Η Αυστραλία είναι μια από τις πρώτες χώρες που θα εφαρμόσουν την πλήρη απαγόρευση της χρήσης μέσων κοινωνικής δικτύωσης σε παιδιά και νέους εφήβους. Από τις 10 Δεκεμβρίου η κυβέρνηση της Καμπέρα θα απαιτεί από τις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, συμπεριλαμβανομένων των Facebook, Instagram, Snapchat και TikTok, να περιορίσουν την πρόσβαση σε χρήστες κάτω των 16 ετών. Όσοι δεν συμμορφωθούν θα βρεθούν αντιμέτωποι με πρόστιμα που θα φθάνουν έως τα 28 εκατ. ευρώ.
Μπροστά στην προοπτική αυτή το Snapchat, η δημοφιλής αμερικανική πλατφόρμα μεταφοράς μηνυμάτων εικόνας που δημιούργησαν το 2015 τρεις φοιτητές (τότε) στο Πανεπιστήμιο Στάνφορντ, αποφάσισε να δραστηριοποιηθεί άμεσα. Έτσι τη Δευτέρα εκπρόσωπος της εταιρείας ανακοίνωσε ότι «από αυτή την εβδομάδα πολλοί χρήστες θα κληθούν να επαληθεύσουν την ηλικία τους προκειμένου να συνεχίσουν να έχουν πρόσβαση στο Snapchat».
Όπως μεταδίδει το Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων (AFP), η επιβεβαίωση της ηλικίας των Αυστραλών χρηστών θα γίνει στέλνοντας ηλεκτρονικά στην εφαρμογή μια επίσημη ταυτότητα ή συνδέοντας με αυτή έναν αυστραλιανό τραπεζικό λογαριασμό που διατηρούν στο όνομά τους. Δεκτές θα γίνονται και βιομετρικές φωτογραφίες ταυτότητας που θα αποστέλλονται, καθώς προβλέπεται η δυνατότητα ανάλυσης της φωτογραφίας προσώπου από μια ανεξάρτητη υπηρεσία προκειμένου να διαπιστώνεται επισήμως η ηλικία του χρήστη.
«Συμβολική κίνηση»
Θα είναι αξιόπιστη ταυτοποίηση; Δεν είναι βέβαιο. «Ειδικοί από πολλές χώρες εκτιμούν ότι η απαγόρευση της χρήσης του Snapchat και των άλλων κοινωνικών δικτύων από νεαρούς εφήβους και παιδιά είναι κυρίως συμβολική, δεδομένων των αντικειμενικών δυσκολιών επιβεβαίωσης της ηλικίας των χρηστών», γράφει η «Le Figaro».
Παρά ταύτα, εκτός από την Snapchat, η Meta (μητρική των Facebook, Instagram, WhatsApp, Messenger και Threads) έχει ήδη διαβεβαιώσει ότι θα εξαιρέσει από τη χρήση των πλατφορμών της τους ανήλικους Αυστραλούς κάτω των 16 ετών.
Η ανεξέλεγκτη χρήση των κοινωνικών δικτύων έχει θορυβήσει γονείς, κηδεμόνες και την κοινή γνώμη
Σημειωτέον ότι μέχρι στιγμής δέκα πλατφόρμες κοινωνικών δικτύων, μεταξύ των οποίων η Discord, η Lego Play, η Pinterest αλλά και η WhatsΑpp της Meta, δεν αναφέρονται στον κατάλογο των προς απαγόρευση πλατφορμών που έχουν δημοσιοποιήσει οι αυστραλιανές αρχές. Η κυβέρνηση της Καμπέρα, ωστόσο, «επιφυλάσσεται να επικαιροποιήσει τη λίστα της», όπως σημειώνει ο «Figaro».
Κοινωνική απομόνωση
Το Snapchat με την κίνησή του τη Δευτέρα βρίσκεται αναμφίβολα στην πρωτοπορία. «Θα προσαρμοστούμε με τις ρυθμίσεις της κυβέρνησης της Αυστραλίας, όπως κάνουμε με όλους τους τοπικούς κανόνες στις χώρες στις οποίες δραστηριοποιούμαστε», υπογραμμίζει σε ανακοίνωσή της η εταιρεία. Το Snapchat διατυπώνει, ωστόσο, τις ενστάσεις της για την απόφαση της Καμπέρα, προειδοποιώντας ότι αποκόπτοντας τους νέους Αυστραλούς από τα δίκτυα, πιθανώς να τους καταδικάσει σε κοινωνική απομόνωση.
