Όλα είναι έτοιμα και στην Ελλάδα για την εφαρμογή μίας από τις πιο σημαντικές μεταρρυθμίσεις στη δομή και λειτουργία της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη, με την πλήρη ενεργοποίηση της 15λεπτης διαπραγμάτευσης. Η αλλαγή αναμένεται την Τρίτη 30 Σεπτεμβρίου και θα αφορά σε 15λεπτα προϊόντα ηλεκτρικής ενέργειας τα οποία θα διατεθούν την 1η Οκτωβρίου.
Πηγές από το Ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας δήλωσαν στον ΟΤ ότι «το ελληνικό σύστημα είναι έτοιμο για να θέσει σε λειτουργία τον νέο κανονισμό», εξηγώντας ότι στο εξής η μέση ωριαία τιμή θα βγαίνει από τα τέσσερα 15λεπτα.
Η δημόσια διαβούλευση
Στο πλαίσιο αυτό η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΑΕΥ) έχει θέσει σε δημόσια διαβούλευση έως τη Δευτέρα 22 Σεπτεμβρίου το τελευταίο σχετικό ρυθμιστικό κείμενο και συγκεκριμένα την πρόταση του Ελληνικού Χρηματιστηρίου Ενέργειας για τις αναγκαίες τροποποιήσεις του Κανονισμού Λειτουργίας της Αγοράς Επόμενης Ημέρας και Ενδοημερήσιας Αγοράς. Στόχος, όπως αναφέρεται σχετικά, είναι να καταστεί εφικτή η μετάθεση σε προγενέστερο χρόνο της έναρξης των τεχνικών ελέγχων επικύρωσης εντολών στην Αγορά Επόμενης Ημέρας. Η τροποποίηση του Κανονισμού κρίνεται απαραίτητη ώστε να μεταφερθούν όλοι οι χρονισμοί λειτουργίας των αγορών στη σχετική τεχνική απόφαση ΕΧΕ (Απόφαση 10) και να αντικατασταθούν με σχετικές παραπομπές.
Υπενθυμίζεται ότι και ο ΑΔΜΗΕ, ο διαχειριστής της Αγοράς Εξισορρόπησης είχε δώσει σε δημόσια διαβούλευση, η οποία έληξε την περασμένη Τετάρτη την Τεχνική Απόφαση για τις αλλαγές που επέρχονται στην «Διαδικασία Ενοποιημένου Προγραμματισμού».
Η ΡΑΑΕΥ, το Χρηματιστήριο Ενέργειας και ο ΑΔΜΗΕ προετοιμάζονται εδώ και μήνες για την τελική φάση ενσωμάτωσης των εν λόγω κανόνων στην ελληνική αγορά.
Δεδομένης της πολυπλοκότητας του έργου των 15λεπτων MTU/προϊόντων, το ΕΧΕ προτείνει στην εισήγησή του, την εφαρμογή σε 2 φάσεις:
- Μετάθεση της χρονικής στιγμής έναρξης επικύρωσης εντολών από τις 11 το πρωί στις 9:30 το πρωί. Η υλοποίηση θα πραγματοποιηθεί πριν από την έναρξη σε παραγωγική λειτουργία του έργου των 15λεπτων MTU/προϊόντων (πριν από την 1η Οκτωβρίου)
- Μετάθεση της χρονικής στιγμής επικύρωσης εντολών από τις 9:30 το πρωί στις 4 το απόγευμα της επόμενης ημέρας. Η υλοποίηση θα πραγματοποιηθεί με την επιτυχή περάτωση των δοκιμών καλής λειτουργίας των συστημάτων διαπραγμάτευσης και εκκαθάρισης, μετά την έναρξη σε παραγωγική λειτουργία του έργου των 15λεπτων MTU/προϊόντων (μετά την 1η Οκτωβρίου)
Τι αλλάζει
Επομένως από τις 30 Σεπτεμβρίου, η ηλεκτρική ενέργεια θα μπορεί να αγοράζεται και να πωλείται σε χρονικές μονάδες 15 λεπτών (Μονάδες Χρόνου Αγοράς/MTU) στην Ευρωπαϊκή Ενιαία Σύζευξη Προηγούμενης Ημέρας (SDAC). Η πρώτη ημερομηνία παράδοσης θα είναι η 1η Οκτωβρίου 2025.
