Απασχόληση υπαλλήλων καταστημάτων κατ΄ εξαίρεση την Κυριακή

Με την ευκαιρία την έναρξη της εκπτωτικής περιόδου, της Black Friday και την κατ΄εξαίρεση λειτουργία των εμπορικών καταστημάτων την τελευταία Κυριακή του Νοεμβρίου και ορισμένες ακόμα Κυριακές, λόγω των εκπτώσεων από  την Black Friday και μετά, κρίθηκε αναγκαίο να υπενθυμίσουμε τι ορίζει η εργατική νομοθεσία, για την εργασία της Κυριακής,

Ως Κυριακή, σύμφωνα με το άρθρο 173 ΚΕΔ ΠΔ 62/2025, την 00:01 ώρα και λήγει την 24:00 ώρα της Κυριακής, με εξαίρεση  δραστηριότητες που λειτουργούν ολόκληρο το εικοσιτετράωρο με σύστημα διαδοχικών ομάδων εργασίας, η Κυριακή, μπορεί να αρχίζει την 06:00 ώρα ή την 07:00 ώρα και να λήγει την αντίστοιχη ώρα της Δευτέρας.

Με  την παρ. 7 του άρθρου 170 του ΚΕΔ, δίνεται η έννοια της εβδομάδας, και η οποία έχει ως εξής: «7. Εβδομάδα: Η χρονική περίοδος επτά (7) ημερών με έναρξη την 00:01 ώρα της Δευτέρας και λήξη την 24:00 ώρα της επόμενης Κυριακής.

Όπου προβλέπεται από τις οικείες διατάξεις η Κυριακή, ως ημέρα εβδομαδιαίας ανάπαυσης, αυτή αρχίζει την 00:01 ώρα και λήγει την 24:00 ώρα., είναι η περίοδος της εβδομαδιαίας ανάπαυσης, όπως ορίζει το άρθρο 173 του ΚΕΔ ΠΔ 62/2025.

Η Κυριακή είναι, γενικά και για τα εμπορικά καταστήματα, ημέρα υποχρεωτικής αργίας και επομένως η απασχόληση του εργαζόμενου κατά την ημέρα αυτή απαγορεύεται.

Σε περίπτωση μη νόμιμης λειτουργίας και απασχόλησης, εφαρμόζονται οι νόμιμες ποινές και αποζημιώσεις.

Η απασχόληση υπαλλήλων εμπορικών καταστημάτων τις Κυριακές επιτρέπεται μόνο σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, όπως κατά την έναρξη των εκπτωτικών περιόδων, την τελευταία Κυριακή του Νοεμβρίου μετά την Black Friday και άλλες καθορισμένες Κυριακές του έτους.

Αμοιβή –  Προσαύξηση: Οι εργαζόμενοι δικαιούνται προσαύξηση 75% επί του νόμιμου ωρομισθίου τους για τις ώρες που θα εργαστούν την Κυριακή και η προσαύξηση αυτή δεν υπόκειται σε ασφαλιστικές εισφορές..

Θεσμικό πλαίσιο

Με το άρθρο 39 του Ν. 5157/2024 τροποποιείται το άρθρο 16 του Ν. 4177/2013 (άρθρο 209 ΚΕΔ ΠΔ 62/20250, όπως  ισχύει μετά την τροποποίηση της αρχικής διάταξης με τους Ν. 5019/23 (άρθρο 19) και 5039/23 (άρθρο 137).

Ι. Το άρθρο 209 του ΠΔ 62/2025 (Κώδικας Εργατικού Δικαίου), έχει ως εξής:

«Άρθρο 209. Εξαιρέσεις για ορισμένες Κυριακές

Επιτρέπεται η απασχόληση των εργαζομένων σε εμπορικά καταστήματα που λειτουργούν προαιρετικά τις Κυριακές, σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις για τη λειτουργία των εμπορικών καταστημάτων. Η απασχόληση των εργαζομένων στις περιπτώσεις αυτές είναι νόμιμη και αμείβεται, σύμφωνα με το άρθρο 219 που ορίζει πρόσθετη αμοιβή για εργασία κατά τις Κυριακές. Στους εργαζόμενους που απασχολούνται σε εμπορικά καταστήματα την Κυριακή χορηγείται επιπλέον υποχρεωτικά μία (1) ημέρα ανάπαυσης σε άλλη ημέρα της ίδιας εβδομάδας.»

ΙΙ. Το άρθρο 212 ΠΔ 62/2025 (Κώδικας Εργατικού Δικαίου) έχει ως εξής:

«Άρθρο 212. Αναπληρωματική ανάπαυση

1. Οι εργαζόμενοι που υπάγονται στο παρόν άρθρο, αν απασχοληθούν την Κυριακή πάνω από πέντε (5) ώρες, δικαιούνται, ανεξαρτήτως του κύρους της συμφωνίας για την απασχόληση αυτή και άλλων ενδεχόμενων συνεπειών, αναπληρωματική ανάπαυση είκοσι τεσσάρων (24) συνεχόμενων ωρών σε άλλη εργάσιμη ημέρα της εβδομάδας που ξεκίνησε την Κυριακή, οι οποίες ξεκινούν από την ώρα λήξης της εργασίας. Στις περιπτώσεις της περ. δ) της παρ. 3 του άρθρου 211 η αναπληρωματική ανάπαυση περιορίζεται σε τόσες εργάσιμες ώρες, όσες οι ώρες απασχόλησης του εργαζομένου κατά την Κυριακή. Κάθε ώρα που ξεκινά υπολογίζεται ως πλήρης εργάσιμη μετά την πάροδο δεκαπενταλέπτου.
2. Η ημέρα της αναπληρωματικής εβδομαδιαίας ανάπαυσης καθορίζεται από τον εργοδότη και αναγράφεται στους πίνακες ωρών εργασίας και εβδομαδιαίας ανάπαυσης. Η συμπλήρωση των πινάκων ωρών εργασίας με στήλη εβδομαδιαίας ανάπαυσης, η διάρκεια ισχύος, η θεώρηση και ανάρτηση αυτών, καθώς και κάθε αναγκαία λεπτομέρεια για την εφαρμογή της παρούσας παραγράφου ορίζονται με αποφάσεις του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης.
3. Στις περιπτώσεις που επιτρέπεται η εργασία την Κυριακή, η κατανομή της εικοσιτετράωρης συνεχούς αναπληρωματικής εβδομαδιαίας ανάπαυσης πρέπει να γίνεται κατά τρόπο ώστε ανά περίοδο επτά (7) εβδομάδων, η μία από αυτές να εμπίπτει τουλάχιστον κατά τμήμα ενός οκταώρου σε ημέρα Κυριακή, εκτός εάν τα εφαρμοζόμενα προγράμματα εργασίας εξασφαλίζουν επτά (7) αναπαύσεις σε ημέρα Κυριακή εντός του έτους, με την επιφύλαξη των κείμενων διατάξεων για την ανάπαυση των εργαζομένων των επιχειρήσεων και εκμεταλλεύσεων μεταφοράς προσώπων και πραγμάτων.
4. Σε εργαζομένους του Δημοσίου και των νπδδ, καθώς και των επιχειρήσεων ή εκμεταλλεύσεων του Δημοσίου ή νπδδ ή κοινής ωφελείας, όπως και στις επιχειρήσεις που απασχολούν μόνο έναν εργαζόμενο ορισμένης ειδικότητας, δύναται αντί για την αναπληρωματική εβδομαδιαία ανάπαυση και μετά από άδεια της αρμόδιας Επιθεώρησης Εργασίας, η οποία χορηγείται μετά από προηγούμενη διαπίστωση της αδυναμίας χορήγησης αναπληρωματικής εβδομαδιαίας ανάπαυσης, να χορηγούνται ανά περίοδο τεσσάρων (4) μηνών, συνεχείς ημέρες άδειας απουσίας (συμψηφιστικές άδειες) ίσες με τον αριθμό των Κυριακών κατά τις οποίες εργάσθηκε ο εργαζόμενος.
5. Εάν εργαζόμενος που υπάγεται στις διατάξεις του παρόντος άρθρου απασχοληθεί κατά την Κυριακή μέχρι πέντε (5) ώρες, δύναται να αξιώσει ισόχρονη αναπληρωματική εβδομαδιαία ανάπαυση από τον εργάσιμο χρόνο άλλης ημέρας της εβδομάδας που ξεκίνησε την Κυριακή.»

ΙΙΙ. Άρθρο 170 Ορισμοί

Για την εφαρμογή του παρόντος Κεφαλαίου, νοούνται ως:

1. Χρόνος εργασίας: Κάθε περίοδος κατά τη διάρκεια της οποίας ο εργαζόμενος βρίσκεται στην εργασία, στη διάθεση του εργοδότη και ασκεί τη δραστηριότητα ή τα καθήκοντά του, σύμφωνα με τις ισχύουσες ρυθμίσεις, για κάθε κατηγορία εργαζομένων.
2. Περίοδος ανάπαυσης: Κάθε περίοδος που δεν είναι χρόνος εργασίας.
3. Νυκτερινή περίοδος: Η περίοδος οκτώ (8) ωρών με έναρξη την 22.00 ώρα και λήξη την 06.00 ώρα.
4. Εργαζόμενος τη νύχτα:

α) κάθε εργαζόμενος κατά τη νυκτερινή περίοδο επί τρεις (3) τουλάχιστον ώρες του ημερήσιου κανονικού χρόνου εργασίας του ή

β) κάθε εργαζόμενος, ο οποίος ενδέχεται να πραγματοποιεί κατά τη νυκτερινή περίοδο τουλάχιστον επτακόσιες είκοσι έξι (726) ώρες του ετήσιου χρόνου εργασίας του εφόσον δεν προβλέπεται μικρότερος αριθμός ωρών από συλλογικές συμβάσεις ή άλλες διατάξεις. Για τον υπολογισμό του παραπάνω χρόνου θα λαμβάνεται υπόψη ο ημερήσιος συνολικός χρόνος εργασίας του εργαζομένου εφόσον σε αυτόν περιλαμβάνονται τρεις (3) τουλάχιστον ώρες του χρονικού διαστήματος 24.0005.00, ανεξαρτήτως ώρας έναρξης και λήξης βάρδιας και η εργασία του εργαζομένου είναι σε επτά (7) τουλάχιστον συνεχείς ώρες εργασίας.

5. Εργασία κατά βάρδιες: Κάθε μέθοδος οργάνωσης της ομαδικής εργασίας, κατά την οποία οι εργαζόμενοι διαδέχονται ο ένας τον άλλον στις ίδιες θέσεις εργασίας με ορισμένο ρυθμό, περιλαμβανομένου του ρυθμού περιτροπής και η οποία μπορεί να είναι συνεχής ή ασυνεχής πράγμα το οποίο υποχρεώνει τους εργαζομένους να επιτελούν μια εργασία σε διαφορετικές ώρες, σε μια δεδομένη περίοδο ημερών ή εβδομάδων.
6. Εργαζόμενος σε βάρδιες: Κάθε εργαζόμενος με ωράριο που εντάσσεται σε πρόγραμμα εργασίας κατά βάρδιες.
7. Εβδομάδα: Η χρονική περίοδος επτά (7) ημερών με έναρξη την 00:01 ώρα της Δευτέρας και λήξη την 24:00 ώρα της επόμενης Κυριακής.
8. Μετακινούμενος εργαζόμενος: Κάθε εργαζόμενος ο οποίος απασχολείται ως μέλος του ταξιδεύοντος ή ιπταμένου προσωπικού μιας επιχείρησης η οποία παρέχει υπηρεσίες μεταφορών επιβατών ή εμπορευμάτων οδικώς, αεροπορικώς ή δια μέσου εσωτερικών πλωτών οδών.
9. Δραστηριότητα ανοικτής θάλασσας: Η δραστηριότητα η οποία εκτελείται κυρίως πάνω σε εγκαταστάσεις ανοικτής θάλασσας (στις οποίες περιλαμβάνονται τα θαλάσσια γεωτρύπανα) ή από αυτές, και συνδέεται άμεσα ή έμμεσα με την αναζήτηση, την εξόρυξη ή την εκμετάλλευση των ορυκτών πόρων, συμπεριλαμβανομένων των υδρογονανθράκων, καθώς και τις καταδύσεις που συνδέονται με αυτές τις δραστηριότητες, είτε γίνονται από εγκαταστάσεις ανοικτής θαλάσσης είτε από πλοίο.
10. Επαρκής χρόνος ανάπαυσης: η πραγματική κατάσταση κατά την οποία οι εργαζόμενοι έχουν τακτικές περιόδους ανάπαυσης, των οποίων η διάρκεια εκφράζεται σε μονάδες χρόνου και οι οποίες είναι επαρκώς μακρές και συνεχείς, ώστε να εξασφαλίζουν ότι οι εργαζόμενοι δεν θα προκαλούν σωματικές βλάβες στους ίδιους, σε συναδέλφους τους ή σε τρίτους και ότι δεν θα βλάπτουν την υγεία τους, βραχυπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα, λόγω κόπωσης ή άτακτων ρυθμών εργασίας.

