ΟΗΕ: Η μεγάλη παρακμή του Οργανισμού

Πρωτοφανείς περικοπές δαπανών προβλέπει το σχέδιο του προϋπολογισμού του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) για το 2026 που παρουσίασε ο Αντόνιο Γκουτέρες. Ο πορτογάλος γενικός γραμματέας του Οργανισμού σκέπτεται να περικόψει τον τακτικό προϋπολογισμό για την επόμενη χρονιά κατά τουλάχιστον 15%, ποσοστό που αντιστοιχεί σε περίπου μισό δισ. δολάρια.

«Πρόκειται για λιτότητα που θα μπορούσε να έχει ως αποτέλεσμα, μεταξύ άλλων, και την κατάργηση περισσότερων από 2.600 θέσεις εργασίας στον ΟΗΕ», σημειώνει σε ανάλυσή της η «Les Echos». Πρόκειται όμως και για λιτότητα απαραίτητη για την αντιμετώπιση των «χρόνιων προβλημάτων ρευστότητας που αντιμετωπίζει ο διεθνής Οργανισμός, προβλημάτων που επιδεινώθηκαν από τις πολιτικές του Ντόναλντ Τραμπ», όπως συμπληρώνει η γαλλική οικονομική εφημερίδα.

Περιφρόνηση

Οι ΗΠΑ ως η πλουσιότερη χώρα στον κόσμο είναι ο μεγαλύτερος χρηματοδότης (και) του ΟΗΕ. Είναι εξάλλου ένα από τα πέντε μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του Οργανισμού (τα άλλα είναι η Ρωσία, η Κίνα η Βρετανία και η Γαλλία). Αλλά ουδέποτε οι κυβερνήσεις της Ουάσιγκτον έπαιρναν στα σοβαρά τον Οργανισμό που δημιουργήθηκε μετά τον τερματισμό του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου με αποστολή τη διεθνή συνεννόηση για τη διατήρηση της ειρήνης.

Όλες οι στρατιωτικές επεμβάσεις των ΗΠΑ σε τρίτες χώρες γίνονταν κατά παράκαμψη του Οργανισμού, καθώς ήταν βέβαιο ότι δεν θα εγκρίνονταν από το Συμβούλιο Ασφαλείας. Επί προεδρίας Ντόναλντ Τραμπ, όμως, η Ουάσιγκτον δεν δίσταζε να διατυμπανίζει την ούτως ή άλλως έμπρακτη περιφρόνησή της προς το διεθνή Οργανισμό.

Φυσικά ούτε η Σοβιετική Ένωση κατά τα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου ζητούσε ποτέ από τον Οργανισμό νομιμοποίηση των εξωτερικών στρατιωτικών επεμβάσεών της, ούτε ο Πούτιν ζήτησε καμιά έγκριση προτού κατακτήσει την Κριμαία το 2014 ή προτού εισβάλει στην ανατολική Ουκρανία το 2023. Αλλά δεν περιποιεί τιμή για τις αμερικανικές κυβερνήσεις η σύγκρισή τους με κυβερνήσεις αυταρχικών καθεστώτων.

Δραστικές περικοπές

Την άνοιξη ο Αντόνιο Γκουτέρες υπέβαλε στα κράτη-μέλη του ΟΗΕ προς έγκριση ένα σχέδιο προϋπολογισμού περίπου 3,7 δισ. δολαρίων για το 2026, ανάλογο δηλαδή σε δαπάνες με τον προϋπολογισμό του 2025. Αλλά ήδη εργαζόταν για μια προς τα κάτω αναθεώρηση των προβλεπόμενων κονδυλίων, στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας του UN80 που αποσκοπούσε στη βελτίωση της αποτελεσματικότητας του Οργανισμού, όπως σημειώνει η «Les Echos».

Με δύο επιστολές του που δημοσιοποιήθηκαν την περασμένη Τρίτη, ο Γκουτέρες ανακοίνωσε στα κράτη-μέλη και στο προσωπικό του ΟΗΕ μια περικοπή «μεγαλύτερη του 15% του τακτικού προϋπολογισμού». Μιλάμε για περίπου 500 εκατ. δολάρια. Ανακοίνωσε επίσης ο γενικός γραμματέας την κατάργηση μίας στις πέντε από τις θέσεις εργασίας (περίπου του 19% του συνόλου) που χρηματοδοτούνται από τον προϋπολογισμό.

