Δήμοι: Πλούσιοι χωρίς … λεφτά!

Δεν θα σχολίαζα  την “πρόσθετη” χρηματοδότηση των δήμων κατά 100 εκατ. ευρώ  το 2025  και κατά 80 εκατ. ευρώ 2026 «στο πλαίσιο της σταδιακής ενίσχυσης των πόρων και της οικονομικής αυτοτέλειας των ΟΤΑ», όπως τόνισε   ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κυριάκος Πιερρακάκης  κατά την πολυάνθρωπη  (ένας υπουργός, τρεις υφυπουργοί, μία γενική γραμματέας και 12 εκπρόσωποι των δήμων!) «συνάντηση εργασίας» με το Διοικητικό Συμβούλιο της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ), αν δεν συνοδευόταν από τη «μεταφυσική» (όπως θα καταδειχθεί στη συνέχεια) υπουργική διαβεβαίωση ότι «η πρόθεση της κυβέρνησης είναι  να ενισχύσει περαιτέρω την Τοπική Αυτοδιοίκηση, με όρους διαφάνειας, λογοδοσίας και δημοσιονομικής πειθαρχίας, ώστε κάθε διαθέσιμος πόρος να αξιοποιείται αποτελεσματικά και να καταλήγει στον τελικό αποδέκτη,  τους πολίτες»!

Επίσης, δεν θα σχολίαζα και την εν συνεχεία ανακοίνωση  του ίδιου υπουργείου ότι «από το 2019 έως σήμερα, ο προϋπολογισμός των δήμων έχει αυξηθεί κατά περίπου 1 δισ. ευρώ, γεγονός που αποτυπώνει τη συνεπή πολιτική επιλογή της κυβέρνησης να στηρίζει έμπρακτα την Αυτοδιοίκηση», αν  δεν ήταν κι αυτή «μεταφυσική» (όπως θα καταδειχθεί στη συνέχεια) καθώς δεν αποδόθηκε ποσό 30 περίπου δισ. ευρώ στους δικαιούχους δήμους την περίοδο 2019-2025 από τους θεσμοθετημένους, βάσει του Νόμου 3852/2020 πόρους που προέρχονται από φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων, από ΦΠΑ και από φόρο ακίνητης περιουσίας (ΦΑΠ).

Η απίστευτη διαχρονική  οικονομική διάσταση του προβλήματος των δήμων

Αυτή είναι η οικονομική διάσταση του προβλήματος λειτουργίας των δήμων. Κι αυτή τη σημείωση κράτησα κυρίως να σχολιάσω, καθώς  δεν είδα να αντιδράσει ο επικεφαλής  των 12 εκπροσώπων  των δήμων που συμμετείχαν  στην παραπάνω  «συνάντηση εργασίας», ο  πρόεδρος της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδος (ΚΕΔΕ)  Λάζαρος Κυρίζογλου επαναλαμβάνοντας ως απάντηση στο υπουργικό «φιλοδώρημα» όλα τα εύστοχα  που αποκάλυψε στη συνέντευξη Τύπου που προηγήθηκε των εργασιών της ΚΕΔΕ (κοινή συνεδρίαση των Δ.Σ της Π.Ε.Δ. Δυτικής Ελλάδας  και  της Κ.Ε.Δ.Ε.) στο Αγρίνιο στις 30 Μαϊου 2024. Τότε, επεσήμανε  ότι «για την οικονομική κατάσταση των δήμων φταίει  μόνο το κράτος, το οποίο αποδίδει ετησίως από τους θεσμοθετημένους Κεντρικούς Αυτοτελείς Πόρους (ΚΑΠ) των 6,5 δισ. ευρώ μόνο  1,7 δισ. ευρώ»!

Κι επειδή κατά την παραπάνω  «συνάντηση εργασίας»  το κράτος εκπροσωπούσε ο κ. Πιερρακάκης, περίμενα να αντιδρούσε επικαλούμενος τα  στοιχεία των κρατικών προϋπολογισμών της κυβέρνησης  Κυριάκου Μητσοτάκη (από το 2019 έως και το 2025), με τα οποία κατάρτισα τον παρατιθέμενο πίνακα λέγοντας τα εξής:  τα «πρόσθετα» 100 εκατ. ευρώ που θα χορηγήσει η κυβέρνηση στους δήμους το 2025 είναι απλώς σταγόνα  στον ωκεανό μπροστά 6,1 δισ. ευρώ που δεν απέδωσε από τους θεσμοθετημένους πόρους των 8,5 δισ. ευρώ το 2025 (απέδωσε μόνο 2,4 δισ. ευρώ!!!) και το ένα δισ. ευρώ  που χορήγησε από το 2019 έως το 2025  είναι απλώς σταγονίδιο  μπροστά 29 δισ. ευρώ από τους συνολικούς θεσμοθετημένους των 43,8 δισ. ευρώ των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων (ΚΑΠ) κατά την ίδια περίοδο (απέδωσε μόνο 14,8 δισ. ευρώ!!!)

