Το καλώδιο Ελλάδας – Κύπρου (GSI) έθεσε εκ νέου σε δοκιμασία τις σχέσεις των δύο χωρών και μάλιστα εν μέσω γεωπολιτικών προκλήσεων στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου.
Η χθεσινή (5/10) κρίση που προκλήθηκε μετά την σκληρή αντίδραση του προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκου Χριστοδουλίδη απέναντι στο αίτημα αναθεώρησης του ΑΔΜΗΕ στη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας της Κύπρου (ΡΑΕΚ) με το οποίο ζητά να αναγνωριστούν για το καλώδιο Ελλάδας – Κύπρου δαπάνες 251 εκατ. ευρώ, έναντι 82 εκατ. ευρώ που τις υπολογίζει η ΡΑΕΚ, δείχνει σημάδια εκτόνωσης.
Οι σχέσεις Αθήνας – Λευκωσίας παραμένουν αδιατάρακτες, σημειώνουν πηγές της ελληνικής κυβέρνησης
Η Λευκωσία σύμφωνα με πηγές της κυβέρνησης φέρεται ικανοποιημένη από τη χθεσινή (5/10) ανακοίνωση του ΑΔΜΗΕ με την οποία αποσαφηνίζει το αίτημα που υπέβαλε στη ΡΑΕΚ. Είχε προηγηθεί βέβαια και σύσκεψη στο Μέγαρο Μαξίμου το απόγευμα της ίδια ημέρας υπό τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και τη συμμετοχή του υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας Σταύρου Παπασταύρου και του προέδρου και CEO του ΑΔΜΗΕ Μάνου Μανουσάκη. Επίσημη ανακοίνωση δεν εκδόθηκε ωστόσο η κίνηση αυτή έδειξε τη διάθεση της Αθήνας να ηρεμήσει την κατάσταση αλλά και να διαμηνυθεί η στήριξη στη διοίκηση του Διαχειριστή.
Το μήνυμα της Αθήνας για τις σχέσεις με Λευκωσία
Πάντως, αρμόδιες πηγές, μετά τα χθεσινά γεγονότα σπεύδουν να σημειώσουν το βάθος των σχέσεων ανάμεσα στην Ελλάδα και την Κύπρο. «Οι σχέσεις Αθήνας – Λευκωσίας παραμένουν αδιατάρακτες», σημειώνουν πηγές της ελληνικής κυβέρνησης.
Οι ίδιες πηγές της ελληνικής κυβέρνησης που σημειώνουν την ισχυρή σχέση Αθήνας – Λευκωσίας φροντίζουν να διαμηνύσουν ότι το έργο για το καλώδιο Ελλάδας – Κύπρου θα προχωρήσει εφόσον λυθούν οι οικονομοτεχνικές εκκρεμότητες
Και η εκπομπή αυτού του μηνύματος κρίθηκε αναγκαία με δεδομένη και την πρόσφατη δήλωση του Τούρκου προέδρου Ταγίπ Ερντογάν από το βήμα του ΟΗΕ πώς κανένα έργο στην Ανατολική Μεσόγειο δεν μπορεί να γίνει χωρίς την Τουρκία. Μία δήλωση που ήρθε λίγες ώρες μετά την ακύρωση της συνάντησης με τον Κυριάκο Μητσοτάκη.
Το καλώδιο Ελλάδας – Κύπρου
Πάντως, οι ίδιες πηγές της ελληνικής κυβέρνησης που σημειώνουν την ισχυρή σχέση Αθήνας – Λευκωσίας φροντίζουν να διαμηνύσουν ότι το έργο για το καλώδιο Ελλάδας – Κύπρου θα προχωρήσει εφόσον λυθούν οι οικονομοτεχνικές εκκρεμότητες.
Και αυτές δεν είναι άλλες που αφορούν στο ρυθμιστικό πλαίσιο του GSI το οποίο και καθορίζει τη χρηματοδότηση που αναλογεί στις δύο χώρες. Και το πρόβλημα έγκειται στο γεγονός ότι η Λευκωσία και η ΡΑΕΚ δεν ακολουθούν αντίστοιχο με αυτό της Ρυθμιστικής Αρχής Αποβλήτων Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ). Η ΡΑΕΚ όταν υλοποιείται ένα έργο πληρώνει το φορέα κατασκευής του κατόπιν της εκτέλεσης των εργασιών και όχι εκ των προτέρων όπως κάνει η ΡΑΑΕΥ.
Για το λόγο αυτό άλλωστε η ΡΑΕΚ αντιδρά στην έγκριση ανάκτησης δαπανών από τον ΑΔΜΗΕ πριν την κατασκευή του έργου.
