Η Ελλάδα έχει τη μεγαλύτερη δημόσια συνταξιοδοτική δαπάνη στον ΟΟΣΑ μαζί με την Ιταλία, ενώ έχει και από τις χαμηλότερες ηλικίες κανονικής συνταξιοδότησης, όπως προκύπτει από τη μελέτη του ΟΟΣΑ “Pensions at a Glance 2025” η οποία αναφέρει αρκετά κρίσιμα στοιχεία για τη χώρα μας, κυρίως σχετικά με δημογραφική γήρανση, συνταξιοδοτική δαπάνη, εισοδήματα ηλικιωμένων και μελλοντικές πιέσεις στο σύστημα συντάξεων.
Με βάση τη συνολική εικόνα που δίνει ο ΟΟΣΑ για την Ελλάδα, αντιμετωπίζει εξαιρετικά ισχυρή γήρανση, δραματική συρρίκνωση εργατικού δυναμικού και πολύ υψηλές συνταξιοδοτικές δαπάνες. Το συνταξιοδοτικό σύστημα θεωρείται δημοσιονομικά ευάλωτο, λόγω δημογραφικών πιέσεων, ενώ κάνει λόγο για σημαντικές προκλήσεις στη βιωσιμότητα του συστήματος, παρά τις μεταρρυθμίσεις προηγούμενων ετών.
Επιπλέον, υπογραμμίζει ότι η οικονομική ευαλωτότητα μέρους των ηλικιωμένων παραμένει υψηλή, αν και τα επίπεδα φτώχειας ηλικιωμένων δεν είναι από τα χειρότερα του ΟΟΣΑ.
Πρωτιά στη δημόσια δαπάνη για συντάξεις
Συγκεκριμένα η Ελλάδα βρίσκεται στην πρώτη θέση διεθνώς (μαζί με την Ιταλία) όσον αφορά στη δημόσια δαπάνη για συντάξεις καταβάλλοντας πάνω από 16% του ΑΕΠ της. Είναι χαρακτηριστικό ότι το ποσοστό αυτό είναι διπλάσιο από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ (8,1%).
Η χώρας μας επίσης έχει από τις χαμηλότερες ηλικίες κανονικής συνταξιοδότησης, καθώς η κανονική ηλικία συνταξιοδότησης είναι 62 έτη, από τις χαμηλότερες στον ΟΟΣΑ (μαζί με Κολομβία, Λουξεμβούργο, Σλοβενία). Η πρόβλεψη ωστόσο για τα επόμενα χρόνια είναι ότι η μέση ηλικία συνταξιοδότησης θα αρχίσει να ανεβαίνει και στην Ελλάδα ως γενική τάση αύξησης των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης λόγω της σύνδεσής τους με το προσδόκιμο ζωής μετά τα 65.
Για την Ελλάδα, τη μεγαλύτερη επιβάρυνση θα την επωμιστούν οι νέοι 22 ετών που μπήκαν στην αγορά εργασίας το 2024, καθώς η μέση ηλικία για τη συνταξιοδότησή τους από τα 62 έτη θα ανεβεί στα 66. Στην πράξη, στην ηλικία αυτή θα έχουν συμπληρώσει 44 έτη ασφάλισης, αντί 40 έτη που απαιτούνται σήμερα για σύνταξη στα 62.
O ΟΟΣΑ γράφει συγκεκριμένα:
«Η άλλη χώρα του ΟΟΣΑ με σύνδεση της ηλικίας συνταξιοδότησης με το προσδόκιμο ζωής είναι η Ελλάδα, αλλά η κανονική ηλικία συνταξιοδότησης στην Ελλάδα προβλέπεται να είναι ελαφρώς χαμηλότερη από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ στο μέλλον: αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η πρόωρη συνταξιοδότηση είναι δυνατή χωρίς κυρώσεις μετά από 40 χρόνια σταδιοδρομίας, επομένως είναι η ελάχιστη ηλικία, η οποία προβλέπεται να αυξηθεί από 62 σε 66 έτη, που καθορίζει τη μελλοντική κανονική ηλικία συνταξιοδότησης στην Ελλάδα».
