Shrinkflation: H αόρατη ανατίμηση πίσω από τις συσκευασίες

Η «σιωπηλή» ακρίβεια επιστρέφει στα ράφια των σούπερ μάρκετ, αυτή τη φορά στη Βρετανία.

Ενώ οι τιμές στα ταμεία παραμένουν αμετάβλητες, οι συσκευασίες μικραίνουν, μας ενημερώνει η βρετανική Guardian.

Το φαινόμενο του shrinkflation- που μεταφράζεται ως «συρρίκνωση προϊόντων»  (από το shrink, συρρικνώνω και το δεύτερο συνθετικό του inflation -πληθωρισμός) πλήττει όλο και περισσότερα καθημερινά είδη — από οδοντόκρεμες και καφέδες έως μπισκότα και σοκολάτες.

Σύμφωνα με νέα έρευνα του Which?, του βρετανικού ανεξάρτητου οργανισμού για την προστασία των καταναλωτών, αρκετές γνωστές μάρκες προχωρούν σε μειώσεις ποσοτήτων ή αλλαγές συνταγών, προκειμένου να περιορίσουν τα δικά τους κόστη, χωρίς να ενημερώνουν επαρκώς τους καταναλωτές.

Αρκετα brands προχωρούν σε μειώσεις ποσοτήτων ή αλλαγές συνταγών, προκειμένου να περιορίσουν τα δικά τους κόστη, χωρίς να ενημερώνουν επαρκώς τους καταναλωτές

Shrinkflation σε μεγάλα brands: Μικρότερες ποσότητες, ίδιες τιμές για Aquafresh και Gaviscon

Από τις πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις είναι η Aquafresh Complete Care Original. Η οδοντόκρεμα μειώθηκε από 100ml σε 75ml, ενώ η τιμή της αυξήθηκε από £1,30 σε £2 στα Tesco, Sainsbury’s και Ocado — μια αύξηση 105% ανά 100ml.

Η εταιρεία Haleon, που διαχειρίζεται το brand, δήλωσε ότι «κατανοεί τις πιέσεις στα βρετανικά νοικοκυριά» και ότι προσπαθεί «να προσφέρει προϊόντα υψηλής ποιότητας στην καλύτερη δυνατή τιμή».

Παρόμοια εικόνα και για το Gaviscon, του οποίου το σιρόπι για καούρες μειώθηκε από 600ml σε 500ml, με τη Sainsbury’s να διατηρεί την τιμή στα £14 – ισοδυναμεί με αύξηση 20% ανά 100ml.

Nestlé, Nescafé και Mondelez

Η Nestlé προχώρησε σε μείωση της ποσότητας του Nescafé Original από 200g σε 190g στα Tesco, Morrisons και Asda, κάτι που αντιστοιχεί σε αύξηση περίπου 5% ανά 100g.

Η εταιρεία δικαιολόγησε την αλλαγή λέγοντας ότι «οι τιμές του καφέ έχουν εκτοξευθεί διεθνώς, επηρεάζοντας το κόστος παραγωγής».

Η Mondelez, ιδιοκτήτρια των McVitie’s Club και Penguin, έχει τροποποιήσει τη συνταγή των μπισκότων αντικαθιστώντας μέρος του κακάο με φοινικέλαιο και έλαιο καριτέ — γεγονός που τα αφαιρεί πλέον από την κατηγορία των «σοκολατένιων».

Ακόμη και τα Quality Street της Nestlé υπέστησαν μείωση από 600g σε 550g, με την τιμή στα Morrisons να αυξάνεται από £6 σε £7, δηλαδή 27% υψηλότερη ανά 100g.

Οι καταναλωτές στο σκοτάδι

Η Which? καλεί τις αλυσίδες να είναι πιο διαφανείς.

Η εκπρόσωπος του οργανισμού Reena Sewraz τόνισε ότι τα νοικοκυριά «αντιμετωπίζουν ήδη τεράστια οικονομική πίεση εν όψει και των Χριστουγέννων» και ότι οι τιμές πρέπει να παρουσιάζονται ξεκάθαρα, με ενιαία και ευδιάκριτη μονάδα μέτρησης, τόσο στα φυσικά καταστήματα όσο και online.

Οι τιμές πρέπει να παρουσιάζονται ξεκάθαρα, με ενιαία και ευδιάκριτη μονάδα μέτρησης

Μικρές ανάσες από τη μείωση πληθωρισμού

Παρά τη συνεχιζόμενη ακρίβεια, υπάρχουν και ενδείξεις αποκλιμάκωσης.

