Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει δεσμευτεί δημόσια να μετατρέψει τις Ηνωμένες Πολιτείες στην «παγκόσμια πρωτεύουσα των κρυπτονομισμάτων». Έχει ιδρύσει τη δική του εταιρεία κρυπτονομισμάτων, συνεργάζεται με κορυφαίες πλατφόρμες του χώρου και προωθεί την εικόνα μιας χώρας που βάζει τις βάσεις για την επόμενη ψηφιακή εποχή.
Πίσω όμως από τα φιλόδοξα σχέδια, μια νέα εκτεταμένη έρευνα αποκαλύπτει ένα σκοτεινό παρασκήνιο: τουλάχιστον 28 δισεκατομμύρια δολάρια προερχόμενα από παράνομες δραστηριότητες έχουν διοχετευθεί σε κορυφαία ανταλλακτήρια κρυπτονομισμάτων μέσα στα τελευταία δύο χρόνια.
Η έρευνα, που πραγματοποιήθηκε από τη Διεθνή Σύμπραξη Ερευνητικών Δημοσιογράφων (ICIJ), τους New York Times και 36 ακόμη μέσα διεθνώς, χαρτογράφησε τη διαδρομή χρημάτων που συνδέονται με χάκερ, εκβιαστές και εγκληματικά δίκτυα. Οι ροές αυτές δεν αφορούν μικρούς παίκτες. Στο επίκεντρο βρέθηκαν οι μεγαλύτερες πλατφόρμες του κόσμου, με πρώτη τη Binance, το μεγαλύτερο ανταλλακτήριο crypto παγκοσμίως, η οποία μάλιστα υπέγραψε φέτος επιχειρηματική συμφωνία ύψους 2 δισ. δολαρίων με την εταιρεία του Τραμπ, World Liberty Financial.
Ανάμεσα στους αποδέκτες «βρώμικου» χρήματος εμφανίζονται επίσης η OKX και τουλάχιστον ακόμη οκτώ διεθνείς πλατφόρμες. Οι συντάκτες της έρευνας εντοπίζουν κεφάλαια που σχετίζονται με:
- Βορειοκορεάτες κυβερνοεγκληματίες
- Δίκτυα «pig butchering» – πολύπλοκες απάτες επενδυτών
- Εκβιασμούς, ransomware και διαδικτυακές ληστείες
- Παράνομες «crypto-to-cash» υπηρεσίες που μετατρέπουν ανώνυμα ψηφιακό χρήμα σε μετρητά
Ένα πρόβλημα που γιγαντώνεται
«Οι αρχές δεν μπορούν πλέον να αντιμετωπίσουν τον όγκο των παράνομων ροών στο χώρο», σημειώνει η Τζούλια Χάρντι, συνιδρύτρια της εταιρείας crypto investigations zeroShadow. «Δεν μπορεί να συνεχιστεί αυτό».
Η παρατήρησή της δεν απέχει από την πραγματικότητα. Ήδη από τα πρώτα χρόνια του Bitcoin, τα κρυπτονομίσματα χρησιμοποιήθηκαν από διακινητές ναρκωτικών και εγκληματικά δίκτυα, που αναζητούσαν γρήγορη και ανώνυμη μεταφορά κεφαλαίων. Όμως η βιομηχανία εξελίχθηκε ραγδαία: σήμερα πραγματοποιούνται νόμιμες συναλλαγές αξίας δισεκατομμυρίων δολαρίων την ημέρα, με μεγάλες εταιρείες λιανικής και επενδυτικά funds να μπαίνουν στη σφαίρα των blockchain.
Οι μεγάλες πλατφόρμες επιμένουν ότι έχουν επενδύσει σημαντικά σε συστήματα συμμόρφωσης και παρακολούθησης ύποπτων κινήσεων. Ωστόσο τα στοιχεία δείχνουν ότι το παράνομο χρήμα δεν έπαψε ποτέ να ρέει – απλώς άλλαξε μορφή.
