Η βιωσιμότητα και το τέλος της φλυαρίας

Ένας πόλεμος μαίνεται στην Ευρώπη γύρω από τα θέματα Βιωσιμότητας τους τελευταίους μήνες. Πρόκειται για μια σύγκρουση γύρω από τη νομική υποχρέωση των επιχειρήσεων να δημοσιοποιούν στοιχεία ESG, δηλαδή στοιχεία για το περιβαλλοντικό, κοινωνικό και διοικητικό τους αποτύπωμα.

Η σύγκρουση ανάμεσα σε αντίρροπες δυνάμεις σε επιχειρηματικό και πολιτικό επίπεδο αφορά κυρίως τα όρια εφαρμογής (κύκλος εργασιών, αριθμός εργαζομένων) και τη δεδηλωμένη ανάγκη απλούστευσης των σχετικών προτύπων ώστε να μειωθεί το κόστος υλοποίησης για τις επιχειρήσεις που υπόκεινται. Την έντονη συζήτηση πυροδότησε ο Ευρωπαϊκός Κανονισμός Omnibus και το ερώτημα αν η Βιωσιμότητα αποτελεί τροχοπέδη ή μοχλό Ανταγωνιστικότητας. Αυτή η αντιπαράθεση είναι αόρατη στους περισσότερους πολίτες και αδιάφορη στους ακόμα περισσότερους.

Ίσως όμως εκεί βρίσκεται και το βαθύτερο πρόβλημα της Βιωσιμότητας σήμερα: η αδυναμία της να συνδεθεί με την πραγματικότητα των πολλών και της ευρείας επιχειρηματικής κοινότητας.

Το 23ο συνέδριο Εταιρικής Υπευθυνότητας του Ελληνο-Αμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου (“Omnia”, 21 Οκτωβρίου 2025 στο ΚΠΙΣΝ) γεννήθηκε ακριβώς μέσα σε αυτή τη συγκυρία. Οι διεθνείς εξελίξεις, οι αλλαγές και η αβεβαιότητα στο ευρωπαϊκό νομοθετικό πλαίσιο έχουν δημιουργήσει ένα περιβάλλον σύγχυσης και συχνά αμφισβήτησης. Το συνέδριο επιχείρησε να επαναπροσδιορίσει το business case της Βιωσιμότητας, φιλοξενώντας διαφορετικές φωνές από επιχειρήσεις, την Πολιτεία, θεσμικούς φορείς και την ακαδημαϊκή κοινότητα.

Μέσα από συγκεκριμένα παραδείγματα, έγινε σαφές ότι η Βιωσιμότητα δεν είναι βάρος αλλά επένδυση: βελτιώνει την απόδοση, ενισχύει την ανθεκτικότητα των εταιρειών και τις βοηθά να προσαρμοστούν σε εξωγενείς κινδύνους. Και, τελικά, συμβάλλει καθοριστικά στην ανταγωνιστικότητά τους.

Οι επαγγελματίες της Βιώσιμης Ανάπτυξης προσπαθούν ακριβώς αυτό: να πείσουν τις διοικήσεις να υιοθετήσουν πρακτικές που δημιουργούν μακροπρόθεσμη αξία και καθιστούν τις εταιρείες πιο δυνατές στις διεθνείς αγορές. Η κλιματική κρίση, η απώλεια βιοποικιλότητας, οι κοινωνικο-οικονομικές επιπτώσεις των φυσικών καταστροφών και οι μετακινήσεις πληθυσμών ασκούν τεράστιες πιέσεις στο επιχειρηματικό περιβάλλον. Την ίδια στιγμή όμως δημιουργούνται σημαντικές ευκαιρίες καινοτομίας και ανάπτυξης.

Οι «καλές επιχειρήσεις» του σήμερα –αυτές που έχουν διάρκεια, όραμα, εμπιστοσύνη από πελάτες και καταναλωτές, ελκυστικότητα για επενδυτές και δανειστές– κατανοούν ότι δεν υπάρχει δίλημμα μεταξύ Βιωσιμότητας και Ανταγωνιστικότητας. Το ένα δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς το άλλο.

Ωστόσο, δεν αρκεί να συμφωνούν μεταξύ τους οι λίγοι εκατοντάδες επαγγελματίες του χώρου. Η μεγάλη πρόκληση είναι να γίνει η Βιωσιμότητα κατανοητή, συναφής και ορατή στην καθημερινότητα των πολλών.

Και αυτό απαιτεί ένα πρώτο, κρίσιμο βήμα: να ξεχωρίσει η φιλοσοφία της Βιώσιμης Ανάπτυξης από την κανονιστική συμμόρφωση. Όταν οι εταιρείες βλέπουν τη Βιωσιμότητα μόνο ως άσκηση compliance, χάνουν την ευκαιρία για καινοτομία και ουσιαστική αλλαγή.

Το μεγάλο στοίχημα είναι η καλλιέργεια εμπιστοσύνης. Σε ένα περιβάλλον αβεβαιότητας, αντικρουόμενων μηνυμάτων και αμείλικτης αμφισβήτησης –ιδίως από τη Γενιά Ζ– η εποχή των αυτοέπαινων και των μεγαλοστομιών έχει μάλλον περάσει ανεπιστρεπτί.

Η κοινωνία δεν χρειάζεται περισσότερες θριαμβευτικές δηλώσεις, δε χρειάζεται περισσότερες εξαγγελίες ανεδαφικών στόχων, δε χρειάζεται περισσότερους τεχνικούς όρους και ακρώνυμα που κατανοούν εκατό άνθρωποι. Χρειάζεται ειλικρίνεια για το μέγεθος των προκλήσεων, καθαρή και απλή γλώσσα, και μια ρεαλιστική παραδοχή της ατέλειας.

Το 2025, ο δρόμος προς την Βιωσιμότητα χτίζεται με λιγότερη φλυαρία, μεγαλύτερη διαφάνεια και πιο ξεκάθαρα μηνύματα.

* Ο Πάκης Παπαδημητρίου είναι Director ESG της Pharmathen και Πρόεδρος της Επιτροπής Εταιρικής Υπευθυνότητας του Ελληνο-Αμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου