Αν και η τεχνολογία μπαίνει όλο και πιο δυναμικά στη γεωργία της Ευρώπης, με την ψηφιοποίηση να αποτελεί κλειδί για την ανταγωνιστικότητα, η εικόνα δεν είναι ίδια παντού. Σύμφωνα με νέα μελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι Έλληνες αγρότες αξιοποιούν ευρέως εφαρμογές και ψηφιακά εργαλεία, όμως στην κτηνοτροφία σχεδόν οι μισοί παραγωγοί δεν χρησιμοποιούν καμία σύγχρονη τεχνολογία.
Ειδικότερα, μια νέα έρευνα του Κοινού Κέντρου Ερευνών (ΚΚΕρ) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αποτυπώνει την κατάσταση της ψηφιοποίησης στη γεωργία της ΕΕ, φέρνοντας στο φως τόσο τα βήματα προόδου όσο και τις σημαντικές προκλήσεις. Τα στοιχεία αντλήθηκαν από 1.444 αγροτικές εκμεταλλεύσεις σε εννέα κράτη μέλη (Γερμανία, Ιρλανδία, Ελλάδα, Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία, Λιθουανία, Ουγγαρία και Πολωνία), τα οποία συλλέχθηκαν μεταξύ Ιουνίου και Οκτωβρίου 2024.
Η υιοθέτηση πιο εξειδικευμένων τεχνολογιών παραμένει χαμηλή, οι επενδύσεις συχνά θεωρούνται ακριβές και η διαχείριση δεδομένων παραμένει σε μεγάλο βαθμό χειροκίνητη
Σύμφωνα με την έρευνα, συνολικά, το 93% των αγροτών που συμμετείχαν δηλώνει ότι χρησιμοποιεί τουλάχιστον ένα ψηφιακό εργαλείο πληροφορικής, ενώ το 79% εφαρμόζει τεχνολογίες για καλλιέργειες και το 83% αντίστοιχα για την κτηνοτροφία. Οι αγρότες βλέπουν θετικά τον ψηφιακό μετασχηματισμό: το 76% περιμένει οικονομικά οφέλη, το 72% περιβαλλοντικά και το 67% κοινωνικά.
Ωστόσο, η υιοθέτηση πιο εξειδικευμένων τεχνολογιών παραμένει χαμηλή, οι επενδύσεις συχνά θεωρούνται ακριβές και η διαχείριση δεδομένων παραμένει σε μεγάλο βαθμό χειροκίνητη. Μάλιστα, οι αγρότες εμφανίζονται διστακτικοί να μοιραστούν δεδομένα με τράπεζες, εταιρείες ή δημόσιες αρχές, φοβούμενοι ζητήματα ιδιωτικότητας και ελέγχου.
Τι γίνεται στην ελληνική ύπαιθρο
Μικτή είναι η εικόνα για την Ελλάδα, η οποία συμμετείχε στην έρευνα, με αγροτικές εκμεταλλεύσεις από Κρήτη, Δυτική Μακεδονία, Ήπειρο, Θεσσαλία και Πελοπόννησο. Σύμφωνα με την έρευνα, η χώρα μας εμφανίζεται δυναμική στη χρήση γενικών ψηφιακών εργαλείων, αλλά παρουσιάζει σημαντική καθυστέρηση στην κτηνοτροφία.
Έτσι, ενώ οι Έλληνες αγρότες κατεβάζουν εφαρμογές στο κινητό για να παρακολουθήσουν την παραγωγή τους, φαίνονται όμως διστακτικοί στο να βάλουν αισθητήρες στο κοπάδι ή ρομποτικά συστήματα στο στάβλο.
Οι μισοί κτηνοτρόφοι της Ελλάδας (48%) δεν χρησιμοποιούν καμία εξειδικευμένη τεχνολογία
Επίσης, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας οι αγρότες ξεχωρίζουν θετικά στη χρήση γενικών ψηφιακών εργαλείων, όπως εφαρμογές κινητών, πλατφόρμες επικοινωνίας και διαδικτυακή πληροφόρηση. Κατά μέσο όρο χρησιμοποιούν 3,6 διαφορετικά εργαλεία, ενώ μόλις το 7% δηλώνει ότι δεν αξιοποιεί καθόλου ψηφιακή τεχνολογία αυτού του τύπου.
Μέτρια όμως είναι η εικόνα στις καλλιεργητικές τεχνολογίες, καθώς αρκετοί είναι εκείνοι που χρησιμοποιούν ψηφιακά αρχεία αγρού και δορυφορικούς χάρτες, όμως η χρήση drones ή ρομποτικών συστημάτων παραμένει περιορισμένη.
Αντίθετα, σε ότι αφορά την κτηνοτροφία σχεδόν οι μισοί κτηνοτρόφοι (48%) δεν χρησιμοποιούν καμία εξειδικευμένη τεχνολογία. Όσοι το κάνουν, περιορίζονται κυρίως σε βασικά ψηφιακά αρχεία ζωικού κεφαλαίου, με πολύ χαμηλή χρήση σε αυτόματα αρμεκτικά, αισθητήρες συμπεριφοράς ή ρομποτικά συστήματα σίτισης.