Η Binance: από το πρόστιμο-μαμούθ στις νέες καταγγελίες
Το 2023, η Binance παραδέχθηκε παραβάσεις νομοθεσίας περί νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες στις ΗΠΑ και πλήρωσε πρόστιμο 4,3 δισ. δολαρίων. Υποσχέθηκε ότι «ο χώρος των crypto δεν είναι πλέον φιλόξενος για παρανομούντες».
Κι όμως, σύμφωνα με την έρευνα:
- Περισσότερα από 400 εκατ. δολάρια κατέληξαν στη Binance από τη Huione Group, μια εταιρεία-«κόμβο εγκληματικών δικτύων» στην Καμπότζη.
- Άλλα 900 εκατ. δολάρια εισέρρευσαν σε λογαριασμούς Binance μέσα σε λίγες εβδομάδες, προερχόμενα από πλατφόρμες που χρησιμοποιούσαν Βορειοκορεάτες χάκερ για ξέπλυμα κλεμμένων κρυπτονομισμάτων.
- Τουλάχιστον 500 εκατ. δολάρια από «crypto-to-cash» γραφεία – σημεία ανεξέλεγκτης μετατροπής ψηφιακού χρήματος σε μετρητά – κατέληξαν σε Binance, OKX και Bybit.
- Η Binance απαντά ότι «δεν μπορεί να σταματήσει εισερχόμενες συναλλαγές» αλλά εντοπίζει και μπλοκάρει τους λογαριασμούς όταν διαπιστωθεί ύποπτη δραστηριότητα.
Η επένδυση Τραμπ και η αποδυνάμωση των ελεγκτικών μηχανισμών
Την ίδια στιγμή, η διοίκηση Τραμπ αποδυναμώνει θεσμικά την ικανότητα των αμερικανικών αρχών να ελέγχουν το crypto έγκλημα.
Τον Απρίλιο, το Υπουργείο Δικαιοσύνης διάλυσε την ομάδα δίωξης crypto εγκλημάτων, προτρέποντας εισαγγελείς να επικεντρωθούν στους δράστες, όχι στις πλατφόρμες που χρησιμοποιούν.
Πριν τις εκλογές του 2024, ο Τραμπ και οι γιοι του ίδρυσαν τη World Liberty Financial. Η εταιρεία υπέγραψε συμφωνία 2 δισ. δολαρίων με τη Binance.
Τον ίδιο χρόνο, ο Τραμπ χάρισε ποινή στον ιδρυτή της Binance, Τσανγκπένγκ Ζάο, ο οποίος εξέτιε ποινή φυλάκισης για παραβάσεις του τραπεζικού νόμου.
Η χρονική ακολουθία των γεγονότων γεννά ερωτήματα για σύγκρουση συμφερόντων.
Οι νέες διαδρομές του ψηφιακού εγκλήματος
Η εικόνα που αναδύεται από την έρευνα είναι ενός οικοσυστήματος όπου τα χρήματα κινούνται γρήγορα, διασυνοριακά και με μεγάλη δυσκολία εντοπισμού.
Τρεις χαρακτηριστικές περιπτώσεις:
- Ο Lazarus Group, κρατική ομάδα Βορειοκορεατών χάκερ, έκλεψε 1,5 δισ. δολάρια από το ανταλλακτήριο Bybit. Τα κεφάλαια «καθάρισαν» μέσω πλατφόρμας swap και κατέληξαν σε καταθέσεις ύψους 900 εκατ. στη Binance – ποσό που θα έπρεπε να έχει χαρακτηριστεί ύποπτο.
- Απάτη τύπου pig butchering στη Μινεσότα: θύμα επενδυτικής απάτης έχασε 1,5 εκατ. δολάρια. Πάνω από 500.000 κατέληξαν σε Binance και OKX. Τα αρχεία KYC της πλατφόρμας έδειχναν «πελάτες-φαντάσματα» με διευθύνσεις σε αγροτικές περιοχές της Κίνας και της Μιανμάρ.