Σύμφωνα με υπόμνημα του ΟΗΕ που έγινε γνωστό τον Μάιο, ο Αντόνιο Γκουτέρες εξέταζε ακόμη και το ενδεχόμενο να περισταλούν κατά 20% οι δαπάνες του προϋπολογισμού του 2026.

Το προσωπικό

Σύμφωνα με ανώτερο αξιωματούχο του ΟΗΕ που μίλησε στη «Les Echos» υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα κατονομαστεί, ο αναθεωρημένος προϋπολογισμός του Οργανισμού για την επόμενη χρονιά ανέρχεται σε 3,238 δισ. δολάρια. Υπολογίζοντας τις περικοπές προσωπικού με βάση τις περικοπές των κονδυλίων, πρόκειται να καταργηθούν 2.681 θέσεις εργασίας.

Στην επιστολή του προς το προσωπικό ο Γενικός Γραμματέας διαβεβαιώνει ότι ο αντίκτυπος από τη δραστική μείωση των διαθέσιμων κονδυλίων θα επιμεριστεί στους τρεις πυλώνες του οργανισμού (ειρήνη και ασφάλεια, ανθρώπινα δικαιώματα και βιώσιμη ανάπτυξη). Διαβεβαίωσε επίσης ο Γκουτέρες ότι «ορισμένοι τομείς θα διαφυλαχθούν» και δεν θα επηρεαστούν από τις περικοπές, ιδίως τα προγράμματα βοήθειας για τις φτωχότερες χώρες.

«Για ορισμένους συναδέλφους, αυτές οι αλλαγές θα μπορούσαν να σημαίνουν μετεγκατάσταση για τους ίδιους και τις οικογένειές τους. Για άλλους μπορεί να σημαίνουν αλλαγή τομέα απασχόλησης και για ορισμένους απόλυση», σημειώνει επίσης ο Αντόνιο Γκουτέρες.

Ο προαναφερθείς αξιωματούχος του ΟΗΕ ανέφερε ότι ήδη μεταγκαταστάθηκαν «λίγο περισσότεροι από 200 εργαζόμενοι» από Νέα Υόρκη (όπου εδρεύει ο ΟΗΕ) και από τη Γενεύη (όπου διατηρεί ένα από τα τέσσερα μεγάλα γραφεία του) σε «λιγότερο ακριβές πόλεις, όπως είναι το Ναϊρόμπι».

Ούτε σεντ από τον Τραμπ

Ο ΟΗΕ αντιμετωπίζει μια χρόνια κρίση ρευστότητας λόγω της αδυναμίας (πραγματικής ή προσχηματικής) ορισμένων κρατών-μελών να καταβάλουν πλήρως (και άλλων να πληρώσουν εγκαίρως) τις υποχρεωτικές εισφορές τους στον τακτικό προϋπολογισμό.

Οι ΗΠΑ που είναι ο μεγαλύτερος συνεισφέρων (κατά 22%) στον τακτικό προϋπολογισμό του ΟΗΕ, όπως ορίζει η Γενική Συνέλευση, είχαν συσσωρεύσει οφειλές ύψους 1,5 δισ. δολαρίων στα τέλη Ιανουαρίου του 2025 και δεν έχουν καταβάλει ούτε ένα σεντ μετά την επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο, σύμφωνα με τον ίδιο τον Οργανισμό.

Το 2024 η Κίνα, που είναι η δεύτερη μετά από τις ΗΠΑ χώρα σε εισφορές στον ΟΗΕ (καλύπτει ποσοστό 20% του τακτικού προϋπολογισμού), είχε καθυστερήσει μέχρι τα μέσα Δεκεμβρίου τις οφειλές της.

«Σε αυτά τα προβλήματα ρευστότητας προστίθενται οι φόβοι ότι η κυβέρνηση Τραμπ θα ανακοινώσει ότι μειώνει τη (θεωρητική) εισφορά της στον ΟΗΕ. Πολλές υπηρεσίες του Οργανισμού έχουν ήδη επηρεαστεί από τις μαζικές περικοπές στα κονδύλια εξωτερικής βοήθειας που χορηγούν ΗΠΑ», σημειώνει η «Les Echos».

Η πρόταση προϋπολογισμού για το 2026, που κατέθεσε ο Αντόνιο Γκουτέρες, θα τεθεί προς συζήτηση στις κυβερνήσεις των κρατών-μελών πριν από την έγκρισή της από τη Γενική Συνέλευση μέχρι το τέλος του έτους.