Πολεοδομικός σχεδιασμός: Η συμφωνία Ελλάδας – ΕΕ για να μην χαθούν πόροι 600 εκατ. ευρώ του Ταμείου Ανάκαμψης

Όταν ο πολεοδομικός σχεδιασμός μιας χώρας εξαρτάται από αυστηρά ευρωπαϊκά ορόσημα και ασφυκτικά χρονοδιαγράμματα, η στρατηγική διαχείρισης των πόρων γίνεται ζήτημα εθνικής σημασίας. Η Ελλάδα βρέθηκε αντιμέτωπη με το ενδεχόμενο να χαθούν 600 εκατομμύρια ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης.

«Ανάσα» στο έργο για τα πολεοδομικά σχέδια

Ωστόσο, η τελευταία διαπραγμάτευση με την Κομισιόν απέτρεψε, προσώρας, τον εκτροχιασμό και έδωσε «ανάσα» στο έργο της εκπόνησης των πολεοδομικών σχεδίων για το 80% της ελληνικής επικράτειας, το περίφημο πρόγραμμα «Κωνσταντίνος Δοξιάδης».

Tο υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας κατέληξε σε μια συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή προκειμένου να διασωθεί η πλειονότητα των πόρων

Καθοριστικό ρόλο στη διάσωση των κονδυλίων έπαιξε η ευελιξία που επέδειξε η Κομισιόν. Ειδικότερα, το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) κατέληξε σε μια συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή προκειμένου να διασωθεί η πλειονότητα των πόρων.

Σύμφωνα με τα όσα ανέφερε ο Γενικός Γραμματέας Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος κ. Ευθύμιος Μπακογιάννης από το βήμα του 4ο συνεδρίου «Δίκαιο του Χώρου» που διοργάνωσε η Νομική Βιβλιοθήκη, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ήταν επιεικής και αναγνώρισε τη δυσκολία του εγχειρήματος.

Έτσι, αντί της ολοκλήρωσης του πολεοδομικού σχεδιασμού έως τον Απρίλιο του 2026, συμφωνήθηκε η παραλαβή των μελετών από την Αρχή Σχεδιασμού να θεωρηθεί επαρκής για την επίτευξη του σχετικού οροσήμου.

Aποφεύγεται η πίεση που θα οδηγούσε σε πρόχειρες και ανεπαρκείς μελέτες, καθώς τα χρήματα δεν χάνονται, αλλά θα καταβληθούν στους μελετητές μόνο όταν ολοκληρωθεί πλήρως το έργο

Σε ειδικούς λογαριασμούς τα χρήματα

Η εξέλιξη αυτή δίνει σημαντική ανάσα στον σχεδιασμό. «Μας δίνει τη δυνατότητα να ολοκληρώσουμε τον σχεδιασμό στο επίπεδο των μελετών έως την ημερομηνία του οροσήμου, να τραβήξουμε τα χρήματα, να τα εκταμιεύσουμε  και να τα έχουμε σε ειδικούς λογαριασμούς  στο πρόγραμμα μας. Στη συνέχεια θα έχουμε τον χρόνο να διαπραγματευτούμε τα Τοπικά και Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια (ΤΠΣ και ΕΠΣ) με τις τοπικές κοινωνίες, να γίνει η διαβούλευση που θα οδηγήσει πιθανώς σε αλλαγές και διαφοροποιήσεις», τόνισε ο κ. Μπακογιάννης.

Με αυτή τη λύση, αποφεύγεται η πίεση που θα οδηγούσε σε πρόχειρες και ανεπαρκείς μελέτες, καθώς τα χρήματα δεν χάνονται, αλλά θα καταβληθούν στους μελετητές μόνο όταν ολοκληρωθεί πλήρως το έργο.

