την Ευρώπη, την αγροτική ανθεκτικότητα και το δίκαιο εμπόριο και να περιγράψει άμεσα μέτρα για το πώς σχεδιάζει να μετριάσει τις αρνητικές επιπτώσεις», ζητούν οι ευρωπαϊκές αγροτικές οργανώσεις.