«Αποσυνδέοντας τους νέους από τους φίλους και την οικογένειά τους δεν αναβαθμίζεις αναγκαστικά το επίπεδο προστασίας τους, διότι είναι πιθανό να τους σπρώξεις σε εφαρμογές ανταλλαγής μηνυμάτων που είναι λιγότερο ασφαλείς και σέβονται λιγότερο την ιδιωτικότητα των χρηστών», σημειώνει στην ανακοίνωσή του το Snapchat, που θεωρεί προφανώς ως δεδομένη κανονικότητα την επικοινωνία των εφήβων με τους φίλους και τα μέλη της οικογένειάς τους μέσω διαδικτυακών εφαρμογών ακόμα κι αν τους χωρίζει απόσταση ολίγων μέτρων ή μια μεσοτοιχία τέλος πάντων.
Γενικότερη η ανησυχία
Είναι γεγονός όμως ότι η ανεξέλεγκτη χρήση των κοινωνικών δικτύων έχει θορυβήσει γονείς, κηδεμόνες και την κοινή γνώμη σε πολλές χώρες σε ολόκληρο τον πλανήτη, με αποτέλεσμα να κινητοποιούνται και οι κυβερνήσεις. Στην Ευρώπη χώρες όπως η Γαλλία, η Γερμανία και η Ιταλία έχουν ήδη θεσπίσει αυστηρότερους κανόνες χρήσης των κοινωνικών δικτύων από τους ανήλικους απαιτώντας γονική συγκατάθεση και θεσπίζοντας ηλικιακά όρια.
Και η ελληνική κυβέρνηση, ως γνωστόν, εξετάζει τη λήψη μέτρων που θα αποσκοπούν στον έλεγχο και το μπλοκάρισμα της πρόσβασης σε κοινωνικά δίκτυα από παιδιά κάτω των 15 ετών.
Η διεθνής αυτή τάση να μπουν κάποια όρια στη χρήση των social media από ανηλίκους – διότι οι ειδικοί έχουν αποφανθεί ότι μπορεί εύκολα να γίνει κάποιος εθισμένος στα μέσα – εγείρει το κρίσιμο ερώτημα πού τελειώνει η προστασία των παιδιών και πού αρχίζει η λογοκρισία.
Στη Νορβηγία, για παράδειγμα, βάσει επίσημων στοιχείων της κυβέρνησης το 72% των παιδιών ηλικίας 9 έως 12 ετών χρησιμοποιούν πλατφόρμες κοινωνικών δικτύων. Βάσει των ερευνών στην πολύ φιλελεύθερη κοινωνικά σκανδιναβική αυτή χώρα, το 75% του πληθυσμού υποστηρίζει την ανάγκη να μπουν όρια ηλικίας σε όσους κάνουν χρήση των κοινωνικών δικτύων. Και το 60% των Νορβηγών θεωρεί πως είναι η κυβέρνηση και όχι οι πλατφόρμες αρμόδιες για να θέσουν τα ηλικιακά ηλικιακά αυτά όρια και να προβαίνουν σε κάθε έλεγχο.
Απο Γαλλία μέχρι Κίνα
Η κυβέρνηση του Όσλο έχει θέσει από τον περασμένο Ιούνιο σε δημόσια διαβούλευση αρκετές συμπληρωματικές ρυθμίσεις όσον αφορά στην πρόσβαση των ανηλίκων στο Ιντερνετ και στα κοινωνικά δίκτυα. Και στη Γαλλία όμως ο πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν σε συνέντευξή του στην κρατική τηλεόραση ανακοίνωσε το καλοκαίρι την πρόθεσή του να ζητήσει από την κυβέρνηση να λάβει μέτρα που θα απαγορεύουν σε ανήλικους κάτω των 15 ετών την πρόσβαση στα κοινωνικά δίκτυα.
Ήδη οι γαλλικές αρχές έχουν κατατάξει στην κατηγορία των «πορνογραφικών σάιτ» συγκεκριμένες πλατφόρμες κοινωνικών δικτύων όπως το Χ, το Reddit, το Bluesky και το Mastodon, απαιτώντας απ’ αυτές να εισαγάγουν ένα σύστημα ηλικιακής επιβεβαίωσης των χρηστών τους.
Ακόμα και η κυβέρνηση της Κίνας έχει εισαγάγει συγκεκριμένη νομοθετική ρύθμιση για ανηλίκους που εφαρμόζεται ήδη σε εθνικό επίπεδο από τον Απρίλιο του 2025 και αφορά σε όλες τις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης. Ο σκοπός είναι να εξασφαλιστεί ότι οι χρήστες κάτω των 18 ετών βλέπουν μόνο περιεχόμενο κατάλληλο για την ηλικία τους.
Μέτρα στην Κίνα έχουν λάβει και οι τοπικές αρχές. Στη Σανγκάη, για παράδειγμα, απαγορεύεται σε ανηλίκους κάτω των 16 ετών να κάνουν ζωντανές αναμεταδόσεις στις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης.
