Μια γυναίκα, η Σούζι Κίζι, που δεν φοβήθηκε να τα βάλει με τις βιομηχανίες, να στραφεί στη δημιουργικότητα και να εμπιστευτεί ακόμα και… τους Grateful Dead για να σώσει την οικογενειακή της επιχείρηση, άφησε το στίγμα της στη διατροφή των Αμερικανών και στην επιχειρηματικότητα.
Σου Κίζι, η ψυχή του Nancy Yogurt
Η Σου Κίζι, η ψυχή πίσω από το “Nancy’s Yogurt”, πέθανε στις 18 Αυγούστου σε ηλικία 86 ετών, αφήνοντας πίσω της μια ιστορία που συνδυάζει το πείσμα, την καινοτομία και το χρώμα της αμερικανικής αντεπανάστασης.
Η Σου, γεννημένη το 1938 στο Σιάτλ και μεγαλωμένη στο Πόρτλαντ, γνώρισε τον Τσακ Κίζι στο πανεπιστήμιο και μαζί ξεκίνησαν μια κοινή διαδρομή γεμάτη ρίσκα, αναφέρει στο ρεπορτάζ της η Wall Street Journal.
Με μόλις 350 δολάρια στην τσέπη, νοίκιασαν ένα εγκαταλελειμμένο γαλακτοκομείο στο Σπρίνγκφιλντ του Όρεγκον.
Στην αρχή γέμιζαν γυάλινα μπουκάλια με γάλα για τα σχολεία και τα σπίτια της περιοχής, αλλά σύντομα η επιχείρηση βρέθηκε σε αδιέξοδο: ο κλάδος του γάλακτος συγκεντρωνόταν σε μεγάλες βιομηχανίες και οι συμβάσεις χάνονταν.
Η ανάγκη που οδήγησε στην καινοτομία
Η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι ήρθε το 1970, όταν μια ατυχής ιστορία με σπιτική απόσταξη μήλων έφερε κακή δημοσιότητα.
Ο Τσακ και ένας φίλος του συνελήφθησαν από την αστυνομία επειδή απόσταξαν μια μικρή ποσότητα λικέρ μήλου στο τυροκομείο – ένα μεμονωμένο πείραμα, για να χρησιμοποιήσουν φρούτα από το δέντρο ενός γνωστού τους.
Το πρόστιμο ήταν μικρό – λιγότερο από 100 δολάρια – αλλά η κακή δημοσιότητα ήταν σχεδόν θανατηφόρα.
Τα συμβόλαια με τις σχολικές περιφέρειες της συντηρητικής κοινότητας υλοτόμων εξανεμίστηκαν.
«Η φήμη μας χάθηκε μαζί με τα μήλα», θυμάται η Σου στο podcast «Good Ol’ Grateful Deadcast» ενώ διευκρίνισε στο περιοδικό Eugene: «Ξέραμε ότι αν επρόκειτο να επιβιώσουμε, θα έπρεπε να κάνουμε κάτι διαφορετικό από όλους τους άλλους».
Το μέλλον φαινόταν αβέβαιο, ώσπου η ανάγκη γέννησε την καινοτομία.
Ενώ σπούδαζε επιστήμη τροφίμων στο κρατικό Πανεπιστήμιο του Όρεγκον, ο Τσακ είχε γοητευτεί από αυτά που σήμερα ονομάζονται προβιοτικά —η λέξη τότε δεν είχε νόημα— και από τα οφέλη για την υγεία ενός συγκεκριμένου μικροβίου: του Lactobacillus acidophilus. Η Σου γνώριζε καλά το όνομα, καθώς είχε πληκτρολογήσει την εργασία του Τσακ για το θέμα.
Ήταν πρόθυμος να χρησιμοποιήσει το acidophilus σε κάποιο είδος ειδικού προϊόντος για την τυροκομική βιομηχανία, κάτι πολύ πιο κερδοφόρο από τις κανάτες γάλακτος, αλλά και λιγότερο «βαρετό», έλεγε συχνά. Κάτι πιο εκλεπτυσμένο και δημιουργικό, κάτι που θα δυνάμωνε την επιθυμία του για πειραματισμό.
Η Σου, με πρακτικό μυαλό και διοικητικές ικανότητες, τον στήριξε απόλυτα.
Η ανακάλυψη του “Nancy’s Yogurt”
Μαζί με την λογίστρια τους, Νάνσι Βαν Μπρας Χάμρεν, που είχε εμπειρία στο σπιτικό γιαούρτι, δημιούργησαν μια συνταγή με ζωντανά προβιοτικά και μέλι.
Το αποτέλεσμα; Μια γεύση αυθεντική, υγιεινή και πρωτοποριακή για την εποχή. Η Νάνσι απαντούσε στο τηλέφωνο “Springfield Creamery, this is Nancy” και κάπως έτσι το προϊόν πήρε το όνομά της.