Οι πιέσεις για το καλώδιο Ελλάδας – Κύπρου
Πάντως, όπως και να έχει ο ΑΔΜΗΕ κλήθηκε να αναλάβει την υλοποίηση του έργου, μετά το ναυάγιο της ανάλογης προσπάθειας που επιχείρησε ο ιδιωτικός φορέας EuroAsia, έχοντας ήδη αναθέσει στη Nexans την παραγωγή του καλωδίου. Και τώρα η βιομηχανία βλέποντας τα εμπόδια στην υλοποίηση του φέρεται να πιέζει τον Διαχειριστή στην πληρωμή των εργασιών της ειδάλλως πρόκειται να ενεργοποιήσει σχετικές ρήτρες αποζημίωσης.
Το γεωπολιτικό ρίσκο για το έργο σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να αναλάβει ο ΑΔΜΗΕ παρά μόνο οι Ελλάδα, Κύπρος και Ε.Ε
Ο ΑΔΜΗΕ για το λόγο αυτό, όπως άλλωστε θα έπραττε και κάθε εταιρεία με μετόχους, αιτήθηκε την αναθεώρηση της απόφασης της ΡΑΕΚ για την πληρωμή της πρώτης δόσης των 25 εκατ. ευρώ για το 2025. Όχι ως προς το ποσό αλλά ως προς το ύψος των δαπανών που έχουν γίνει για το καλώδιο Ελλάδας – Κύπρου. Ο λόγος της κίνησης αυτής έχει να κάνει με τη διασφάλιση του ΑΔΜΗΕ έναντι των μετόχων του, εκ των οποίων είναι και η κινεζική State Grid.
Οι απαιτήσεις της Λευκωσίας για το γεωπολιτικό ρίσκο
Από την άλλη μεριά η Λευκωσία μετά την προπέρσινη αναστολή των γεωφυσικών εργασιών για το καλώδιο Ελλάδας – Κύπρου του ερευνητικού σκάφους υπό την απειλή του τουρκικού πολεμικού ναυτικού ανοιχτά της Κάσου, εμφανίζεται επιφυλακτική ως προς την πορεία υλοποίησης του έργου.
Γεωπολιτικό ρίσκο το οποίο σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να αναλάβει ο ΑΔΜΗΕ παρά μόνο οι Ελλάδα, Κύπρος και Ε.Ε. Για την ακρίβεια οι κυβερνήσεις και συγκεκριμένα οι διπλωματικές τους κινήσεις.
Επιχειρηματικά συμφέροντα κόντρα στο καλώδιο Ελλάδας – Κύπρου
Πέραν τούτου, στην Κύπρο, φαίνεται να υπάρχουν από επιχειρηματικά συμφέροντα έντονες αντιδράσεις στην κατασκευή του καλωδίου.
Η ηλεκτρική διασύνδεση με την Ελλάδα, και άρα και με την Ε.Ε. και την ενιαία αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, ανατρέπει ένα πολυετές status quo στην κυπριακή αγορά. Καθεστώς μέσα από το οποίο κερδίζουν από τις υψηλές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας παίκτες οι οποίοι κυριαρχούν στην αγορά του νησιού της Αφροδίτης.
Η τύχη του έργου
Όπως και να έχει η τύχη του καλωδίου Ελλάδας – Κύπρου παραμένει αβέβαιη.
Όσο δεν επιλύονται οι γεωπολιτικές και οικονομοτεχνικές προκλήσεις το έργο θα παραμένει στον «αέρα» και Ελλάδα και Κύπρος είναι προ των πυλών με την απώλεια μίας σημαντικής ευκαιρίας για την ενίσχυση του γεωστρατηγικού τους ρόλου. Και όχι μόνο οι δύο χώρες αλλά και συνολικά η Ε.Ε.
Η Ε.Ε. αξίζει να σημειωθεί ότι έχει εντάξει το καλώδιο Ελλάδας – Κύπρου στα έργα κοινού ενδιαφέροντος έχοντας ήδη προκαταβάλλει 657 εκατ. ευρώ. Με την ηλεκτρική διασύνδεση έρχεται η άρση του ενεργειακού απομονωτισμού της Κύπρου, ενώ ταυτόχρονα ανοίγει ο δρόμος και για την ενοποίηση της ευρωπαϊκής αγοράς και με εκείνη του Ισραήλ.
Να σημειωθεί ότι το έργο Great Sea Interconnector (GSI) περιλαμβάνει και τη διασύνδεση του Ισραήλ με την Κύπρο. Το Ισραήλ επιδιώκει διακαώς την ανάπτυξη του συγκεκριμένου project.
