Project Syndicate
Οι «αμοιβαίοι» δασμοί του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ ισοδυναμούν με μια μονομερή, αυτοκαταστροφική και εντελώς αδικαιολόγητη πρόκληση για τη διεθνή τάξη – μια πρόκληση χωρίς καμία οικονομική δικαιολογία. Όπως απέδειξε ο Willem H. Buiter το 1981, τα είδη των εμπορικών ανισορροπιών που ο Τραμπ καταδικάζει τυφλά αποτελούν έναν χρήσιμο μηχανισμό που επιτρέπει στις οικονομίες με διαφορετικές χρονικές προτιμήσεις να επωφελούνται από το εμπόριο μεταφέροντας πόρους σε διάφορες περιόδους. Η δέσμευση του Τραμπ να αγνοεί την οικονομική πραγματικότητα και να πιέζει τους εμπορικούς εταίρους της Αμερικής θα καταλήξει να βλάψει τις Ηνωμένες Πολιτείες περισσότερο από όλες.
Ο Άνταμ Πόζεν, πρόεδρος του Ινστιτούτου Διεθνών Οικονομικών Peterson, σημείωσε πρόσφατα ότι η παγκόσμια ηγεμονία της Αμερικής βασιζόταν σε μεγάλο βαθμό στην παροχή παγκόσμιων δημόσιων αγαθών από τη χώρα. Υπό τον Τραμπ, ωστόσο, οι ΗΠΑ ενεργούν ως «απορροφητές κέρδους», χωρίς να προσφέρουν τίποτα σε αντάλλαγμα. Οι εμπορικές συμφωνίες που «διαπραγματεύεται» η κυβέρνηση Τραμπ απειλώντας τους εταίρους με υψηλούς δασμούς καταδεικνύουν τέλεια αυτή την εξορυκτική νοοτροπία.
Σκεφτείτε τη συμφωνία που επιτεύχθηκε με την Ιαπωνία. Καταρχάς, το περιεχόμενό της είναι μάλλον ασαφές , αντανακλώντας το αδιάφορο διαπραγματευτικό στυλ της κυβέρνησης Τραμπ και την προτίμηση για πρόωρες δηλώσεις νίκης έναντι της ευσυνείδητης χάραξης πολιτικής. Αυτό που είναι σαφές είναι ότι οι ιαπωνικές εξαγωγές προς τις ΗΠΑ εξακολουθούν να υπόκεινται σε αρκετά υψηλό δασμολογικό συντελεστή 15%, με ορισμένα αγαθά (όπως προϊόντα χάλυβα και αλουμινίου) ενδεχομένως να υπόκεινται σε ακόμη υψηλότερο συντελεστή. Επιπλέον, η Ιαπωνία αναγκάστηκε να δεσμευτεί για επενδύσεις αξίας 550 δισεκατομμυρίων δολαρίων στις ΗΠΑ – ένα σημαντικό μερίδιο των οποίων μπορεί κάλλιστα να καταλήξει στα χέρια του Τραμπ και των φίλων του.
Αν αυτή είναι η ανταμοιβή για την επίτευξη συμφωνίας με την κυβέρνηση Τραμπ, γιατί να ασχοληθούμε; Προς το παρόν, οι ΗΠΑ διατηρούν ένα στρατηγικό πλεονέκτημα στις διαπραγματεύσεις, το οποίο βασίζεται εν μέρει στην επιθετική τους στάση. Επιβάλλοντας μονομερώς πολύ υψηλούς δασμούς σε οικονομίες που καλλιεργούν την αμερικανική αγορά εδώ και δεκαετίες και έτσι έχουν εξαρτηθεί από αυτήν, η κυβέρνηση Τραμπ κάνει ακόμη και τις κακές συμφωνίες να φαίνονται καλές.
Αλλά για τους διαπραγματευτικούς εταίρους του Τραμπ, οι συνομιλίες δεν είναι απλώς θέματα οικονομικών υπολογισμών. Σχεδόν όλοι αντιμετωπίζουν ένα ψυχολογικό εμπόδιο στο να αντισταθούν στις ΗΠΑ, οι οποίες εδώ και καιρό αποτελούν την κυρίαρχη οικονομία και γεωπολιτικό ηγεμόνα στον κόσμο.
