Τεχνητή νοημοσύνη: Μπορεί να την φέρει η Ευρώπη στα «μέτρα της»;

Η Ευρώπη βρίσκεται σε κρίσιμο σταυροδρόμι όσον αφορά τον ψηφιακό της μετασχηματισμό, ιδίως με την είσοδο της τεχνητής νοημοσύνης (ΑΙ) στις δημόσιες υπηρεσίες.

Την ίδια ώρα που η ΑΙ υπόσχεται να βελτιώσει την αποδοτικότητα και την παροχή υπηρεσιών, οι ανησυχίες σχετικά με την κυριαρχία των δεδομένων, την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο και την υπονόμευση της εμπιστοσύνης του κοινού απαιτούν στρατηγική ανταπόκριση.

Άμεση πρόκληση η διαχείριση δεδομένων για την Ευρώπη

Η διαχείριση ευαίσθητων δεδομένων αποτελεί την πιο άμεση πρόκληση. Οι δημόσιες αρχές συλλέγουν και διαχειρίζονται άκρως εμπιστευτικές πληροφορίες σχετικά με την κινητικότητα, την υγεία, τα ποινικά μητρώα και την εκπαίδευση των πολιτών. Χωρίς προσεκτική διαχείριση, τα εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης σε αυτούς τους τομείς ενέχουν τον κίνδυνο να τροφοδοτήσουν ακούσια ευαίσθητα δεδομένα σε μεγάλα γλωσσικά μοντέλα (LLM), δημιουργώντας σημαντικές ευπάθειες στον τομέα της κυβερνοασφάλειας που θα μπορούσαν να απειλήσουν την ίδια την εθνική ασφάλεια, υποστηρίζει δημοσίευμα του Social Europe.

Η στρατηγική «Apply AI» θα περιλαμβάνει συγκεκριμένες προτάσεις για τη δημιουργία δημόσιας υποδομής δεδομένων

Η συνεχιζόμενη συζήτηση γύρω από τον αμερικανικό νόμο Cloud Act και τις επιπτώσεις του στην ευρωπαϊκή ιδιωτικότητα — όπως αποδεικνύεται από τις ανησυχίες που εκφράστηκαν στη γαλλική Γερουσία — υπογραμμίζει την επείγουσα ανάγκη για ισχυρή ψηφιακή κυριαρχία. Οι ανησυχίες του κοινού σχετικά με την πρόσβαση των τεχνολογικών γίγαντων στα δεδομένα, όπως αποδεικνύεται από τον διευρυνόμενο ρόλο της Palantir στην γερμανική αστυνόμευση, υπογραμμίζουν γιατί η αυστηρή εποπτεία και η λογοδοσία είναι πιο σημαντικές από ποτέ.

Η στρατηγική «Apply AI» πρέπει επομένως να περιλαμβάνει συγκεκριμένες προτάσεις για τη δημιουργία δημόσιας υποδομής δεδομένων, συμπεριλαμβανομένων ευρωπαϊκών δημόσιων cloud με δημοκρατική διακυβέρνηση και εποπτεία. Η αποκλειστική εξάρτηση από λύσεις που βασίζονται στην αγορά, όπως αναφέρουν ορισμένες τρέχουσες προτάσεις, είναι επικίνδυνα ανεπαρκής. Όπως σοφά παρατήρησε ο πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) Μάριο Ντράγκι, ορισμένοι κρίσιμοι τομείς δεν μπορούν να αφεθούν αποκλειστικά στις δυνάμεις της αγοράς.

Η ΕΕ διαθέτει μια ισχυρή παράδοση στον τομέα των δημόσιων επιχειρήσεων. Η αξιοποίηση αυτής της εμπειρογνωμοσύνης για την προώθηση των δημόσιων επενδύσεων, της διαχείρισης και της ιδιοκτησίας των ψηφιακών υποδομών —συμπεριλαμβανομένων των υπηρεσιών cloud που ανήκουν στους εργαζομένους— θα μείωνε σημαντικά την εξάρτηση από ιδιωτικές, συχνά ξένες τεχνολογίες. Αυτή η προσέγγιση ενδυναμώνει επίσης τους εργαζομένους, εξασφαλίζοντας ότι ελέγχουν τις τεχνολογίες που επηρεάζουν τα μέσα διαβίωσής τους.