Οι φορολογούμενοι δίνουν λεφτά για τους δήμους, αλλά τα παρακρατούν παρανόμως κατά μεγάλο μέρος οι κυβερνήσεις!

Υπενθυμίζεται ότι  το ισχύον καθεστώς χρηματοδότησης των δήμων  θεσμοθετήθηκε  με το άρθρο  259  του κωδικοποιημένου νόμου (με τις εν συνεχεία τροποποιήσεις)  3852/2010 (ΦΕΚ τεύχος Α 87) « Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης – Πρόγραμμα Καλλικράτης-Οικονομικά θέματα. Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι Δήμων και Περιφερειών», το οποίο αναφέρει τις ακόλουθες  πηγές εσόδων για τους δήμους:

α) Από  τον Φόρο Εισοδήματος Φυσικών και Νομικών Προσώπων (Φ.Ε.Φ.Ν.Π.)  σε ποσοστό 20% των συνολικών ετήσιων εισπράξεων του φόρου αυτού. Τα δύο τρίτα (2/3) των εσόδων της περίπτωσης αυτής εγγράφονται στον Τακτικό Προϋπολογισμό και κατατίθενται στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, σε λογαριασμό με τίτλο «Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι των Δήμων για κάλυψη λειτουργικών και λοιπών γενικών δαπανών, και το υπόλοιπο ένα τρίτο (1/3) των εσόδων της  ίδιας περίπτωσης εγγράφεται στον Προϋπολογισμό Δημοσίων Επενδύσεων και κατατίθεται στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων σε λογαριασμό με τίτλο «Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι των Δήμων για κάλυψη επενδυτικών δαπανών».

β) Από τον Φόρο Προστιθέμενης Αξίας (Φ.Π.Α.) σε ποσοστό 12% των συνολικών ετήσιων εισπράξεων του φόρου αυτού.

γ) Από τον  Φόρο Ακίνητης Περιουσίας σε ποσοστό 50% των συνολικών ετήσιων εισπράξεων του φόρου αυτού.

Υπενθυμίζεται  ακόμη ότι  οι ΚΑΠ θεσμοθετήθηκαν  για πρώτη φορά το 1986 και αποδόθηκαν στους δήμους και τις κοινότητες για πρώτη φορά τον Ιανουάριο του … 1989 ως εξής: το  20%  του  φόρου  εισοδήματος  φυσικών  και  νομικών  προσώπων,  το  50%  των τελών   κυκλοφορίας  των  αυτοκινήτων,  καθώς  και  το  20%  του  φόρου  ακίνητης  περιουσίας.

Αυτή είναι η οικονομική διάσταση του προβλήματος λειτουργίας, η οποία θα έπρεπε αυτή και μόνο αυτή να συζητείτο σε μια πραγματική συνάντηση εργασίας. Διότι μία πραγματική συνάντηση εργασίας είναι, όπως υποδηλοί ο οικονομικός και γλωσσικός αυτός  όρος, μία  επαγγελματική ή πολιτική ή επιστημονική  συγκέντρωση ατόμων για να συζητήσουν και να επεξεργαστούν θέματα, όπως η επίλυση προβλημάτων ή ο σχεδιασμός έργων και η επίτευξη ενός κοινού αποτελέσματος, όπως η λήψη αποφάσεων, ο προγραμματισμός και η συνεργασία για την αντιμετώπιση συγκεκριμένου ή συγκεκριμένων προβλημάτων κι όχι για ένα θορυβώδες «θεαθήναι» και δηλώσεις για εντυπώσεις και δημοσιότητα.