Τα ποσοστά αναπλήρωσης
Τα ποσοστά αναπλήρωσης των συντάξεων παρουσιάζονται ως ιδιαίτερα υψηλά για την Ελλάδα, δηλαδή το ποσοστό του τελευταίου μισθού που καλύπτεται από τη σύνταξη. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ, η Ελλάδα εμφανίζει από τα υψηλότερα ποσοστά αναπλήρωσης σε σύγκριση με άλλα κράτη.
Ειδικότερα, για έναν εργαζόμενο με μέσες αποδοχές (1.400 ευρώ), το ποσοστό αναπλήρωσης φτάνει περίπου στο 84,8%, ενώ για χαμηλότερες αποδοχές (μισός μέσος μισθός) αγγίζει το 96,5%, τιμή που κατατάσσει τη χώρα στις πρώτες θέσεις παγκοσμίως. Ακόμη και για υψηλότερες αποδοχές (1,5 φορές τον μέσο μισθό), η Ελλάδα διατηρεί υψηλή αναπλήρωση, περίπου στο 73%.
Στις πιο γηρασμένες χώρες
Επιπλέον, συγκαταλέγεται στις πιο γερασμένες χώρες του ΟΟΣΑ, γεγονός που αποτελεί σοβαρό πρόβλημα για το μέλλον του ασφαλιστικού και συνταξιοδοτικού συστήματος. Η Ελλάδα ανήκει στις χώρες με πολύ υψηλό δείκτη γήρανσης καθώς στους 100 ενήλικες πάνω από 40 άτομα είναι ηλικίας άνω των 65 ετών.
Μέχρι το 2054, εκτιμάται ότι ο δείκτης γήρανσης θα εκτιναχθεί σε 70.7 – από τους υψηλότερους στο σύνολο του ΟΟΣΑ (μαζί με Ιταλία, Ιαπωνία, Κορέα, Ισπανία).
Επίπλέον, η χώρα μας προβλέπεται να έχει πτώση άνω του 30% στο εργατικό δυναμικό (20–64 ετών) έως το 2064, μία από τις μεγαλύτερες μειώσεις διεθνώς.
Φτώχεια και εισόδημα ηλικιωμένων
Η μέση εισοδηματική κατάσταση των ηλικιωμένων φτωχών στην Ελλάδα είναι ιδιαίτερα χαμηλή καθώς όπως δείχνει η μελέτη του ΟΟΣΑ, το 21,4% των ατόμων άνω των 65 βρίσκεται κάτω από το όριο φτώχειας (50% του διάμεσου εισοδήματος).
Ωστόσο οι ηλικιωμένοι φτωχοί έχουν καλύτερη θέση από το σύνολο των φτωχών στην Ελλάδα, των οποίων το εισόδημα είναι 31,6% κάτω από το όριο.
Στις προβλέψεις που διατυπώνει ο ΟΟΣΑ για τα επόμενα 25–30 χρόνια, αναφέρεται ότι μέχρι το 2050, η Ελλάδα θα βρίσκεται ανάμεσα στις χώρες με τη μεγαλύτερη αύξηση του δείκτη γήρανσης, πάνω από +25 ποσοστιαίες μονάδες.
Επιπρόσθετα η Ελλάδα είναι μία από τις τέσσερις χώρες όπου οι προβλέψεις της Eurostat δείχνουν ακόμη χειρότερη δημογραφική εικόνα από τις προβλέψεις του ΟΗΕ (δηλ. ακόμη ταχύτερη γήρανση)
Μία άλλη πλευρά της μελέτης του ΟΟΣΑ είναι ότι το εισόδημα των ηλικιωμένων στην Ελλάδα προέρχεται κυρίως από δημόσιες συντάξεις, σε πολύ μεγάλο ποσοστό σε σύγκριση με άλλες χώρες του ΟΟΣΑ.
