Επιστροφή ενοικίου [Γ΄ Μέρος]

Είδαμε στα προηγούμενα σημειώματα μας θέματα που αφορούν το ποσό, τους δικαιούχους, τις προϋποθέσεις χορήγησης , τις εξαιρέσεις καθώς και τον τρόπο υπολογισμού της ενίσχυσης – επιστροφής του ενός ενοικίου

Στο σημερινό μας σημείωμα θα δούμε θα ασχοληθούμε με θέματα που αφορούν την καταβολή, τις ειδικές περιπτώσεις και τον έλεγχο και τις κυρώσεις από λανθασμένη καταβολή της ενίσχυσης – επιστροφής του ενός ενοικίου

Καταβολή της ενίσχυσης

1. Χρόνος καταβολής

Η ενίσχυση καταβάλλεται εφάπαξ έως το τέλος Νοεμβρίου κάθε έτους και για τη διαδικασία καταβολής της, όπως αυτή περιγράφεται στην παρούσα, ορίζεται ως αρμόδιος φορέας το Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών. Η εν λόγω καταβολή γίνεται με πίστωση του τραπεζικού λογαριασμού του δικαιούχου.

Ειδικότερα, από το σχετικό πληροφοριακό σύστημα της Α.Α.Δ.Ε. εξάγεται αναλυτική κατάσταση δικαιούχων σε ηλεκτρονική μορφή, η οποία περιλαμβάνει τα πλήρη στοιχεία τους (ονοματεπώνυμο, πατρώνυμο, Α.Φ.Μ.) τον αριθμό του τραπεζικού λογαριασμού σε μορφή IBAN, το πιστωτικό ίδρυμα στο οποίο τηρείται ο λογαριασμός, και το δικαιούμενο ποσό.

2. Διαδικασία εξαγωγής δικαιούχων

Η ΑΑΔΕ φτιάχνει αναλυτική λίστα με τους δικαιούχους που περιλαμβάνει: Ονοματεπώνυμο, Πατρώνυμο, ΑΦΜ, IBAN, τράπεζα, ποσό.

Η λίστα στέλνεται σε ηλεκτρονική μορφή στη ΔΙΑΣ Α.Ε. (διατραπεζικά συστήματα).

Παράλληλα, στέλνεται και μια συγκεντρωτική κατάσταση (ποσό ανά τράπεζα, συνολικό ποσό, πλήθος δικαιούχων) στη ΓΔΟΥ του Υπουργείου Οικονομικών.

3. Ενημέρωση μέσω Δημοσίου της Τράπεζας της Ελλάδος και του συστήματος ΔΙΑΣ

Το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους (ΓΛΚ) δίνει εντολή στην Τράπεζα της Ελλάδος να χρεώσει τον λογαριασμό του Ελληνικού Δημοσίου (Νο 200) και να πιστώσει έναν ενδιάμεσο λογαριασμό («Πληρωμές ΕΔ με μεσολάβηση ΔΙΑΣ Α.Ε.»).

Από εκεί η ΔΙΑΣ εκτελεί τις πληρωμές προς τις τράπεζες των δικαιούχων.

Αν περισσέψουν χρήματα, επιστρέφουν στον λογαριασμό του Δημοσίου.

4. Αποτυχημένες πληρωμές

Αν μια πληρωμή αποτύχει (π.χ. λάθος IBAN), το ποσό επιστρέφει στο Δημόσιο.

Η ΔΙΑΣ ενημερώνει την ΑΑΔΕ, ώστε ο δικαιούχος να συμπεριληφθεί στην επόμενη πληρωμή.

5. Λογιστική διαχείριση

Για κάθε πληρωμή εκδίδονται συμψηφιστικά χρηματικά εντάλματα από τη ΓΔΟΥ.

Τα δικαιολογητικά που απαιτούνται είναι: α) η ΚΥΑ (Κοινή Υπουργική Απόφαση ), β) η συγκεντρωτική κατάσταση δικαιούχων, γ) η εντολή & το extrait από την Τράπεζα της Ελλάδος.