ΙV. Άρθρο 173. Ελάχιστη περίοδος εβδομαδιαίας συνεχούς ανάπαυσης

Στους εργαζομένους εξασφαλίζεται ανά εβδομάδα, ελάχιστη περίοδος συνεχούς ανάπαυσης είκοσι τεσσάρων (24) ωρών, η οποία συμπεριλαμβάνει κατ’ αρχήν την Κυριακή, ανάλογα με τις ισχύουσες για κάθε κατηγορία εργαζομένων διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας και πρακτικές, στις οποίες προστίθενται οι έντεκα (11) συνεχείς ώρες της ημερήσιας ανάπαυσης του άρθρου 171. Αν δικαιολογείται για αντικειμενικούς ή τεχνικούς λόγους ή από τις συνθήκες οργάνωσης της εργασίας, μπορεί να ορισθεί ελάχιστη περίοδος ανάπαυσης είκοσι τεσσάρων (24) ωρών. Όπου προβλέπεται από τις οικείες διατάξεις η Κυριακή, ως ημέρα εβδομαδιαίας ανάπαυσης, αυτή αρχίζει την 00:01 ώρα και λήγει την 24:00 ώρα. Για τους εργαζομένους σε δραστηριότητες που λειτουργούν ολόκληρο το εικοσιτετράωρο με σύστημα διαδοχικών ομάδων εργασίας, η Κυριακή, μπορεί να αρχίζει την 06:00 ώρα ή την 07:00 ώρα και να λήγει την αντίστοιχη ώρα της Δευτέρας. Οι ρυθμίσεις των αμέσως προηγούμενων δύο εδαφίων ισχύουν αναλόγως και σε όσες περιπτώσεις, ως ημέρα εβδομαδιαίας ανάπαυσης προβλέπεται από την οικεία νομοθεσία άλλη ημέρα εκτός της Κυριακής.

1. V. Άρθρο 16 Προαιρετική λειτουργία εμπορικών καταστημάτων και καταστημάτων παροχής υπηρεσιών στον καταναλωτή τις Κυριακές

1.Επιτρέπεται η λειτουργία των εμπορικών καταστημάτων τις εξής Κυριακές:

α) Την πρώτη Κυριακή, κατά την έναρξη κάθε εκπτωτικής περιόδου της παρ. 1 του άρθρου 15. Σε περίπτωση που η πρώτη Κυριακή συμπίπτει με επίσημη αργία, η δυνατότητα παρέχεται την επόμενη Κυριακή,

β) τις δύο (2) Κυριακές, πριν από την ημέρα των Χριστουγέννων,

γ) την Κυριακή των Βαΐων,

δ) την τελευταία Κυριακή κάθε έτους,

ε) την πρώτη Κυριακή του Μαΐου και την πρώτη Κυριακή του Νοεμβρίου, και αν αυτές συμπίπτουν με επίσημη αργία της παρ. 1 του άρθρου 15Α, την αμέσως επόμενη Κυριακή που δεν συμπίπτει με επίσημη αργία.

1Α. Επιπλέον, επιτρέπεται η προαιρετική λειτουργία εμπορικών καταστημάτων τις Κυριακές την περίοδο από τον μήνα Μάιο έως και τον μήνα Οκτώβριο, εκτός από τη δεύτερη Κυριακή του μήνα Αυγούστου, στις εξής περιοχές:

α) στον Δήμο Αθηναίων, και

β) σε περιοχές του Δήμου Πειραιά, της Περιφερειακής Ενότητας Νοτίου Τομέα Αθηνών, του ιστορικού κέντρου Θεσσαλονίκης, όπως ορίζεται στην υπουργική απόφαση 3046/51009/1994 (Β’ 833), καθώς και στην περιοχή γύρω από τον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών και στο Επιχειρηματικό Πάρκο Γιαλού- Άγιος Δημήτριος – Πύργος στον Δήμο Σπάτων της Περιφέρειας Αττικής, όπως οριοθετείται στην απόφαση ΠΕΧΩ οικ. 1516/Φεντ. επεκτ./05/9.3.2005 (Δ’ 319).

Με απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων, ορίζονται τα συγκεκριμένα όρια των περιοχών της περ. β, λαμβανομένης υπόψη της εμπορικής δραστηριότητας της κάθε περιοχής.

Σε περίπτωση, που η δεύτερη Κυριακή του Αυγούστου συμπίπτει με επίσημη αργία, η εξαίρεση του πρώτου εδαφίου μετατίθεται την προηγούμενη Κυριακή.

2.Με αιτιολογημένη απόφαση του κατά τόπον αρμόδιου Δημάρχου, η οποία εκδίδεται μετά από διαβούλευση με τοπικούς και συλλογικούς φορείς και ισχύει από το επόμενο έτος από τη δημοσίευσή της, ορίζονται με σαφή τρόπο οι περιοχές, στις οποίες επιτρέπεται προαιρετικά η λειτουργία των εμπορικών καταστημάτων και άλλες Κυριακές, πλην των αναφερομένων στις παρ. 1 και 1Α, λαμβανομένων υπόψη των τοπικών ιδιαιτεροτήτων που σχετίζονται με την οικονομική δραστηριότητα της περιοχής.

2Α. [Καταργείται]

3.Η λειτουργία των καταστημάτων που λειτουργούν σύμφωνα με το παρόν τις Κυριακές επιτρέπεται από τις 11:00 έως τις 20:00.