Στόχος, η διαφάνεια

Ενάντια στο τρέχον κύμα απορρύθμισης, η εφαρμογή της τεχνητής νοημοσύνης πρέπει να ευθυγραμμιστεί με τα υπάρχοντα ρυθμιστικά πλαίσια που έχουν σχεδιαστεί για την προστασία των πολιτών. Ενώ ορισμένοι υποστηρίζουν την αναστολή της εφαρμογής του νόμου για την τεχνητή νοημοσύνη για μοντέλα υψηλού κινδύνου, αυτό θα αποδειχθεί αντιπαραγωγικό για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης. Η πλήρης και έγκαιρη εφαρμογή του νόμου για την τεχνητή νοημοσύνη παραμένει πρωταρχικής σημασίας για να διασφαλιστεί ότι οι τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης αναπτύσσονται και χρησιμοποιούνται με ηθικό και διαφανή τρόπο, λαμβάνοντας δεόντως υπόψη τα θεμελιώδη δικαιώματα. Αναγκαία είναι η αυστηρή εποπτεία, όχι χαλαρά ρυθμιστικά μέτρα, τονίζουν οι συντάκτες του δημοσιεύματος Jan Willem Goudriaan και Diego Naranjo.

Η επιτυχία οποιασδήποτε στρατηγικής για την τεχνητή νοημοσύνη εξαρτάται από τη συμμετοχή των δημοσίων υπαλλήλων που θα χρησιμοποιούν αυτές τις τεχνολογίες καθημερινά. Οι δημόσιοι υπάλληλοι, οι νοσηλευτές, οι εκπαιδευτικοί και άλλοι επαγγελματίες του δημόσιου τομέα αναφέρουν συνεχώς ότι δεν συμμετέχουν στη δοκιμή, πόσο μάλλον στο σχεδιασμό, τέτοιων συστημάτων. Αυτή η παράλειψη υπονομεύει σημαντικά την εμπιστοσύνη που είναι απαραίτητη για την αποτελεσματική υιοθέτηση της τεχνολογίας.

Πέρα από την εμπλοκή, η στρατηγική πρέπει να αντιμετωπίσει τις ευρύτερες επιπτώσεις της τεχνητής νοημοσύνης στο εργατικό δυναμικό

Η στρατηγική «Εφαρμογή της τεχνητής νοημοσύνης» πρέπει επομένως να περιλαμβάνει νομοθετικές πρωτοβουλίες που ρυθμίζουν τη συμμετοχή των εργαζομένων, παρέχοντας δικαιώματα ενημέρωσης, διαβούλευσης και διαπραγμάτευσης σε όλους τους τομείς, ιδίως στις δημόσιες υπηρεσίες. Μια συμφωνία σε επίπεδο ΕΕ μεταξύ των συνδικαλιστικών οργανώσεων και των κεντρικών κυβερνητικών διοικήσεων καταδεικνύει πώς η άμεση συμμετοχή των εργαζομένων και των συνδικαλιστικών τους οργανώσεων στη διαμόρφωση των στρατηγικών ψηφιοποίησης ωφελεί τόσο τους πολίτες όσο και τους εργαζομένους. Η συμφωνία αυτή ορίζει ότι τα εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης πρέπει να εξυπηρετούν το κοινό καλό, βελτιώνοντας παράλληλα τις συνθήκες εργασίας και τις δημόσιες υπηρεσίες. Οι εργοδότες και τα συνδικάτα τονίζουν τις αρχές «ο άνθρωπος έχει τον έλεγχο» και «ο άνθρωπος έχει την εξουσία», απαιτώντας από τους εργοδότες να διαπραγματευτούν συλλογικές συμβάσεις για να καθοδηγήσουν την εφαρμογή των ψηφιακών τεχνολογιών και της τεχνητής νοημοσύνης. Τα συνδικάτα και οι εργοδότες έχουν ζητήσει από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να μετατρέψει αυτή τη συμφωνία σε νομοθεσία — η απόφαση παραμένει σε εκκρεμότητα, καθώς συνεχίζεται η δεύτερη φάση διαβούλευσης σχετικά με την τηλεργασία και άλλα ζητήματα.