Ο Βρετανικός Εμπορικός Σύνδεσμος (BRC) ανακοίνωσε ότι ο δείκτης τιμών καταστημάτων υποχώρησε στο 1% τον Οκτώβριο, από 1,4% τον Σεπτέμβριο.

Η πτώση οφείλεται κυρίως στη μείωση των τιμών ζάχαρης και στις πρόωρες εκπτώσεις τύπου Black Friday σε ηλεκτρονικά και καλλυντικά.

Η διευθύνουσα σύμβουλος του BRC, Helen Dickinson, σημείωσε πως «ο έντονος ανταγωνισμός και οι προσφορές συγκρατούν τις αυξήσεις», ωστόσο «οι καταναλωτές εξακολουθούν να αισθάνονται την πίεση, ιδίως στα φρέσκα προϊόντα».

Shrinkflation και στην Ελλάδα

Το φαινόμενο έχει παρατηρηθεί και στη χώρα μας.

Η Ένωση Εργαζομένων Καταναλωτών Ελλάδας (ΕΚΚΕ) έχει δεχτεί μέσα σε μια διετία πλήθος καταγγελιών, οι οποίες αυξάνονται, από καταναλωτές για προϊόντα που συρρικνώνονται χωρίς να μειώνεται ταυτόχρονα η τιμή τους.

Το φαινόμενο στην ελληνική αγορά παρατηρείται κυρίως σε τρόφιμα και καλλυντικά. Οι μειωμένες ποσότητες σε προϊόντα όπως μαργαρίνες, ψωμιά, σνακ και κατεψυγμένα λαχανικά έχουν γίνει εμφανείς ήδη από το 2022. Ενδεικτικά, σε ορισμένες περιπτώσεις η ποσότητα μαργαρίνης μειώθηκε από 250g σε 200g, ενώ η τιμή ανά κιλό αυξήθηκε σχεδόν κατά 44%. Παρόμοιες πρακτικές έχουν εντοπιστεί και σε είδη όπως απορρυπαντικά ή χαρτικά, προκαλώντας εύλογες αντιδράσεις από τους καταναλωτές.

Ενώ πολλές ευρωπαϊκές χώρες έχουν προχωρήσει σε νομοθετικές παρεμβάσεις, στην Ελλάδα δεν έχει γίνει τίποτα.

Στη Γαλλία, τα σούπερ μάρκετ είναι υποχρεωμένα να τοποθετούν ειδικές πινακίδες που ενημερώνουν τους καταναλωτές για τις αλλαγές στη συσκευασία.

Μάλιστα, είναι γνωστή η διαμάχη της Pepsico με την γαλλική Carrefour. H αλυσίδα είχε αναρτήσει στα προϊόντα που συρρικνώνονται – μεταξύ αυτών ήταν και προϊόντα της Pepsico όπως τα Lay’s την ετικέτα με το μήνυμα: «Αυτό το προϊόν είδε το βάρος του να μειώνεται και την τιμή που χρεώνει ο προμηθευτής μας να αυξάνεται».

Στην Ουγγαρία, έχουν θεσπιστεί υποχρεώσεις γνωστοποίησης προς τους λιανέμπορους, ενώ στην Ιταλία, από την 1η Απριλίου 2025, κάθε προϊόν που έχει υποστεί μείωση περιεχομένου θα φέρει αυτοκόλλητη προειδοποίηση πάνω στη συσκευασία.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η κυβέρνηση Μπάιντεν είχε δημιουργήσει ειδική ομάδα δράσης (“Strike Force”) για να ελέγχει περιπτώσεις κρυφών αυξήσεων τιμών μέσω shrinkflation, ενώ στην Ινδία, η νομοθεσία απαιτεί ρητή αναγραφή της τιμής ανά μονάδα μέτρησης, ώστε οι καταναλωτές να μπορούν να συγκρίνουν δίκαια τις τιμές και να γνωρίζουν τι πραγματικά πληρώνουν.

Το μήνυμα: διαφάνεια και πραγματική αξία

Το φαινόμενο shrinkflation ίσως δεν είναι τόσο εμφανές όσο η κλασική ανατίμηση, αλλά το αποτέλεσμα στο πορτοφόλι είναι το ίδιο.

Και όσο τα brands συνεχίζουν να μειώνουν τις ποσότητες των προϊόντων στις συσκευασίες και να διατηρούν τις τιμές ως έχουν, τόσο αυξάνεται η ανάγκη για διαφάνεια στα ράφια των σούπερ μάρκετ.