4.Η απασχόληση των εργαζομένων στις περιπτώσεις του παρόντος είναι νόμιμη και αμείβεται, σύμφωνα με τις διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας που ορίζουν πρόσθετη αμοιβή για εργασία κατά τις Κυριακές. Στους εργαζόμενους που απασχολούνται σε εμπορικά καταστήματα την Κυριακή, σύμφωνα με το παρόν και το άρθρο 15Α, χορηγείται, επιπλέον, υποχρεωτικά μια (1) ημέρα ανάπαυσης σε άλλη ημέρα της ίδιας εβδομάδας. [ΣΣ Η διάταξη της παραγράφου 4 έχει ενσωματωθεί στον Κώδικα Εργατικού Δικαίου ΠΔ 62/2025 άρθρο 209, πιο πάνω).

5.[Καταργείται].».

Απασχόληση Εργαζομένων σε Εμπορικά Καταστήματα κατά Ορισμένες Κυριακές του Έτους

Όπως ήδη αναφέρθηκε με το άρθρο 16 του Ν. 4177/2013, όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 19 του ν. 5019/2023, και το άρθρο 15Α που προστέθηκε με το άρθρο 18 του ν. 5019/2023, επιτρέπεται η λειτουργία των εμπορικών καταστημάτων τις εξής Κυριακές:

α) Την πρώτη Κυριακή, κατά την έναρξη κάθε εκπτωτικής περιόδου, (χειμερινές εκπτώσεις, από τη δεύτερη Δευτέρα του Ιανουαρίου μέχρι το τέλος του Φεβρουαρίου και θερινές εκπτώσεις, από τη δεύτερη Δευτέρα του Ιουλίου μέχρι το τέλος του Αυγούστου)

β) τις δύο (2) Κυριακές, πριν από την ημέρα των Χριστουγέννων,

γ) την Κυριακή των Βαΐων,

δ) την τελευταία Κυριακή κάθε έτους,

ε) τη δεύτερη Κυριακή των χειμερινών εκπτώσεων και την Κυριακή που ακολουθεί την τελευταία Παρασκευή του Νοεμβρίου.

Αν οι Κυριακές των περ. α) έως ε) συμπίπτουν με επίσημη αργία, δηλαδή

α) την πρώτη ημέρα του έτους (Πρωτοχρονιά),

β) την ημέρα της εορτής των Θεοφανείων (6η Ιανουαρίου),

γ) την Καθαρά Δευτέρα (κινητή εορτή), εκτός από τα καταστήματα τροφίμων,

δ) την ημέρα του εορτασμού της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 (25η Μαρτίου),

ε) την Κυριακή και τη Δευτέρα του Πάσχα (κινητή εορτή),

στ) την ημέρα του εορτασμού της Εργατικής Πρωτομαγιάς (1η Μαΐου),

ζ) την ημέρα του εορτασμού της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (15η Αυγούστου),

η) την ημέρα του εορτασμού της επετείου του «Όχι» και της έναρξης του Ελληνοϊταλικού Πολέμου του 1940 στο πλαίσιο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου (28η Οκτωβρίου),
θ) την ημέρα των Χριστουγέννων και την επομένη της (25η και 26η Δεκεμβρίου) και
ι) την Κυριακή κατά την οποία διεξάγονται εθνικές εκλογές,

η προαιρετική λειτουργία μεταφέρεται την αμέσως επόμενη Κυριακή που δεν συμπίπτει με επίσημη αργία.

Με την παρ. 2 του άρθρου 15Α, ρυθμίζεται ότι: «2.Τα εμπορικά καταστήματα και καταστήματα παροχής υπηρεσιών σε καταναλωτές που επιτρέπεται να λειτουργούν, τηρούμενης της εργατικής νομοθεσίας, όλες τις ώρες της ημέρας και όλες τις ημέρες της εβδομάδας, είναι τα εξής:

α) καταστήματα εστίασης παντός είδους,

β) κυλικεία, καντίνες, κάβες, καταστήματα λιανικής πώλησης ξηρών καρπών, μικρές αγορές («mini markets») συνεχούς λειτουργίας,

γ) φωτογραφεία,

δ) καταστήματα παροχής υπηρεσιών διασκέδασης παντός είδους,

ε) ξενοδοχεία,

στ) ζαχαροπλαστεία, γαλακτοπωλεία και συναφή καταστήματα,

ζ) ανθοπωλεία,

η) πρατήρια υγρών καυσίμων,

θ) περίπτερα,

ι) καταστήματα και εγκαταστάσεις που λειτουργούν στους χώρους των Κεντρικών Αγορών,

ια) καταστήματα που κατατάσσονται στις πολύ μικρές οντότητες, σύμφωνα με τα άρθρα 2 και 3 του άρθρου 2 του ν. 4308/2014 (Α’ 251), σε δημοτικά διαμερίσματα με μόνιμο πληθυσμό μικρότερο από πέντε χιλιάδες (5.000) κατοίκους,

ιβ) γραφεία τελετών.

