Οι αγορές ομολόγων τις τελευταίες ημέρες θυμίζουν κάτι από παλαιότερες δύσκολες εποχές. Το sell-off δεν περιορίστηκε στα γαλλικά ομόλογα, καθώς οι αποδόσεις ανέβηκαν από τη Γερμανία και το Τόκιο, μέχρι τα ομόλογα των ΗΠΑ. Πρωταγωνιστής στις αποδόσεις το γαλλικό 10ετές το οποίο βρίσκεται στο επίκεντρο, με το spread έναντι του γερμανικού Bund να αγγίζουν τις 80 μονάδες βάσης. Σε μια χώρα που το χρέος της ξεπερνά το 113% του ΑΕΠ και οι ανάγκες δανεισμού υπερβαίνουν των 300 δισ. ευρώ το 2025, η πολιτική αβεβαιότητα λειτουργεί σαν σπίθα δίπλα σε εύφλεκτα υλικά.
Αν και η κατάσταση παραμένει επικίνδυνη, για την Γαλλία αυτή την στιγμή δεν υπάρχει θέμα αδυναμίας χρηματοδότησης.
Πολιτική αβεβαιότητα
Η σπίθα ήταν η προσπάθεια της κυβέρνησης μειοψηφίας του Φρανσουά Μπαϊρού, να περάσει πακέτο λιτότητας ύψους 44 δισ. ευρώ. Σε αυτή την εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση έρχεται να προστεθεί και το γεγονός ότι το έλλειμμα παραμένει στο 5,8% του ΑΕΠ και η Κομισιόν έχει ενεργοποιήσει τη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος.
Αν και η κατάσταση παραμένει επικίνδυνη, για την Γαλλία αυτή την στιγμή δεν υπάρχει θέμα αδυναμίας χρηματοδότησης. Η χώρα εξακολουθεί να δανείζεται με επενδυτική βαθμίδα, με μέση διάρκεια χρέους σχεδόν εννέα ετών και μεγάλο ενδιαφέρον από τους εγχώριους επενδυτές.
Ωστόσο, η πολιτική διαχείριση μοιάζει εξαιρετικά επικίνδυνη. Η αμφισβήτηση των μέτρων λιτότητας εντείνουν την αβεβαιότητα, ενώ η επιχειρηματική κοινότητα προειδοποιεί ότι η παράταση της κρίσης μπορεί να φρενάρει την ανάπτυξη. Ο συνδυασμός ελλείμματος αξιοπιστίας και πολιτικού ρίσκου είναι που χτυπάει καμπανάκι κινδύνου στις αγορές.
Η σκιά του ΔΝΤ
Η αναφορά του υπουργού Οικονομικών Ερίκ Λομπάρντ στο ενδεχόμενο να βρεθεί η Γαλλία στο «κατώφλι» του ΔΝΤ λειτούργησε περισσότερο ως πολιτικό σκιάχτρο, παρά ως ρεαλιστική προοπτική. Το Ταμείο στην τελευταία του έκθεση μιλά για ανθεκτικότητα της Γαλλικής Οικονομίας. Παραμένει όμως στη γραμμή οτι η χώρα πρέπει να χαράξει πειστική δημοσιονομική στρατηγική. Προς ώρας από το ΔΝΤ δεν αναφέρουν ότι υπάρχει διαδικασία προγράμματος. Αναλυτές τονίζουν ότι η Γαλλία είναι «αδύναμη» σε σχέση με το παρελθόν της, αλλά απέχει πολύ από την κατάσταση που θα έφερναν μια χώρα σε μνημόνιο.
Σε αυτές τις περιπτώσεις στο μυαλό των αναλυτών, των θεσμών, αλλά και των πολιτικών έρχεται η περίπτωση της Ελλάδας. Η διαφορά βέβαια με την Ελλάδα του 2009 – 2010 είναι κομβική. Τότε, η Αθήνα είχε χάσει εντελώς την πρόσβαση στις αγορές, με τεράστιο έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών, τραπεζική κρίση και χωρίς καμία ευρωπαϊκή «ομπρέλα» προστασίας. Η Γαλλία, αντιθέτως, διαθέτει ακόμα αξιοπιστία στις αγορές, μακρές ωριμάνσεις και στηρίγματα από την ΕΚΤ, που σήμερα έχει εργαλεία αποτροπής του κινδύνου. Το πρόβλημα στο Παρίσι είναι περισσότερο πολιτικό και λιγότερο δημοσιονομικό.
Οι κίνδυνοι μετάδοσης στην Ευρώπη
Αυτό δεν σημαίνει ότι οι κίνδυνοι είναι ανύπαρκτοι. Η αναταραχή μπορεί να μεταδοθεί μέσω των χρηματοοικονομικών καναλιών, πιέζοντας τις ευρωπαϊκές αποδόσεις και δοκιμάζοντας τις ισορροπίες στις τράπεζες και τις ασφαλιστικές που κατέχουν μεγάλες θέσεις. Στο πρόσφατο sell-off, οι ευρωπαϊκές τράπεζες είδαν τις μετοχές τους να υποχωρούν, καθώς οι αγορές έμοιαζαν να δοκιμάζουν τα όρια αντοχής του κλάδου.
Για την Ελλάδα, η έκθεση των συστημικών τραπεζών σε γαλλικά ομόλογα περιορίζεται σε χαμηλά επίπεδα, που δεν δημιουργεί συστημική απειλή. Αξίζει, πάντως, να σημειωθεί η ιδιαιτερότητα ότι η Ελλάδα δανείζεται σήμερα φθηνότερα από τη Γαλλία. Ένα παράδοξο που αποτυπώνει τη διαφορετική φύση των κινδύνων καθώς η Αθήνα έχει υψηλό χρέος, αλλά κινείται εντός προγράμματος εποπτείας με σχετικά σταθερό πολιτικό περιβάλλον, ενώ το Παρίσι τιμωρείται από την πολιτική αβεβαιότητα.
Διαφορετικοί κίνδυνοι, διαφορετικές συνέπειες
Το ερώτημα αν η γαλλική κρίση μπορεί να μολύνει την Ευρώπη δεν έχει μια απάντηση. Δεν βρισκόμαστε στο κατώφλι μιας ελληνικού τύπου κατάρρευσης. Αλλά οι κίνδυνοι είναι υπαρκτοί και διαφορετικοί, ειδικά όσο το κόστος δανεισμού αυξάνεται σε ολόκληρη την Ευρώπη, η εμπιστοσύνη στους θεσμούς μειώνεται, ενώ ταυτόχρονα κλιμακώνεται η πολιτική πόλωσης. Στην καρδιά του προβλήματος δεν βρίσκεται η αδυναμία αποπληρωμής του χρέους, αλλά η αμφιβολία για το αν η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης μπορεί να χαράξει αξιόπιστο δρόμο για την επιστροφή στην σταθερότητα.