- Καναδή συνταξιούχος έχασε 25.000 δολάρια σε παρόμοια απάτη. Τα ποσά εντοπίστηκαν σε πορτοφόλια που διοχέτευσαν τα χρήματα στην OKX, παρά το ότι τα συγκεκριμένα accounts είχαν ήδη χαρακτηριστεί «ύποπτα».
Τα καταστήματα «Crypto-to-Cash»: το νέο σύνορο του μαύρου χρήματος
Σε πόλεις από το Χονγκ Κονγκ ως το Κίεβο και το Ντουμπάι, μικρά γραφεία προσφέρουν ανώνυμη μετατροπή crypto σε μετρητά, συχνά χωρίς επίδειξη ταυτότητας.
Ένας δημοσιογράφος της έρευνας:
- Έστειλε 1.200 δολάρια σε crypto σε κατάστημα στην Ουκρανία
- Παρέλαβε μετρητά σε λίγα λεπτά, χωρίς απόδειξη, χωρίς έλεγχο
- Η συνομιλία στο Telegram διαγράφηκε αυτόματα
Σύμφωνα με την Crystal Intelligence, μόνο στο Χονγκ Κονγκ, τα καταστήματα αυτά διακίνησαν 2,5 δισ. δολάρια το 2023.
Πολύ μεγάλο μέρος αυτών των κεφαλαίων καταλήγει πρώτα σε μεγάλα ανταλλακτήρια – ενδεικτικό ότι δεν πρόκειται για περιθωριακό φαινόμενο αλλά για παραοικονομία ενσωματωμένη στην επίσημη αγορά crypto.
Γιατί δεν σταματά το κύμα
Ακόμη κι όταν οι πλατφόρμες εντοπίζουν ύποπτες κινήσεις, το να παγώσουν λογαριασμούς σημαίνει:
- Χάνει η πλατφόρμα έσοδα από προμήθειες
- Μειώνεται ο συνολικός όγκος συναλλαγών – βασικό μέτρο επιτυχίας
- Γίνεται λιγότερο ανταγωνιστική
«Αν κόψουν τους εγκληματίες, κόβουν μεγάλο κομμάτι των εισοδημάτων τους», σημειώνει ο καθηγητής Τζον Γκρίφιν του Πανεπιστημίου του Τέξας.
Η μάχη για την επόμενη μέρα
Το κρίσιμο ερώτημα πλέον δεν είναι αν υπάρχει παράνομη δραστηριότητα – αυτό έχει αποδειχθεί. Το ερώτημα είναι αν πράγματι μπορεί να ελεγχθεί σε ένα περιβάλλον όπου οι κυβερνήσεις χαλαρώνουν, οι πλατφόρμες κερδοφορούν και η τεχνολογία επιτρέπει άμεσες, ανώνυμες μεταφορές δισεκατομμυρίων.
Η υπό-διαμόρφωση πολιτική του Τραμπ υπέρ των crypto συγκρούεται ευθέως με την ανάγκη για αυστηρότερη εποπτεία. Το αποτέλεσμα είναι μια επικίνδυνη αντίφαση:
Οι ΗΠΑ φιλοδοξούν να γίνουν παγκόσμιος κόμβος των κρυπτονομισμάτων
Την ίδια στιγμή, αποδυναμώνουν τους μηχανισμούς που θα εμπόδιζαν να γίνουν κόμβος ξεπλύματος μαύρου χρήματος
Όπως δείχνουν τα στοιχεία, οι εγκληματίες έχουν ήδη κερδίσει έδαφος. Το ερώτημα είναι αν οι ρυθμιστικές αρχές και οι πολιτικοί ηγέτες θα μπορέσουν – ή θα θελήσουν – να το ανακτήσουν.