Πέρα από την εμπλοκή, η στρατηγική πρέπει να αντιμετωπίσει τις ευρύτερες επιπτώσεις της τεχνητής νοημοσύνης στο εργατικό δυναμικό, ιδίως δεδομένης της υπάρχουσας έλλειψης προσωπικού σε ολόκληρη την οικονομία. Ενώ συνεχίζεται η συζήτηση σχετικά με την αντικατάσταση των εργαζομένων στον δημόσιο τομέα από την τεχνητή νοημοσύνη, αντιμετωπίζουμε μια αναμφισβήτητη ανάγκη για εξειδικευμένο προσωπικό πληροφορικής, επαρκής κατάρτιση του υφιστάμενου προσωπικού και προσαρμοσμένα προγράμματα συνεχούς επαγγελματικής ανάπτυξης.

Οι επιπτώσεις της ΑΙ στην εργασία

Η έκθεση «Health at a Glance: Europe» εκτιμά ότι υπάρχει σήμερα έλλειψη 1,2 εκατομμυρίων εργαζομένων στον τομέα της υγείας, ένα κενό που αναμένεται να αυξηθεί. Οι τεχνολογίες αυτές πρέπει επίσης να ευθυγραμμιστούν με τους στόχους για δραστική μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη άλλες περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Μια πρόσφατη έκθεση της ECOS και της Open Future προσφέρει συγκεκριμένες προτάσεις σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο η επέκταση των κέντρων δεδομένων μπορεί να υπονομεύσει τους κλιματικούς στόχους.

Όπως αναφέρει το Social Europe, οι εργαζόμενοι πρέπει επίσης να διασφαλίσουν ότι ελέγχουν τις αλγοριθμικές τεχνολογίες διαχείρισης, δηλαδή τις προγραμματισμένες από υπολογιστή διαδικασίες για τη διαχείριση των εργαζομένων. Αυτές οι τεχνολογίες διαχέονται όλο και περισσότερο στην ευρωπαϊκή οικονομία, με μια έρευνα του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) φέτος να διαπιστώνει ότι το 79% των χώρων εργασίας έχουν υιοθετήσει τουλάχιστον ένα αλγοριθμικό εργαλείο διαχείρισης.

Μόνο με την ενσωμάτωση αυτών των κρίσιμων στοιχείων μπορεί η Ευρώπη να διασφαλίσει ότι οι τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης θα εξυπηρετούν το δημόσιο καλό

Για να επιτύχει η ευρωπαϊκή στρατηγική για την εφαρμογή της τεχνητής νοημοσύνης και να ενισχύσει την εμπιστοσύνη, πρέπει να βασίζεται στους πυλώνες της δημόσιας ιδιοκτησίας, της δημοκρατικής διακυβέρνησης της ψηφιακής υποδομής, της βιωσιμότητας και της ισχυρής συμμετοχής των εργαζομένων. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στην ανάπτυξη ευρωπαϊκών δημόσιων υπηρεσιών cloud, να εξασφαλιστεί η πλήρης εφαρμογή του νόμου για την τεχνητή νοημοσύνη και να διασφαλιστεί ότι ο κοινωνικός διάλογος και οι συλλογικές συμβάσεις θα βρίσκονται στο επίκεντρο της ψηφιακής μεταμόρφωσης.

Μόνο με την ενσωμάτωση αυτών των κρίσιμων στοιχείων μπορεί η Ευρώπη να διασφαλίσει ότι οι τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης θα εξυπηρετούν το δημόσιο καλό, θα προασπίζουν τα θεμελιώδη δικαιώματα και θα συμβάλλουν σε ένα πιο ασφαλές και κυρίαρχο ψηφιακό μέλλον. Η επιλογή που έχουμε μπροστά μας είναι σαφής: είτε διαμορφώνουμε την τεχνολογία ώστε να εξυπηρετεί τις δημοκρατικές αξίες και τα συμφέροντα των εργαζομένων, είτε αφήνουμε τις δυνάμεις της αγοράς να καθορίσουν το ψηφιακό μας μέλλον. Για τους πολίτες και τους εργαζόμενους της Ευρώπης, μόνο μία επιλογή είναι αποδεκτή, ολοκληρώνουν οι συντάκτες.

Πηγή: in.gr