Το ΥΠΕΝ δήλωσε στην Κομισιόν, με βάση την εξέλιξη των μελετών έως σήμερα, ότι θα ολοκληρωθεί το 60%, με πιο ώριμες εκείνες της Μυκόνου κι έπειτα της Σαντορίνης

Ρεαλιστικός στόχος

Κατά τις διαπραγματεύσεις με την Κομισιόν για την τροποποίηση του ελληνικού προγράμματος του Ταμείου Ανάκαμψης,  το ΥΠΕΝ είχε δηλώσει ότι θα αφήσει εκτός της χρηματοδότησης το 40% των 150 μελετών που περιλαμβάνει το πρόγραμμα για τον πολεοδομικό σχεδιασμό 800 δημοτικών ενοτήτων της χώρας. Ουσιαστικά, «χαμήλωσε» τον στόχο ώστε να μην κινδυνέψει να χαθεί το σύνολο του προγράμματος.

Στην περίπτωση που επιτευχθεί το 100% των μελετών τότε θα μπορέσει να απορροφηθεί το σύνολο των κονδυλίων. Εάν όμως η ελληνική πλευρά δεν αναπροσάρμοζε τον στόχο τότε κινδύνευε να χάσει το σύνολο του προγράμματος.

Έτσι, το ΥΠΕΝ δήλωσε στην Κομισιόν, με βάση την εξέλιξη των μελετών έως σήμερα, ότι θα ολοκληρωθεί το 60%, με πιο ώριμες εκείνες της Μυκόνου κι έπειτα της Σαντορίνης, οι οποίες θα είναι οι πρώτες που θα τεθούν σε διαβούλευση.

«Μας έδωσε  τη δυνατότητα η Ευρώπη  να έχουμε ολοκληρώσει το σχεδιασμό της μελέτης μέχρι την ημερομηνία του οροσήμου, δηλαδή τον ερχόμενο Απρίλιο, να βάλουμε τα λεφτά στους λογαριασμούς χωρίς να τα δώσουμε στους μελετητές  και να έχουμε τον χρόνο – όσο απαιτηθεί  ανάλογα με την ωριμότητα της κάθε τοπικής κοινωνίας – να γίνουν οι διορθώσεις, να ολοκληρώσουμε   τον πολεοδομικό σχεδιασμό και να προετοιμάσουμε τα σχέδια των Προεδρικών Διαταγμάτων που θα πάνε στο Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ)», υπογράμμισε ο Γενικός Γραμματέας.

«Eάν δεν ακολουθηθούν οι προδιαγραφές, η μεθοδολογία και οι κανόνες που διέπουν τον πολεοδομικό σχεδιασμό δεν θα τις παραλάβουμε», λεει Γενικός Γραμματέας Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος Ευθύμιος Μπακογιάννης

Σαφής προειδοποίηση προς τους μελετητές

Ο κ. Μπακογιάννης ήταν ξεκάθαρος και ως προς την ποιότητα των μελετών. «Το κάνω σαφές προς όλο το μελετητικό κόσμο. Εάν δεν ακολουθηθούν οι προδιαγραφές, η μεθοδολογία και οι κανόνες που διέπουν τον πολεοδομικό σχεδιασμό δεν θα τις παραλάβουμε. Προτιμώ να χάσουμε κάποια χρήματα παρά να παραλάβουμε μελέτες, οι οποίες δεν θα έχουν καμία τύχη», σημείωσε.

Επιπλέον, εξέφρασε προβληματισμό για τη μεγάλη απόκλιση στην ποιότητα των εργασιών. «Δεν σας κρύβω έχω δει μελετητικά γραφεία που κάνουν εξαιρετική δουλειά κι άλλα που πραγματικά αναρωτιέμαι γιατί ανέλαβαν να κάνουν αυτή τη δουλειά και θλίβομαι. Θα καταλήξουμε να μην τις παραλάβουμε, να βγάλουμε έκπτωτους τους αναδόχους με ό,τι αυτό συνεπάγεται και προσωπικά δεν είμαι διατεθειμένος να κάνω καμία έκπτωση στην ποιότητα των παραδοτέων για τον σχεδιασμό. Και επειδή ο τελευταίος κριτής είναι το Συμβούλιο της Επικρατείας, το οποίο θα κρίνει κατά πόσο έχουμε εφαρμόσει τη σχετική νομοθεσία αλλά και γενικότερα τον σχεδιασμό, δεν σας κρύβω ότι όλο αυτό μου δημιουργεί μια μεγάλη ανασφάλεια», ανέφερε.