Η εισαγωγή του νέου συστήματος, το οποίο αντικαθιστά τις συναλλαγές των 60 λεπτών, είχε αναβληθεί αρχικά, αλλά τώρα έχουν ολοκληρωθεί όλες οι προετοιμασίες, γεγονός που φέρνει κοντά τους Ορισμένους Διαχειριστές Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (NEMO) σε όλη την Ευρώπη.
Οι δοκιμές στην αγορά
Οι δοκιμές ξεκίνησαν τον Νοέμβριο του 2024 και έχουν ήδη ολοκληρωθεί.
Η βαρύτητα δόθηκε στην επαρκή προετοιμασία των παραγωγών, των προμηθευτών και των ΦοΣΕ (Φορέων Σωρευτικής Εκπροσώπησης), καθώς αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της αγοράς και η επιχειρησιακή τους ετοιμότητα είναι κρίσιμη για την αποφυγή τυχόν δυσλειτουργιών. Κατά τη διάρκεια της δοκιμαστικής περιόδου που διήρκεσε ένα χρόνο, επαληθεύτηκαν οι τοπικές, περιφερειακές και διασυνοριακές λειτουργίες, οι συνδέσεις μεταξύ των μερών και η ετοιμότητα του συστήματος. Οι ορισμένοι διαχειριστές αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας (NEMO) και οι διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς (TSO) δοκίμασαν τα συστήματά τους υπό διάφορες συνθήκες αγοράς.
Τι είναι το σύστημα εξισορρόπησης των 15 λεπτών;
Όπως εξηγεί το Montel News, αντί να πραγματοποιούνται οι συνήθεις ωριαίες μετρήσεις, στο σύστημα εξισορρόπησης των 15 λεπτών, οι δραστηριότητες πραγματοποιούνται κάθε 15 λεπτά. Αυτό διαφέρει από την ωριαία εξισορρόπηση επειδή επιτρέπει μεγαλύτερη ακρίβεια στην εξισορρόπηση προσφοράς και ζήτησης, κάτι που είναι ιδιαίτερα σημαντικό όταν λαμβάνεται υπόψη η αστάθεια της παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Αυτό συμβαίνει επειδή η απρόβλεπτη φύση ορισμένων τύπων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας απαιτεί αυστηρότερο έλεγχο της ζήτησης και της προσφοράς, ώστε να διασφαλιστεί ότι δεν θα προκύψουν ενεργειακά σημεία συμφόρησης και διακοπές ρεύματος . Καθώς το δίκτυο αλλάζει και αναβαθμίζεται, αυτό το λεπτομερές επίπεδο αναφοράς είναι το κλειδί για ένα επιτυχημένο, σύγχρονο δίκτυο με έντονη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Γιατί οι αγορές μετακινούνται σε διαστήματα 15 λεπτών;
Η μετάβαση σε αγορές 15 λεπτών οφείλεται κυρίως στην ανάγκη διευκόλυνσης της ενσωμάτωσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο δίκτυο . Καθώς βλέπουμε ένα αυξανόμενο μερίδιο μεταβλητών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας που εισέρχονται στο δίκτυο, οι εν λόγω πηγές ενέργειας – όπως η ηλιακή και η αιολική ενέργεια, οι οποίες καθορίζονται εν πολλοίς από τις καιρικές συνθήκες- πρέπει να ενσωματωθούν στο δίκτυο χρησιμοποιώντας μεθόδους διαφορετικές από τα ορυκτά καύσιμα. Η σύγχρονη τεχνολογία θα είναι το κλειδί για αυτή τη μετάβαση, ενσωματώνοντας την ψηφιοποίηση – συμπεριλαμβανομένων των εργαλείων ανάλυσης δεδομένων και του Διαδικτύου των Πραγμάτων (IoT).
