Αγορά εργασίας: Τι κρύβεται πίσω από την… ευημερία των αριθμών

Η Ελλάδα καταγράφει το χαμηλότερο ποσοστό ανεργίας των τελευταίων δεκαπέντε ετών. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, η ανεργία υποχώρησε τον Αύγουστο του 2025 στο 8,2%, έναντι 9,7% έναν χρόνο πριν. Οι απασχολούμενοι ανήλθαν σε 4,32 εκατομμύρια, ενώ οι άνεργοι περιορίστηκαν σε 385.804. Μια επίδοση που, στα χαρτιά, θα μπορούσε να θεωρηθεί ιστορική επιτυχία για μια οικονομία που μόλις πριν από μια δεκαετία βρισκόταν αντιμέτωπη με ανεργία άνω του 27%.

Η ΕΛΣΤΑΤ καταγράφει μείωση της ανεργίας, ωστόσο, οι ποιοτικοί δείκτες της απασχόλησης δείχνουν διαφορετική εικόνα

Πίσω όμως από τους εντυπωσιακούς αριθμούς διακρίνεται μια πιο σύνθετη πραγματικότητα. Το ποσοστό συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό παραμένει από τα χαμηλότερα στην Ευρώπη, περίπου στο 53%, ενώ η ανεργία των νέων παραμένει στο 22,4%, σχεδόν οκτώ μονάδες υψηλότερα από τον μέσο όρο της Ε.Ε. Παράλληλα, η αγορά εργασίας χαρακτηρίζεται από αυξανόμενη ευελιξία, μερική απασχόληση και αβέβαιη πορεία αμοιβών.

Η ΕΛΣΤΑΤ καταγράφει μείωση της ανεργίας, ωστόσο, οι ποιοτικοί δείκτες της απασχόλησης δείχνουν διαφορετική εικόνα. Πάνω από το ένα τρίτο των νέων θέσεων αφορά μερική ή προσωρινή εργασία, κυρίως στον τουρισμό, το λιανεμπόριο και τις υπηρεσίες. Σύμφωνα με στοιχεία του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ, το 56% των νέων προσλήψεων το 2024 ήταν με ευέλικτη μορφή, ενώ το 23% των εργαζομένων δηλώνει ότι εργάζεται με «μη σταθερό ωράριο».

Ακόμα μεγαλύτερο πρόβλημα είναι το γεγονός οτι οι μισθολογικές αυξήσεις δεν συμβαδίζουν με το κόστος ζωής. Ο πραγματικός μισθός αυξήθηκε κατά 1,5% όταν ο πληθωρισμός κινήθηκε στο 2,7%. Οι χαμηλές αποδοχές, σε συνδυασμό με τη μερική απασχόληση, οδηγούν πολλούς εργαζόμενους να καταφεύγουν σε δεύτερη εργασία ή να καλύπτουν τα έξοδα της καθημερινότητας με καταναλωτικά δάνεια.

Η χαμηλή συμμετοχή στο εργατικό δυναμικό

Η μείωση της ανεργίας δεν σημαίνει απαραίτητα και αύξηση της ενεργής απασχόλησης. Το ποσοστό συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό παραμένει καθηλωμένο κάτω από το 54%, έναντι μέσου όρου 59% στην Ε.Ε. Αυτό σημαίνει ότι ένα σημαντικό τμήμα του πληθυσμού, κυρίως γυναίκες, νέοι και άτομα άνω των 55 ετών, δεν μπορούν να μπουν στην αγορά εργασίας.

Αιτία είναι η χρόνια αδυναμία της οικονομίας να δημιουργήσει θέσεις σταθερής απασχόλησης με ικανοποιητικές αποδοχές, αλλά και η περιορισμένη πρόσβαση σε κοινωνικές υποδομές όπως παιδικοί σταθμοί ή προγράμματα επανεκπαίδευσης. Το αποτέλεσμα είναι μια αγορά που δείχνει να «αναπνέει», αλλά ακόμα υπάρχει δρόμος πραγματική διεύρυνση του παραγωγικού της δυναμικού.

Η εικόνα αυτή δεν αποτελεί ελληνική ιδιαιτερότητα. Στην Ισπανία και την Ιταλία, όπου η ανεργία επίσης υποχωρεί, παρατηρείται αντίστοιχη αύξηση των ευέλικτων μορφών απασχόλησης. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναγνωρίζει ότι η μεταπανδημική ανάκαμψη της απασχόλησης στηρίχθηκε κυρίως σε χαμηλόμισθες υπηρεσίες και εποχικούς κλάδους.

Ωστόσο, στην Ελλάδα το φαινόμενο είναι πιο έντονο. Το ΙΟΒΕ εκτιμά ότι το 31% των εργαζομένων απασχολείται με μερική ή προσωρινή σύμβαση. Ενδεικτικό του προβλήματος, αλλά και ίσως μέρος της λύσης είναι οτι μόλις το 17% των μικρομεσαίων επιχειρήσεων διαθέτει εξειδικευμένο προσωπικό πληροφορικής. Η αδυναμία ενσωμάτωσης ψηφιακών και πράσινων δεξιοτήτων περιορίζει τη δημιουργία ποιοτικών θέσεων εργασίας, εγκλωβίζοντας την αγορά σε χαμηλή παραγωγικότητα.

Μια ρηχή αγορά

Οι εργαζόμενοι με ευέλικτες σχέσεις εργασίας συνήθως δεν αποταμιεύουν και δεν έχουν πρόσβαση σε πιστωτικά προϊόντα, περιορίζοντας έτσι την εγχώρια ζήτηση σε βάθος χρόνου. Παράλληλα, η υψηλή εποχικότητα καθιστά ευάλωτο το εισόδημα πολλών νοικοκυριών σε διακυμάνσεις της τουριστικής περιόδου ή σε εξωτερικά σοκ, όπως η ενεργειακή κρίση. Αυτό δείχνει οτι η η αύξηση της απασχόλησης τροφοδοτεί την κατανάλωση, αλλά όχι απαραίτητα την ευημερία.

Στελέχη της αγοράς επισημαίνουν ότι η «ανεργία δεν είναι πια το κύριο πρόβλημα. Το πρόβλημα είναι η ποιότητα της εργασίας και η σταθερότητα του εισοδήματος». Το νέο εργασιακό μοντέλο απαιτεί εξισορρόπηση ανάμεσα στην ευελιξία και στην προστασία του εργαζόμενου, γεγονός όμως που μοιάζει να υποχωρεί μετά και την ψήφιση της δυνατότητας για εργασία 13 ωρών στον ίδιο εργοδότη.