Με δεδομένο ότι τελικός κριτής είναι το ΣτΕ, κάνει όσους εμπλέκονται στη διαδικασία πιο συντηρητικούς

Η πρόκληση και οι φόβοι

Σύμφωνα με τον ίδιο, με δεδομένο ότι τελικός κριτής είναι το ΣτΕ, κάνει όσους εμπλέκονται στη διαδικασία πιο συντηρητικούς. «Αυτοί οι σχεδιασμοί πρέπει να είναι πολύ ριζοσπαστικοί, πολύ προοδευτικοί, όμως διαπιστώνω ότι είμαστε πάρα πολύ συντηρητικοί ενώ  μια προοδευτική ματιά να έκανε τον σχεδιασμό καλύτερο, πιο σύγχρονο και προσαρμοσμένο στις σύγχρονες απαιτήσεις των πόλεων», σημείωσε.

Επίσης, πρόσθεσε ότι στα τοπικά και ειδικά πολεοδομικά σχέδια «πρέπει να είμαστε πάρα πολύ προσεκτικοί στις γραμμές που τραβάμε διότι παίζονται περιουσίες, συμφέροντα και  θέματα τα οποία έχουν να κάνουν με την προστασία των τόπων, με την ανάπτυξη των περιοχών αλλά και γενικότερα με τον τρόπο με τον οποίο αυτές οι “γραμμές” μας δεσμεύουν».

Αιχμές για τον τρόπο ένταξης στον πολεοδομικό σχεδιασμό των μπόνους δόμησης του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού, τα οποία το ΣτΕ έκρινε ότι μπορούν να επιστρέψουν αφού προηγηθούν μελέτες

Προβληματισμός για τα «μπόνους» δόμησης

Παράλληλα, ο κ. Μπακογιάννης άφησε αιχμές για τον τρόπο ένταξης στον πολεοδομικό σχεδιασμό των μπόνους δόμησης του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (ΝΟΚ), τα οποία το ΣτΕ έκρινε ότι μπορούν να επιστρέψουν αφού προηγηθούν μελέτες.

«Αντιλαμβάνομαι με πάρα πολύ μεγάλη δυσκολία πώς θα βάλουμε τα κίνητρα στον πολεοδομικό σχεδιασμό. Έχω μάθει να μιλάω με νούμερα, με αριθμούς, να συνδυάζω αναλογίες, οι οποίες να αναφέρονται στην ίδια κλίμακα. Ο πολεοδομικός σχεδιασμός είναι σε επίπεδο οικοδομικού τετραγώνου, πολεοδομικής ενότητας, γειτονιάς και δεν μπαίνει στη λεπτομέρεια μιας ιδιοκτησίας, ενός κτιρίου, μιας λεπτομέρειας ενός κτιρίου. Τώρα που αρχίζουμε και συζητάμε πώς θα μπουν αυτά τα κίνητρα στον πολεοδομικό σχεδιασμό, έχω ζητήσει από τον τεχνικό κόσμο να μου φέρει τις προτάσεις», ανέφερε.

Και κατέληξε: «Ενημερώθηκα ότι ο Δήμος Βάρης-Βούλας-Βουλιαγμένης έβαλε στον πολεοδομικό σχεδιασμό κάποια από τα κίνητρα του ΝΟΚ και είμαι περίεργος να δω τη μεθοδολογία, την τεκμηρίωση, τα αποτελέσματα, τα δεδομένα. Πώς προέκυψε από τα μεγέθη του πολεοδομικού σχεδιασμού να ξέρει ότι πρέπει να αυξήσει ένα μέτρο το ύψος σε ένα κτίριο; Είμαι πάρα πολύ περίεργος για να δω πώς θα το αντιμετωπίσει ο τεχνικός κόσμος, ο οποίος έχει αναλάβει να τρέξει αυτό το πρόγραμμα και έχει πολύ μεγάλη φαντασία και πολλές γνώσεις».