Με την παρ. 3 του άρθρου 15Α, ρυθμίζεται ότι: 3.Στις περιοχές τουριστικού ή πολιτιστικού ενδιαφέροντος όπου παρουσιάζεται αυξημένη πληθυσμιακή επιβάρυνση επιτρέπεται επιπλέον, με απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων, που εκδίδεται μετά από πρόταση του Δήμου ή των Δήμων στους οποίους υπάγεται διοικητικά η περιοχή, ή του Υπουργού Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής για περιοχές που ανήκουν σε χερσαία ζώνη λιμένα ή του Υπουργού Τουρισμού για περιοχές που ανήκουν στην χερσαία ζώνη τουριστικού λιμένα, η λειτουργία όλες τις ώρες και τις ημέρες της εβδομάδας, των εξής καταστημάτων:

α) αρτοποιεία,

β) οπωροπωλεία και καταστήματα μαναβικής,

γ) κρεοπωλεία,

δ) ιχθυοπωλεία,

ε) υπεραγορές (super-markets),

στ) καταστήματα που κατατάσσονται στις πολύ μικρές οντότητες, σύμφωνα με τις παρ. 2 και 3 του άρθρου 2 του ν. 4308/2014.».

Η  απασχόληση , λοιπόν,  των εργαζομένων στις περιπτώσεις του παρόντος είναι νόμιμη και αμείβεται, σύμφωνα με τις διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας που ορίζουν πρόσθετη αμοιβή για εργασία κατά τις Κυριακές.

Στους εργαζόμενους που απασχολούνται σε εμπορικά καταστήματα την Κυριακή, σύμφωνα με τις παραπάνω αργίες, χορηγείται επιπλέον, υποχρεωτικά μια (1) ημέρα ανάπαυσης σε άλλη εργάσιμη ημέρα της εβδομάδας που ξεκίνησε την Κυριακή αυτή.

Τέλος, όσοι απασχοληθούν την Κυριακή κάτω από πέντε (5) ώρες δεν θεμελιώνουν δικαίωμα για 24ωρη αναπληρωματική ανάπαυση, αλλά έχουν την δυνατότητα να ζητήσουν ισόχρονη ανάπαυση σε άλλη εργάσιμη ημέρα (αρθ. 10, παρ.1, Β.Δ. 748/1966).

Αναπληρωματική ημέρα ανάπαυσης

Από τις διατάξεις, άρθρο 212 του Κώδικα Εργατικού Δικαίου, προκύπτει ότι δικαίωμα και αντίστοιχη υποχρέωση χορηγήσεως αναπληρωματικής αναπαύσεως στον μισθωτό από τον εργοδότη δημιουργείται όταν η απασχόληση κατά την Κυριακή υπερβαίνη τις πέντε ώρες.

Αντιθέτως, όταν η απασχόληση κατά την Κυριακή διαρκή μέχρι πέντε ώρες, ανήκει στον μισθωτό η επιλογή αντί της αμοιβής, αναπληρωματικής αναπαύσεως τόσων ωρών, όσες είναι εκείνες κατά τις οποίες απασχολήθηκε.

Ο μισθωτός δηλαδή δικαιούται να λάβη αμοιβή (και το 75%) για την απασχόλησή του μέχρι πέντε ώρες, εκτός αν ο ίδιος εζήτησε ισόχρονη ανάπαυση (οπότε δικαιούται μόνον την προσαύξηση 75%), ενώ ο εργοδότης, αν δεν ζητηθή, έχει υποχρέωση παροχής αμοιβής και όχι χορηγήσεως αναπαύσεως.

Στις περιπτώσεις απασχολήσεως πέρα των 5 ωρών, η μη χορήγηση αναπληρωματικής αναπαύσεως στον αμειβόμενο με μηνιαίο μισθό, έχει ως συνέπεια την καταβολή αμοιβής για την απασχόληση κατά την Κυριακή βάσει των διατάξεων περί αδικαιολόγητου πλουτισμού (αφού η μη χορήγηση ημέρας αναπαύσεως είναι παράνομη).

Στον αμειβόμενο με ημερομίσθιο οφείλεται πάντοτε αμοιβή (και το 75%). Δεν οφείλεται όμως αμοιβή για την ημέρα αναπληρωματικής αναπαύσεως.