Ένας ορθόδοξος τρόπος αντίστασης στην εμπορική επίθεση της κυβέρνησης Τραμπ – την οποία έχουν υιοθετήσει ο Καναδάς και η Κίνα – είναι να απαντήσουμε με τον ίδιο τρόπο, αυξάνοντας τους δασμούς στις εισαγωγές των ΗΠΑ. Αλλά πρόκειται για μια επικίνδυνη στρατηγική, η οποία θα μπορούσε να οδηγήσει στην κατάρρευση ενός παγκόσμιου εμπορικού συστήματος που έχει υποστηρίξει την ευρεία ανάπτυξη και εξέλιξη εδώ και δεκαετίες. Και, δεδομένων των οικονομικών και ψυχολογικών παραγόντων που ευνοούν επί του παρόντος τις ΗΠΑ, λίγες οικονομίες θα τολμούσαν να την ακολουθήσουν.
Αλλά ο μόνος τρόπος με τον οποίο οι χώρες μπορούν να διατηρήσουν το παγκόσμιο εμπόριο, να μετριάσουν τον αντίκτυπο των αμερικανικών δασμών και να διαβρώσουν την ικανότητα της Αμερικής να εκφοβίζει άλλους στο μέλλον είναι να συνεργαστούν μεταξύ τους, αντί να «παίζουν μπάλα» με τις ΗΠΑ. Ο αείμνηστος Ιάπωνας πρωθυπουργός Άμπε Σίνζο ακολούθησε μια παρόμοια στρατηγική για την αντιμετώπιση του κινεζικού εκφοβισμού. Ο Άμπε έθεσε ως πολιτική προτεραιότητα τη δημιουργία συνασπισμών χωρών που συμμερίζονται το ενδιαφέρον της Ιαπωνίας για έναν «ελεύθερο και ανοιχτό» Ινδο-Ειρηνικό.
Φυσικά, η ταυτόχρονη προσπάθεια αντιμετώπισης της Κίνας σε έναν τομέα (γεωπολιτική) και των ΗΠΑ σε έναν άλλο (εμπόριο) εγείρει τις δικές της προκλήσεις. Ωστόσο, οι εμπορικές σχέσεις της Κίνας με την Ιαπωνία φαίνεται να οδεύουν προς τη σωστή κατεύθυνση, παρά την πρόσφατη υποκίνηση αντιιαπωνικών αισθημάτων στον κινεζικό κινηματογράφο . Στα τέλη Ιουνίου, η Κίνα ήρε εν μέρει την απαγόρευση εισαγωγών θαλασσινών από την Ιαπωνία που είχε επιβάλει το 2023, αφότου η Ιαπωνία άρχισε να απορρίπτει επεξεργασμένα λύματα από τον πυρηνικό σταθμό της Φουκουσίμα.
Σε κάθε περίπτωση, με τους μονομερείς δασμούς του, ο Τραμπ αποξενώνει τους φίλους και τους εταίρους της Αμερικής και καταστρέφει την εμπιστοσύνη που έχει στηρίξει την παγκόσμια επιρροή των ΗΠΑ. Οι επιπτώσεις είναι ήδη ορατές στις χρηματοπιστωτικές αγορές. Η απόδοση του δεκαετούς ομολόγου του αμερικανικού δημοσίου – η οποία εκτοξεύτηκε μετά την ανακοίνωση των «αμοιβαίων» δασμών από τον Τραμπ στις αρχές Απριλίου – παραμένει υψηλή και η αξία του αμερικανικού δολαρίου έχει μειωθεί κατά περίπου 10% από τις αρχές του τρέχοντος έτους. Δεν βοηθάει το γεγονός ότι ο Τραμπ πιέζει αδιάκοπα την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ να μειώσει τα επιτόκια, ακόμη και όταν οι δασμοί του δημιουργούν ισχυρές πληθωριστικές πιέσεις.
Αν ο Τραμπ συνεχίσει στην τρέχουσα πορεία του, ίσως μπορέσει να κατακτήσει μερικές ακόμη «νίκες», με τη μορφή εκμεταλλευτικών εμπορικών συμφωνιών με μακροχρόνιους συμμάχους και εταίρους των ΗΠΑ. Αλλά το κόστος της αγνόησης των βασικών οικονομικών πραγματικοτήτων θα είναι υψηλό, όχι μόνο για τους Αμερικανούς καταναλωτές, οι οποίοι αντιμετωπίζουν ραγδαίες αυξήσεις τιμών ως αποτέλεσμα των πολιτικών του Τραμπ, αλλά και για ολόκληρη την παγκόσμια οικονομία, η οποία μπορεί να υποστεί ανεπανόρθωτη ζημιά. Η παγκόσμια ηγεσία των ΗΠΑ μπορεί να μην ανακάμψει ποτέ.
Ο Koichi Hamada, ομότιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Yale, ήταν ειδικός σύμβουλος του πρώην πρωθυπουργού της Ιαπωνίας Abe Shinzō.