Τα εμπόδια για την ψηφιοποίηση των Ελλήνων αγροτών περιλαμβάνουν κυρίως το υψηλό κόστος, την έλλειψη τεχνικής υποστήριξης και τη δυσκολία στην απόκτηση δεξιοτήτων. Παράλληλα, παραμένουν ιδιαίτερα επιφυλακτικοί ως προς την ανταλλαγή δεδομένων, εμπιστευόμενοι μόνο γεωπόνους, συμβούλους ή συνεταιρισμούς.
Η μελέτη καταλήγει ότι η Ελλάδα διαθέτει καλές βάσεις στη γενική χρήση ψηφιακών εργαλείων, αλλά για να περάσει σε ένα πιο ώριμο στάδιο ψηφιοποίησης χρειάζονται στοχευμένες πολιτικές στήριξης, εκπαίδευση και αξιόπιστες εγγυήσεις για τη διαχείριση των δεδομένων.
Τουλάχιστον οι μισές από όλες τις τεχνολογίες που σχετίζονται με την κτηνοτροφία και συγκεκριμένες καλλιέργειες θεωρούνται ακριβές
Ποια είναι η συνολική εικόνα
Τα περισσότερα από τα αγροκτήματα από τα εννιά κράτη μέλη της ΕΕ, που συμμετείχαν στην έρευνα (85%) αναφέρουν επαρκή συνολική κάλυψη διαδικτύου (τόσο στο αγρόκτημα όσο και στα χωράφια), ενώ το 15% εξακολουθεί να αντιμετωπίζει προβλήματα συνδεσιμότητας. Η ιδιοκτησία ψηφιακών συσκευών είναι ευρέως διαδεδομένη, ιδίως των smartphone.
Η έρευνα αποκαλύπτει όμως ένα ποικίλο και άνισο πρότυπο υιοθέτησης των ψηφιακών τεχνολογιών μεταξύ των γεωργικών εκμεταλλεύσεων της ΕΕ. Τα γενικά εργαλεία πληροφορικής και λογισμικού χρησιμοποιούνται ευρέως, με το 93% των αγροτικών εκμεταλλεύσεων να χρησιμοποιεί τουλάχιστον ένα τέτοιο εργαλείο και το 68% να χρησιμοποιεί τρία ή περισσότερα. Αντίθετα, η υιοθέτηση των πιο εξειδικευμένων ψηφιακών τεχνολογιών για τις καλλιέργειες και την κτηνοτροφία είναι χαμηλότερη και πιο ετερογενής, κυμαινόμενη από 3% έως 23%.
Περίπου το 79% των γεωργικών εκμεταλλεύσεων έχει υιοθετήσει τουλάχιστον μία τεχνολογία ειδικά για τις καλλιέργειες, αλλά μόνο το 29% έχει υιοθετήσει τρεις ή περισσότερες. Όσον αφορά τα εργαλεία ειδικά για την κτηνοτροφία, το 83 % των γεωργικών εκμεταλλεύσεων έχει υιοθετήσει τουλάχιστον ένα, αλλά μόνο το 17 % έχει υιοθετήσει τρία ή περισσότερα.
Η συλλογή των «δεδομένων»
Η υιοθέτηση αυξήθηκε σημαντικά μεταξύ 2008 και 2020, αλλά έχει επιβραδυνθεί από το 2020, πιθανώς λόγω της αυξημένης οικονομικής αβεβαιότητας, με τους αγρότες να δηλώνουν μόνο μέτριες προθέσεις να υιοθετήσουν νέες τεχνολογίες κατά τα επόμενα πέντε χρόνια.
Ανάλογα με την κατηγορία τεχνολογίας, οι μεγαλύτερες εκμεταλλεύσεις υιοθετούν 10% -84% περισσότερες ψηφιακές τεχνολογίες, η κακή ή ανεπαρκής σύνδεση στο διαδίκτυο μειώνει την υιοθέτηση κατά 4% -30%, οι αγρότες που ασχολούνται με τις απευθείας πωλήσεις υιοθετούν ψηφιακές τεχνολογίες κατά 14% -36% συχνότερα, οι αγρότες μερικής απασχόλησης τις υιοθετούν 10-33 % λιγότερο συχνά και η εξειδικευμένη ψηφιακή και γεωργική κατάρτιση αυξάνει την υιοθέτηση κατά 14-71 %.
Τα αποτελέσματα της έρευνας δείχνουν ότι οι αγρότες συλλέγουν ένα ευρύ φάσμα δεδομένων – από οικονομικά και εδαφολογικά δεδομένα έως δεδομένα σχετικά με το ζωικό κεφάλαιο, τις εισροές και την αγορά – αλλά η συχνότητα συλλογής τους ποικίλλει σημαντικά.
Τα περισσότερα δεδομένα συλλέγονται σε μηνιαία βάση (από το 10 % έως το 35 % των γεωργικών εκμεταλλεύσεων για τους περισσότερους τύπους δεδομένων), ακολουθούμενα από ετήσια (10-30 %), εβδομαδιαία (14-25 %) και ημερήσια (10-15 %) διαστήματα.