Η διάταξη του άρθρου 10 του ΒΔ 748/66 (Άρθρο 212 του ΚΕΔ ΠΔ 92/2025) είναι ως προς την αναπληρωματική ανάπαυση η μόνη ισχύουσα σήμερα, αφού, ειδικά για τα Εμπορικά Καταστήματα, καταργήθηκε δι’ αντικαταστάσεως με την διάταξη του άρθρου 19 του Ν. 5019/23 (ΔΕΝ 2023 σελ. 414) η προγενέστερη διάταξη περί δυνατότητος χορηγήσεως της αναπληρωματικής αναπαύσεως για τις εργάσιμες Κυριακές των τακτικών εκπτώσεων, κατά την προηγουμένη της Κυριακής εβδομάδα (βλ. όλη την νομοθεσία στο ΔΕΝ 2023, τεύχος 1804 σελ. 1579).

Βάσει των ανωτέρω πρέπει να ερμηνευθεί, και καλώς ερμηνεύθηκε, και η διάταξη της παρ. 4 του άρθρου 16 του Ν. 4177/2023 (άρθρο 19 Ν. 5019/23) και άρθρο 209 του ΚΕΔ ΠΔ 62/2025, για τα Εμπορικά Καταστήματα, η οποία όριζε τα εξής:

«4. Η απασχόληση των εργαζομένων είναι νόμιμη και αμείβεται σύμφωνα με τις διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας που ορίζουν πρόσθετη αμοιβή για εργασία κατά τις Κυριακές. Στους εργαζομένους που απασχολούνται σε εμπορικά καταστήματα την Κυριακή (…) χορηγείται επί πλέον, υποχρεωτικά μία (1) ημέρα ανάπαυσης σε άλλη ημέρα της ίδιας εβδομάδας».

Όπως παρατηρείται, στο πρώτο εδάφιο της διατάξεως γίνεται ρητή παραπομπή στις διατάξεις της Εργατικής Νομοθεσίας (ως προς την αμοιβή της Κυριακής).

Στο δεύτερο εδάφιο επιτάσσεται η χορήγηση αναπληρωματικής αναπαύσεως χωρίς να γίνεται διάκριση μεταξύ απασχολήσεως μέχρι ή άνω των πέντε ωρών, και με απλή παραπομπή, ως χρόνο χορηγήσεως, «στην ίδια εβδομάδα». Όμως και η φράση «ίδια εβδομάδα» πρέπει να ερμηνευθεί σύμφωνα με την κειμένη νομοθεσία (ΒΔ 748/66 και παρ. 7 άρθρου 170 του ΚΕΔ ΠΔ 62/2025), ως η εβδομάδα που ακολουθεί την εργάσιμη Κυριακή. Έτσι είναι απολύτως ορθή η νέα διάταξη του Ν. 5157/24.

Αναπληρωματική εβδομαδιαία ανάπαυσης σε περίπτωση μερικής απασχόλησης:

Σύμφωνα με τη νομολογία των δικαστηρίων, η έννοια της εβδομαδιαίας ανάπαυσης υφίσταται μόνο κατά την περίπτωση σύμβασης εργασίας πλήρους απασχόλησης.

Επομένως, η χορήγηση ημέρας αναπληρωματικής ανάπαυσης προϋποθέτει τη συνεχή απασχόληση του εργαζόμενου όλη την εβδομάδα.

Σε περίπτωση σύμβασης μερικής απασχόλησης ή εκ περιτροπής εργασίας, είναι δυνατόν να περιλαμβάνεται η ημέρα της Κυριακής με σταθερό τρόπο, χωρίς να απαιτείται η χορήγηση αναπληρωματικής ανάπαυσης για την παρεχόμενη εργασία της συγκεκριμένης ημέρας.

Σε κάθε περίπτωση, οι μερικώς απασχολούμενοι νομίμως κατά την Κυριακή εξακολουθούν να δικαιούνται την προβλεπόμενη πρόσθετη αμοιβή, η οποία ανέρχεται στο 75% των νομίμων ωρομισθίων που πραγματοποιήθηκαν.

Αμοιβή λόγω εργασίας σε ημέρα Κυριακή:

Η απασχόληση των εργαζομένων που πραγματοποιείται βάσει των διατάξεων του Β.Δ. 748/1966, είναι νόμιμη και αμείβεται, σύμφωνα με τις διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας που ορίζουν πρόσθετη αμοιβή για εργασία κατά τις Κυριακές (Κ.Υ.Α. 8900/1946 και Κ.Υ.Α. 25825/1951,  άρθρο 2 Ν.Δ. 3755/1957 (άρθρο 422 ΚΕΔ ΠΔ 62/2025 Περί Κανονισμών Εργασίας) και άρθρο 2, Ν. 435/1976, σχετικά με την προσαύξηση που δικαιούνται οι εργαζόμενοι επί του νόμιμου ωρομισθίου τους).

Αμοιβή –  Προσαύξηση – Εισφορές:

Οι εργαζόμενοι δικαιούνται προσαύξηση 75% επί του νόμιμου ωρομισθίου τους για τις ώρες που θα εργαστούν την Κυριακή και η προσαύξηση αυτή δεν υπόκειται σε ασφαλιστικές εισφορές.