6. Φορολογική & νομική μεταχείριση

Η ανωτέρω οικονομική ενίσχυση επιδότηση ενοικίου είναι αφορολόγητη ανεκχώρητη και ακατάσχετη στα χέρια του Δημοσίου ή τρίτων, κατά παρέκκλιση κάθε αντίθετης γενικής ή ειδικής διάταξης, δεν δεσμεύεται και δεν συμψηφίζεται με χρέη που έχουν βεβαιωθεί στη φορολογική διοίκηση και το Δημόσιο εν γένει, τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, τους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης και τα νομικά πρόσωπά τους, τα ασφαλιστικά ταμεία και τους παρόχους υπηρεσιών πληρωμών και δεν υπόκειται σε οποιοδήποτε τέλος, εισφορά ή άλλη κράτηση υπέρ του Δημοσίου ή του Ηλεκτρονικού Εθνικού Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (e-ΕΦΚΑ).

Ειδικές περιπτώσεις δικαιούχων

1. Εάν ο εκμισθωτής, εξαιρείται από την υποχρέωση υποβολής πληροφοριακής δήλωσης μίσθωσης ακίνητης περιουσίας (Δημόσιο κ.λπ.), ο δικαιούχος μισθωτής υποβάλλει στην αρμόδια για την παραλαβή της δήλωσης φορολογίας εισοδήματός του υπηρεσία της Α.Α.Δ.Ε. μέσω της εφαρμογής «Τα Αιτήματά μου» στην ψηφιακή πύλη myAADE (https://www1.aade.gr/gsisapps5/myaade/#!/arxiki) σύμφωνα με την υπό στοιχεία Α. 1054/2022 απόφαση του Διοικητή της Α.Α.Δ.Ε., αρχείο σάρωσης (scan)
α) Της ενεργής κατά το εκάστοτε προηγούμενο της καταβολής έτος χειρόγραφης σύμβασης μίσθωσης,
β) αποδεικτικών καταβολής του ετήσιου μισθώματος και, εφόσον απαιτείται,
γ) της βεβαίωσης σπουδών σε περίπτωση μίσθωσης κατοικίας φοιτητή.

2. Εάν ο εκμισθωτής, υποβάλλει χειρόγραφα την πληροφοριακή δήλωση μίσθωσης (π.χ. ανήλικοι), ο δικαιούχος μισθωτής υποβάλλει στην αρμόδια για την παραλαβή της δήλωσης φορολογίας εισοδήματός του υπηρεσία της Α.Α.Δ.Ε. μέσω της εφαρμογής «Τα Αιτήματά μου» στην ψηφιακή πύλη myAADE, σύμφωνα με την παρ. 1, αρχείο σάρωσης (scan)
α) της χειρόγραφης πληροφοριακής δήλωσης μίσθωσης και των δικαιολογητικών και τα δικαιολογητικά των περιπτώσεων β) και γ) της παραπάνω παραγράφου, εφόσον απαιτούνται.

3. Τα παραπάνω δικαιολογητικά υποβάλλονται από τους δικαιούχους μισθωτές έως την 20ή Οκτωβρίου του έτους καταβολής της ενίσχυσης, με σκοπό την καταβολή της ενίσχυσης έως το τέλος Νοεμβρίου. Τα δικαιολογητικά δύνανται να υποβάλλονται το αργότερο μέχρι 31 Δεκεμβρίου του έτους καταβολής της ενίσχυσης.

