Στις αρχές Νοεμβρίου έκαναν φέτος την εμφάνισή τους στις βιτρίνες της Αθήνας… τα Χριστούγεννα. H χριστουγεννιάτικη διακόσμηση ανά τη χώρα κάνει αισθητή την παρουσία της όλο και νωρίτερα τα τελευταία χρόνια – υπερβαίνοντας ακόμη και τις παραδόσεις της Κεντρικής Ευρώπης, όπου εδώ και αιώνες οι χριστουγεννιάτικες αγορές δίνουν το σύνθημα για την έναρξη της εορταστικής περιόδου λίγο μετά τις 25 Νοεμβρίου. Η εικόνα είναι ενίοτε τραγελαφική αφού τις προηγούμενες μέρες, σε κάποιες περιπτώσεις, στολισμένες γιρλάντες, χριστουγεννιάτικες μελωδίες και ξύλινοι καρυοθραύστες συνυπήρχαν στις βιτρίνες με ξεχασμένες… κολοκύθες που βρίσκονταν εκεί ελέω Halloween.
Το φαινόμενο των «πρόωρων Χριστουγέννων» έχει λάβει παγκόσμιες διαστάσεις και πολλοί αναφέρονται σε αυτό με τον όρο Christmas Creep (χριστουγεννιάτικη ανατριχίλα). Δεν έχει προκύψει κατά τύχη: είναι κοινό μυστικό ότι η πρόωρη έλευση των Χριστουγέννων στις βιτρίνες των εμπορικών καταστημάτων αποτελεί μια εξελιγμένη στρατηγική μάρκετινγκ που αυξάνει τις πωλήσεις. Μπορεί οι πρώιμοι στολισμοί να θολώνουν το πνεύμα των Χριστουγέννων, όμως ο ενθουσιασμός που προκαλούν οδηγεί τους καταναλωτές απευθείας στο… ταμείο.
Οπως επισημαίνουν οι ψυχολόγοι, τα πρόωρα Χριστούγεννα ενισχύουν την αίσθηση του επείγοντος για την αγορά δώρων, ρούχων και εορταστικών ειδών, ενώ παράλληλα μεταδίδουν μια «ανακουφιστική» θαλπωρή. Αλλωστε, τα Χριστούγεννα είναι η περίοδος με τον μεγαλύτερο τζίρο στις λιανικές πωλήσεις σε ολόκληρο τον δυτικό κόσμο. Είναι τόσο υψηλά τα κέρδη τις μέρες αυτές, που το μάρκετινγκ δεν αφήνει αναξιοποίητη καμία ευκαιρία: χριστουγεννιάτικοι στολισμοί εμφανίζονται τα τελευταία χρόνια ακόμη και σε μουσουλμανικές χώρες, σε μεγάλα malls ή ξενοδοχεία στο Ντουμπάι, στο Μαρόκο, στο Μπαχρέιν και αλλού.
Ο τζίρος
Σύμφωνα με στοιχεία ενώσεων του λιανικού εμπορίου, στην Ευρώπη ο τζίρος στα εμπορικά καταστήματα την περίοδο των Χριστουγέννων αγγίζει το 20% του συνολικού ετήσιου τζίρου.
Παλαιότερα στοιχεία από τις ΗΠΑ αποκαλύπτουν ότι οι δαπάνες σε πολυκαταστήματα σε εθνικό επίπεδο παρουσίαζαν αύξηση από τον Νοέμβριο στον Δεκέμβριο κατά 54%. Σε κάποιους τομείς, η αύξηση των δαπανών πριν από τα Χριστούγεννα ήταν ακόμη μεγαλύτερη, όπως στα βιβλιοπωλεία και στα κοσμηματοπωλεία, όπου έφτανε ακόμη και το 170%, ενώ ενδεικτικό των οικονομικών μεγεθών είναι επίσης το γεγονός ότι οι προσλήψεις εποχικού προσωπικού στις ΗΠΑ την περίοδο αυτή υπερβαίνουν τις 360.000. Και αφού τα Χριστούγεννα αυξάνουν τα έσοδα, η αγορά αποφάσισε να τα… επεκτείνει.
Η προσαρμογή του καταναλωτικού κοινού είναι εντυπωσιακή: σύμφωνα με την αμερικανική Ομοσπονδία Λιανικού Εμπορίου, τα τελευταία χρόνια, περίπου δύο στους πέντε αγοραστές της εορταστικής περιόδου έχουν ξεκινήσει τη διαδικτυακή περιήγηση, την αναζήτηση στα καταστήματα και τις αγορές τους για τις γιορτές πριν από τον Νοέμβριο.
Το Christmas Creep
Την ίδια στιγμή, μια πρόσφατη ανάλυση της βρετανικής «Guardian» δείχνει ότι η ευρεία άποψη σύμφωνα με την οποία «τα Χριστούγεννα έρχονται νωρίτερα κάθε χρόνο» είναι απολύτως δικαιολογημένη. Στοιχεία από μεγάλα σουπερμάρκετ, από δελτία ειδήσεων και από τα βρετανικά charts με τα 40 κορυφαία τραγούδια ανά εβδομάδα επιβεβαιώνουν ότι το Christmas Creep είναι μια πραγματικότητα. Εξετάζοντας το πότε ένα χριστουγεννιάτικο τραγούδι μπαίνει για πρώτη φορά στο Top 40 του Ηνωμένου Βασιλείου κάθε χρόνο, από το 1980 μέχρι σήμερα, καταδεικνύεται μια σταθερή ανοδική τάση των εορταστικών τραγουδιών. Στα τέλη της δεκαετίας του 1980 και στις αρχές της δεκαετίας του 2000 ήταν πολύ πιο συνηθισμένο ένα χριστουγεννιάτικο τραγούδι να φτάνει στο Top 40 μόνο τις δύο τελευταίες εβδομάδες του έτους, ενώ μετά το 2020 αυτό έφτασε να γίνεται την 45η εβδομάδα… Το 2023, δύο τραγούδια μπήκαν στα charts την εβδομάδα που ξεκίνησε μόλις στις 10 Νοεμβρίου – το «Last Christmas» των Wham και το «All I want for Christmas is you» της Μαράια Κάρεϊ -, κάτι που σηματοδότησε το δεύτερο πιο πρώιμο χριστουγεννιάτικο τραγούδι στο Top 40 τουλάχιστον από τη δεκαετία του 1960.
Δεν μπορούμε να κάνουμε πολλά για να αποφύγουμε τη «φρενίτιδα» των πρόωρων Χριστουγέννων. Βρίσκεται παντού – από τις χάρτινες συσκευασίες γρήγορου φαγητού μέχρι τα χριστουγεννιάτικα μενού μεγάλων αλυσίδων πώλησης καφέ και ροφημάτων.
Σε έναν κόσμο που επιταχύνεται διαρκώς και συσσωρεύει πιέσεις – από το αυξανόμενο κόστος διαβίωσης και την επιδείνωση των εργασιακών συνθηκών μέχρι την αποξένωση των ανθρώπων – τα «πρόωρα Χριστούγεννα», σύμφωνα με τους ειδικούς, προκαλούν επιπλέον πίεση καθώς πολλοί δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της περιόδου. Από την άλλη πλευρά, πολλοί είναι εκείνοι που προτιμούν τα Χριστούγεννα νωρίτερα επειδή προσφέρουν μια ανακουφιστική και αγχολυτική δράση στην καθημερινότητά τους. Αλλά σίγουρα όχι μια λύση στα προβλήματά τους…