Δυστυχώς, αυτή η διαχρονική οικονομική διάσταση του προβλήματος λειτουργίας των δήμων περιορίστηκε, σε δηλώσεις και ανακοινώσεις για πρόσθετες ενισχύσεις των δήμων κι όχι στην απίστευτη διαχρονική  παρακράτηση από το κράτος θεσμοθετημένων πόρων που προέρχονται από τους φορολογούμενους και που πρέπει να αποδίδονται στην τοπική αυτοδιοίκηση. Αλλά, πέρα από αυτή την οικονομική διάσταση, την οποία ανέφερε στην παραπάνω συνέντευξη Τύπου ο κ. Κυρίζογλου υπάρχει και μία ίσως η πιο εναγής, η οποία προφανώς δεν συζητήθηκε στην παραπάνω πολυάνθρωπη «συνάντηση εργασίας» διότι δεν συνέφερε καμία από τις δύο πλευρές, καθώς εντοπίζεται στην «όπισθεν πήραν» σύμφωνα με τον γνωστό  μύθο του Αισώπου «Πῆραι δύο» με το αιώνιο δίδαγμα  της ιδιότητας   που έχουν οι άνθρωποι  να βλέπουν μονάχα  τα ελαττώματα  των άλλων και όχι τα δικά τους: “Ἀνθρώπων ἕκαστος δύο πήρας φέρει, τὴν μὲν ἔμπροσθεν, τὴν δὲ ὄπισθεν, γέμει δὲ κακῶν ἑκατέρα΄ ἀλλ’ ἡ μὲν ἔμπροσθεν ἀλλοτρίων, ἡ δὲ ὄπισθεν τῶν αὐτοῦ τοῦ φέροντος. Καὶ διὰ τοῦτο οἱ ἄνθρωποι τὰ μὲν ἑαυτῶν κακὰ οὐχ ὁρῶσι, τὰ δὲ ἀλλότρια πάνυ ἀκριβῶς θεῶνται.

Δηλαδή, πώς θα μπορούσε, για παράδειγμα, ο κ. Κυρίζογλου να κάνει την παρατήρηση στον υπουργό ότι τα πρόσθετα ποσά των 40 εκατ. ευρώ, των 80 εκατ. ευρώ, των 100 εκατ. ευρώ  κλπ πήγαιναν ως τακτικές ή έκτακτες επιχορηγήσεις για … «εξυγίανση» δήμων, για εξόφληση ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων δήμων, για ναυαγοσωστική κάλυψη, βοήθεια ένδειας και φυσικών καταστροφών, για δαπάνες καθαριότητας, για τον Εθνικό Κήπο, για εθνικές, αυτοδιοικητικές  εκλογές και ευρωεκλογές  κι άλλα «έργα», διότι δεν αποδίδονται όλοι οι παραπάνω θεσμοθετημένοι πόροι (ΚΑΠ).

Μιλιά για την ηθική διάσταση του προβλήματος λειτουργίας των δήμων!

Υπάρχει, λοιπόν, η  ηθική διάσταση του προβλήματος λειτουργίας και θα έπρεπε μόνο αυτή να συζητείτο στη «συνάντηση εργασίας» αν ήταν πραγματική. Αλλά, δυστυχώς, αυτήν την όπισθεν πήραν δεν ανέφερε στη «συνάντηση εργασίας» ούτε ο κ. Πιερρακάκης και οι τρεις του οικονομικού του επιτελείου, ούτε και ο κ. Κυρίζογλου ως απάντηση στα λεγόμενα του υπουργού ότι «η πρόθεση της κυβέρνησης είναι  να ενισχύσει περαιτέρω την Τοπική Αυτοδιοίκηση, με όρους διαφάνειας, λογοδοσίας και δημοσιονομικής πειθαρχίας, ώστε κάθε διαθέσιμος πόρος να αξιοποιείται αποτελεσματικά και να καταλήγει στον τελικό αποδέκτη,  τους πολίτες». Διότι γνώριζαν και οι δύο πλευρές (αν έχουν τις έχουν διαβάσει!)  από εκθέσεις του Ελεγκτικού Συνεδρίου και της Ανεξάρτητης Εθνικής Αρχής Διαφάνειας ότι κι αυτοί οι λειψοί πόροι που αποδόθηκαν, αποδίδονται και θα αποδίδονται  δεν τυγχάνουν χρηστής διοίκησης και διαχείρισης, ενώ γραφειοκρατικές αγκυλώσεις, καθυστερήσεις, ευθυνοφοβία, αναξιοκρατία στην ανάδειξη των προϊσταμένων εμφανίζονταν  και στην τοπική αυτοδιοίκηση, όπως και στην κεντρική διοίκηση.

*Σε επόμενο η ηθική διάσταση του προβλήματος των δήμων