Στόχος αυτού είναι η σταθερότητα του δικτύου, με λίγα λόγια υπάρχει επιτακτική ανάγκη για ακριβέστερη ευθυγράμμιση μεταξύ παραγωγής και ζήτησης.
Οι 5 βασικοί παράγοντες για την εισαγωγή της 15λεπτης εξισορρόπησης
- Βελτιωμένη απόδοση δικτύου
- Ακριβέστερη αντιστοίχιση προσφοράς και ζήτησης
- Μειωμένες κυρώσεις ανισορροπίας για παραγωγούς και αγοραστές
- Καλύτερη ενσωμάτωση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας
- Ευθυγράμμιση με τη μεταβλητότητα της αιολικής και ηλιακής ενέργειας σε πραγματικό χρόνο
Η πίτσα και… οι ελιές
Η Priyanka Shinde, αναλύτρια του Montel News εξηγεί με ιδιαίτερα παραστατικό τρόπο το πώς θα λειτουργήσουν τα 15λεπτα, προσομοιάζοντάς τα με την πίτσα…
«Σκεφτείτε το σαν πίτσα – κόβοντάς την σε περισσότερα κομμάτια δεν ικανοποιείτε απλώς καλύτερα τις ορέξεις, αλλάζετε ολόκληρη την εμπειρία για όλους στο τραπέζι», γράφει. Και συνεχίζει με τις ωριαίες τιμές έχεις λιγότερο έλεγχο στο μέγεθος του μεριδίου σου – μπορεί να είναι λίγο παραπάνω ή λίγο λιγότερο από όσο χρειάζεσαι. Αν όμως η πίτσα κοπεί σε κομμάτια των «15 λεπτών», μπορείς να ταιριάξεις καλύτερα την όρεξή σου. Με τον ίδιο τρόπο, η νέα αγορά θα προσαρμόζει την παραγωγή πιο κοντά στη ζήτηση, αντανακλώντας τις πραγματικές ανάγκες του συστήματος ανά τέταρτο της ώρας.
Αυτή η μετάβαση σε διαστήματα 15 λεπτών θα επηρεάσει όλους τους παίκτες. Η ενιαία ευρωπαϊκή προημερήσια αγορά καλύπτει ολόκληρη την ήπειρο. Είναι με διαφορά η μεγαλύτερη χονδρική βραχυπρόθεσμη αγορά με τεράστιους όγκους συναλλαγών καθημερινά. Μέχρι σήμερα, οι αγορές εκκαθαρίζονταν σε ωριαία βάση – μία τιμή για καθεμία από τις 24 ώρες της ημέρας. Στο εξής: διαστήματα 15 λεπτών και 96 τιμές την ημέρα.
Πώς λοιπόν θα επηρεάσει αυτή η αλλαγή τους διαφορετικούς παίκτες; Η Priyanka Shinde περιγράφει: «Φανταστείτε ελιές και βασιλικό σκορπισμένα πάνω στην πίτσα. Όταν τα κομμάτια είναι μεγάλα, παίρνεις λίγο κι από τα δύο υλικά, κάτι που εξομαλύνει τις γεύσεις. Έτσι λειτουργούσαν μέχρι τώρα οι ωριαίες τιμές: εξομάλυναν τα πάνω και τα κάτω. Αλλά με μικρότερα κομμάτια, κάποια έχουν πολλές ελιές, άλλα μόνο βασιλικό, κάνοντας τις γεύσεις πιο έντονες. Με τις συναλλαγές 15 λεπτών, θα παρατηρήσετε πιο απότομες «εκρήξεις γεύσης» στις τιμές μέσα στη μέρα. Αυτό σημαίνει μεγαλύτερη διακύμανση τιμών. Ανάλογα με τον ρόλο σου στην αγορά, θα χρειαστεί να προσαρμόσεις τη στρατηγική σου για να εκμεταλλευτείς αυτά τα νέα μοτίβα».