Στους εργαζόμενους που απασχολούνται σε εμπορικά καταστήματα την Κυριακή, σύμφωνα με το άρθρο 16 και το άρθρο 15Α του Ν. 4177/2014, όπως τροποποιήθηκαν με τα άρθρο 18  και 19 του Ν. 5019/2023, χορηγείται, επιπλέον, υποχρεωτικά μια (1) ημέρα ανάπαυσης σε άλλη ημέρα της ίδιας εβδομάδας.

Υπολογισμός της αμοιβής που δικαιούται ο εργαζόμενος σε περίπτωση εργασίας του κατά την Κυριακή

Ειδικότερα, για τον υπολογισμό της αμοιβής που δικαιούται ο εργαζόμενος σε περίπτωση εργασίας του κατά την Κυριακή, θα πρέπει να διακρίνουμε εάν η εν λόγω εργασία επιτρέπεται ή όχι από το νόμο:

Ι. Για επιχειρήσεις που απαγορεύεται η λειτουργία τους κατά τις Κυριακές:

Το προσωπικό που θα απασχοληθεί σε ημέρα Κυριακή, δικαιούται να λάβει το καταβαλλόμενο ωρομίσθιο, προσαυξημένου κατά 75% επί του νομίμου ωρομισθίου για όσες ώρες εργάστηκαν.

Σημειώνεται ότι ενώ ο οφειλόμενος μισθός υπολογίζεται με βάση τις καταβαλλόμενες αποδοχές, η προσαύξηση του 75% υπολογίζεται επί του εκάστοτε καθοριζομένου νομίμου ημερομισθίου ή ωρομισθίου.

Ευνόητο είναι ότι ο εργοδότης έχει το δικαίωμα να υπολογίσει και την προσαύξηση επί των καταβαλλομένων αποδοχών και σε αυτή την περίπτωση η προσαύξηση δεν υπόκειται σε εισφορές, σύμφωνα με ρύθμιση του ν. 5239/2025.

Επίσης, σε περίπτωση που το προσωπικό απασχοληθεί κατά την Κυριακή για περισσότερες από 5 ώρες, τότε δικαιούται αναπληρωματική εβδομαδιαία ανάπαυση σε άλλη ημέρα της επόμενης εβδομάδας.

ΙΙ. Για επιχειρήσεις που επιτρέπεται να λειτουργούν τις Κυριακές:

Το προσωπικό που θα απασχοληθεί σε ημέρα Κυριακή, δικαιούται να λάβει μόνο την προσαύξηση 75% επί του νομίμου ημερομισθίου, καθώς και αναπληρωματική εβδομαδιαία ανάπαυση σε άλλη ημέρα της εβδομάδας.

Όταν η υποχρεωτική αργία συμπίπτει με ημέρα Κυριακή ισχύουν τα εξής:

α) Δεν γεννάται θέμα μεταθέσεώς της σε άλλη εργάσιμη μέρα, διότι όπως είναι γνωστό τόσο για τον ιδιωτικό, όσο και το Δημόσιο τομέα καταργήθηκαν οι διατάξεις περί μεταθέσεως των αργιών, όταν συμπίπτουν με ημέρα Κυριακή (άρθρο 7 του Ν.1400/83).

β) Οι επιχειρήσεις που θα λειτουργήσουν την Κυριακή που συμπίπτει με την υποχρεωτική αργία οφείλουν:

ι. Σε όσους αμείβονται με ημερομίσθιο:

• το καταβαλλόμενο ημερομίσθιο και προσαύξηση 75% που θα υπολογισθεί επί του νόμιμου ημερομισθίου τους.
• Επιπλέον οφείλουν να χορηγήσουν αναπληρωματική ανάπαυση (ρεπό) σε άλλη εργάσιμη ημέρα της εβδομάδας.

ιι. σε όσους αμείβονται με μηνιαίο μισθό οφείλουν προσαύξηση 75% του νόμιμου μισθού τους και αναπληρωματική ανάπαυση,

• είτε πρόκειται για επιχειρήσεις που υπάγονται στις διατάξεις περί υποχρεωτικής ανάπαυσης την Κυριακή και τις ημέρες αργίας
• είτε για επιχειρήσεις που δεν υπάγονται στις διατάξεις αυτές.
• Ζήτημα καταβολής και του 1/25 του μηνιαίου μισθού γεννάται μόνο αν δεν χορηγηθεί αναπληρωματική μέρα ανάπαυσης.

Παλαιολόγος Ι. Λιάζος

Οικονομολόγος – Σύμβουλος Εργασιακών & Ασφαλιστικών