Σταδιακά, το “Nancy’s Yogurt” έγινε σύμβολο αξιοπιστίας στα πρώτα καταστήματα βιολογικών τροφών, ενώ οι διανομείς βοήθησαν να φτάσει στο Σαν Φρανσίσκο και σε όλη τη Δυτική Ακτή.
Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’80, το γιαούρτι είχε φτάσει ως την Ανατολική Ακτή.
Η συναυλία-ορόσημο των Grateful Dead
Το 1972, με την επιχείρηση σε οριακό σημείο, η Σου θυμήθηκε τις «απρόβλεπτες» γνωριμίες της οικογένειας.
Ο κουνιάδος της ήταν ο συγγραφέας Κεν Κίζι, φίλος του θρυλικού συγκροτήματος Grateful Dead. Μέσα από εκείνον, οργανώθηκε μια συναυλία-έκπληξη σε χωράφι του Όρεγκον.
Οι φίλοι τους έφτιαξαν πρόχειρα σκηνή και φράχτη· 10.000 εισιτήρια πουλήθηκαν με 3 δολάρια, αλλά διπλάσιος κόσμος μπήκε.
Παρά τον καύσωνα των 41 βαθμών, το συγκρότημα έπαιξε τρεις ώρες και η εμφάνισή του έμεινε στην ιστορία.
Τα καθαρά έσοδα—περίπου 15.000 δολάρια—πήγαν κατευθείαν στο Springfield Creamery.
Ήταν το σωσίβιο που επέτρεψε στο “Nancy’s Yogurt” να γίνει πραγματικότητα και έδωσε ώθηση σε ολόκληρο το κίνημα φυσικών τροφών στις ΗΠΑ.
Ένα κέντρο αντεπανάστασης και καινοτομίας
Στο Σπρίνγκφιλντ, το γαλακτοκομείο έγινε σημείο συνάντησης δημιουργών, καλλιτεχνών και επιχειρηματιών.
Το 1970 οι Κίζι άνοιξαν δίπλα το “Health Food and Pool Store”, ένα παντοπωλείο με φυσικά προϊόντα και… τραπέζι μπιλιάρδου.
Ο Κεν Κίζι έφερνε εκεί διανοούμενους και μουσικούς, από τον Άλεν Γκίνσμπεργκ ως τη Μάμα Κας.
Και μπορεί το κατάστημα να έκλεισε το 1987, αλλά το πνεύμα του συνέχισε να ζει μέσα από την επιχείρηση.
Η Σου, μια «ήρεμη δύναμη»
Παρότι το brand συνδέθηκε με τη δημιουργικότητα και την αντικουλτούρα, η Σου ήταν το σταθερό κέντρο. Από γενική διευθύντρια μέχρι CEO, έτρεχε τα οικονομικά, έπαιρνε κρίσιμες αποφάσεις και διατηρούσε ψυχραιμία σε κάθε κρίση.
Οι συνάδελφοί της τη θυμούνται ως «μικροκαμωμένη αλλά με τεράστια εμπειρία» και «κυρίαρχη στην τέχνη του να παραμένει ήρεμη στη δίνη».
Η ίδια δεν άφησε ποτέ να μπει εξωτερικός επενδυτής, ούτε θυσίασε την ποιότητα για ταχύ κέρδος.
Το γιαούρτι βελτιώθηκε με περισσότερα προβιοτικά, αλλά η φιλοσοφία παρέμεινε η ίδια: «Δεν θα το νοθεύαμε ποτέ – μόνο να το κάναμε καλύτερο, αν μπορούσαμε».
Μια οικογένεια, μια αποστολή
Το Springfield Creamery σήμερα απασχολεί περίπου 150 εργαζόμενους και παράγει περισσότερα από 40 προϊόντα, αλλά εξακολουθεί να είναι οικογενειακή υπόθεση.
Τα παιδιά της, Σέριλ και Κιτ, καθώς και τρία εγγόνια, συνεχίζουν την παράδοση.
Ακόμη και η Νάνσι εργάστηκε εκεί για 44 χρόνια.
Η Σου πίστευε ότι η εργασία πρέπει να έχει νόημα και χαρά. Όπως είχε πει σε συνέντευξη: «Αν είναι να περάσουμε τόσα χρόνια δουλεύοντας, ας το κάνουμε με ανθρώπους που αγαπάμε και σε κάτι που αξίζει».
Η κληρονομιά
Η Σου Κίζι δεν ήταν απλώς μια επιχειρηματίας.
Ήταν η γυναίκα που κατάφερε να ενώσει τον κόσμο της υγιεινής διατροφής με την καλλιτεχνική αντικουλτούρα, που πήρε ένα μικρό γαλακτοκομείο και το μετέτρεψε σε εθνικό σημείο αναφοράς.
Το “Nancy’s Yogurt” συνεχίζει να θυμίζει πως με όραμα, επιμονή και λίγη βοήθεια από απρόσμενους συμμάχους, μπορείς να αλλάξεις όχι μόνο τη δική σου ιστορία, αλλά και τη διατροφική κουλτούρα ενός ολόκληρου έθνους.