4. Σε περίπτωση μη καταβολής της ενίσχυσης λόγω:
α) Εφαρμογής της προϋπόθεσης της περ. β της παρ. 2 του άρθρου 3 για μίσθωση φοιτητικής κατοικίας στους δικαιούχους της παρ. 4 του ιδίου άρθρου, ή
β) μη διαπίστωσης της συνδρομής των νόμιμων προϋποθέσεων για τουλάχιστον μια εκ των μισθώσεων κατοικίας φοιτητή εάν μισθώνονται περισσότερες της μίας κατοικίες για διαφορετικούς φοιτητές εξαρτώμενα τέκνα από τον ίδιο δικαιούχο ή
γ) ασυμφωνίας μισθώματος λόγω καταβολής μεγαλύτερου ποσού, εφόσον το μεγαλύτερο ποσό αυτό έχει περιληφθεί στο έντυπο Ε1 της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος του μισθωτή, και προκύπτει από τα συμβατικώς συμφωνηθέντα, παρέχεται στον δικαιούχο μισθωτή η δυνατότητα υποβολής αιτήματος εξέτασης της συνδρομής των προϋποθέσεων στην αρμόδια για την παραλαβή της δήλωσης φορολογίας εισοδήματός του υπηρεσία της Α.Α.Δ.Ε. μέσω της εφαρμογής «Τα Αιτήματά μου» στην ψηφιακή πύλη myAADE, σύμφωνα με την παρ. 1, με την επισύναψη των κατάλληλων δικαιολογητικών, το αργότερο μέχρι 31 Δεκεμβρίου του έτους καταβολής της ενίσχυσης.
Στην περ. γ) της παρούσας παραγράφου προσκομίζονται τα παραστατικά του τραπεζικού ιδρύματος που αφορούν στην εξόφληση του μισθώματος και αποδεικτικά όσων έχουν συμφωνηθεί συμβατικά (μισθωτήτριο).

5. Σε περίπτωση που μετά τον έλεγχο των δικαιολογητικών διαπιστώνεται η συνδρομή των νόμιμων προϋποθέσεων για τη χορήγηση της ενίσχυσης αποστέλλεται κατάσταση των δικαιούχων στη ΓΔΗΛΕΔ μέσω ειδικής εφαρμογής.

Έλεγχος-Κυρώσεις

Η υπουργική απόφαση (Α.1132/2025) θεσπίζει αυστηρό πλαίσιο ελέγχου και ποινών για περιπτώσεις παρατυπιών ή ψευδών δηλώσεων κατά τη χορήγηση του επιδόματος.
1. Αχρεώστητες καταβολές
Εάν διαπιστωθεί ότι το επίδομα δόθηκε χωρίς να υπάρχει πραγματικό δικαίωμα (δηλαδή καταβλήθηκε αχρεώστητα), τότε ισχύουν τα εξής:
Ο δικαιούχος υποχρεούται να επιστρέψει ολόκληρο το ποσό που έλαβε.
Η επιστροφή συνοδεύεται από τόκους, όπως ορίζεται στον Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας (ν. 4174/2013).
Οι τόκοι υπολογίζονται από την ημερομηνία καταβολής του επιδόματος στον λογαριασμό του δικαιούχου έως την ημερομηνία επιστροφής του ποσού.
Δηλαδή, αν κάποιος λάβει το επίδομα και αργότερα αποδειχθεί ότι δεν το δικαιούνταν, θα κληθεί να το επιστρέψει ολόκληρο, με προσαύξηση λόγω τόκων.
2. Αποκλεισμός από το πρόγραμμα
Εκτός από την οικονομική υποχρέωση επιστροφής, επιβάλλεται και διοικητική κύρωση:
Ο δικαιούχος που έλαβε αχρεώστητα το επίδομα αποκλείεται από τη δυνατότητα λήψης του επιδόματος για τρία (3) χρόνια.
Δηλαδή, αν κάποιος λάβει επίδομα με ανακριβή στοιχεία, δεν μπορεί να υποβάλει ξανά αίτηση για τρία επόμενα έτη από τη διαπίστωση της παρατυπίας.

Αλωνιάτης Απόστολος

Οικονομολόγος – φοροτεχνικός, Α’ Αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Οικονομικών & Φορολογικών Μελετών (Ι.Ο.ΦΟ.Μ), Σύμβουλος Διοίκησης της PROSVASIS AEBE και συγγραφέας.