Όταν τον Μάιο του 2009 ο τότε υπουργός ΠΕΧΩΔΕ (νυν Περιβάλλοντος και Ενέργειας) παρέδιδε στην κυκλοφορία στο σύνολό της την Εγνατία Οδό, λιγοστοί ήταν σε θέση να προβλέψουν τι θα ακολουθούσε.
Η ένταξη δηλαδή της Ελλάδας στον μηχανισμό δημοσιονομικής προσαρμογής και η αξιοποίηση –ως σημαντικού κρατικού περιουσιακού στοιχείου– του αυτοκινητοδρόμου που ενώνει την Ανατολή με τη Δύση με στόχο την ενίσχυση των δημόσιων εσόδων.
Η Εγνατία από το ΤΑΙΠΕΔ στη ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ – Egis
Σχεδόν 15 χρόνια μετά, ο μεγάλος κύκλος που άνοιξε το 2011 με την υπαγωγή του οδικού άξονα στο Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου (ΤΑΙΠΕΔ), φαίνεται να κλείνει.
Σύμφωνα με το σχεδιασμό του υπουργείου Υποδομών, σε ένα μήνα, λίγο πριν εκπνεύσει το 2025, το δικαίωμα χρήσης και εκμετάλλευσης του οδικού άξονα, που συνδέει την Ηγουμενίτσα με τους Κήπους Έβρου, θα παραχωρηθεί στην κοινοπραξία ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ–Egis για 35 χρόνια.
Το σχήμα αναδείχτηκε προτιμητέος επενδυτής στο διεθνή διαγωνισμό του ΤΑΙΠΕΔ, έχοντας υποβάλει δεσμευτική προσφορά 1,5 δισ. ευρώ – μεγαλύτερη κατά μισό δισ. ευρώ από την αμέσως προηγούμενη. Ο υφυπουργός Υποδομών Νίκος Ταχιάος ανέφερε την περασμένη εβδομάδα, απαντώντας σε κοινοβουλευτική ερώτηση, ότι «η παραχώρηση θα προχωρήσει όχι μόνο διότι είναι μνημονιακή υποχρέωση, αλλά επειδή είναι προϋπόθεση για την αναβάθμιση της Εγνατίας Οδού».
Η Εγνατία Οδός, οι σήραγγες και οι γέφυρες
Πράγματι, εκτός από το δημοσιονομικό όφελος από την εκταμίευση ποσού άνω του 1 δισ. ευρώ, η έναρξη παραχώρησης θα σημάνει το τέλος εποχής ενός αυτοκινητοδρόμου που δεν πληροί τις απαιτούμενες προδιαγραφές ασφαλείας.
Όπως εξήγησε ο κ. Ταχιάος, περίπου 60 σήραγγες της Εγνατίας Οδού θα χρειαστεί να πιστοποιηθούν από την αρμόδια Αρχή Αδειοδότησης Σηράγγων, ώστε να αποκτήσουν τις απαιτούμενες, βάσει των κοινοτικών οδηγιών, προδιαγραφές ασφαλείας.
Η διαδικασία αυτή, που θα αναλάβει ο παραχωρησιούχος, προβλέπει την κατάταξη των σηράγγων, σε πρώτη φάση στην κατηγορία Ε, όπου προβλέπονται περιορισμοί σχεδόν για όλα τα επικίνδυνα φορτία. Σε επόμενη φάση, οι σήραγγες θα ενταχθούν στην κατηγορία Α, όπου δεν θα υφίσταται κανένας περιορισμός για τα επικίνδυνα φορτία.
Είναι ενδεικτικό ότι παλαιότερες εκθέσεις μεταμνημονιακής εποπτείας της Κομισιόν αναφέρουν πως από τις σήραγγες της Εγνατίας Οδού διέρχονται οχήματα με επικίνδυνα φορτία κατά παράβαση των κοινοτικών οδηγιών για την οδική ασφάλεια. Αλλά και οι γέφυρες του οδικού άξονα είχαν κατηγοριοποιηθεί ως πιθανά επικίνδυνες, σύμφωνα με την τρίτη έκθεση μεταμνημονιακής εποπτείας του 2019.
Η Εγνατία Οδός και η ελλιπής συντήρηση
Παρότι αρμοδίως συχνά παρέχεται η διαβεβαίωση ότι δεν τίθεται ζήτημα ασφάλειας του αυτοκινητοδρόμου και ότι πραγματοποιούνται συστηματικά εργασίες αναβάθμισης, εμφανής είναι η ελλιπής συντήρηση του οδοστρώματος σε πολλά τμήματα, όπως στον κάθετο άξονα Προμαχώνα–Θεσσαλονίκης, που οδηγεί από τα σύνορα στην ενδοχώρα.
Σε αντίθεση με τις πολυάριθμες λακκούβες, τις κακοτεχνίες και τον κακό φωτισμό, οι Σταθμοί Εξυπηρέτησης Αυτοκινητιστών (ΣΕΑ) είναι ανύπαρκτοι. Ως αποτέλεσμα, όπως αναφέρουν παράγοντες της αγοράς, οι εποχούμενοι πληρώνουν διόδια για έναν αυτοκινητόδρομο με υψηλής οδηγικής δυσκολίας και μεγάλου βαθμού επικινδυνότητας.
Άλλωστε, μέσα Νοεμβρίου, τα Νομαρχιακά Τμήματα ΑΔΕΔΥ Έβρου και Ξάνθης, με εισήγησή τους προς τον Περιφερειάρχη και το Περιφερειακό Συμβούλιο Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, ζήτησαν την εγγραφή στην ημερήσια διάταξη θέματος που αφορά τη συντήρηση του οδοστρώματος της Εγνατίας Οδού στο τμήμα Θεσσαλονίκης–Κήπων Έβρου.
«Στο συγκεκριμένο τμήμα, το οδόστρωμα παρουσιάζει εκτεταμένες φθορές και λακκούβες, με αποτέλεσμα να αυξάνονται οι κίνδυνοι για την ασφάλεια των οδηγών και να προκαλούνται ζημιές στα οχήματα».
Οι επενδύσεις από ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ – Egis
Όπως προβλέπεται, εντός πέντε ετών από την έναρξη της παραχώρησης θα ολοκληρωθούν σημαντικές επενδύσεις άνω των 420 εκατ. ευρώ για την ανάταξη του οδικού άξονα και την αναβάθμιση των κάθετων αξόνων.
Μεταξύ των έργων περιλαμβάνεται η αναβάθμιση του οδικού άξονα Χαλάστρα–Εύζωνοι ώστε να αποκτήσει τεχνικές προδιαγραφές κλειστού αυτοκινητόδρομου, ικανοποιώντας ένα πάγιο αίτημα κατοίκων και φορέων της Κεντρικής Μακεδονίας. Κατά τη διάρκεια των 35 ετών της σύμβασης παραχώρησης προβλέπεται να εκτελεστούν εργασίες βαριάς συντήρησης συνολικού κόστους 1,8 δισ. ευρώ.
Οι εργασίες αυτές αφορούν κυρίως αντικαταστάσεις ασφαλτικών και οδοστρωμάτων, βαριά συντήρηση τεχνικών έργων (γέφυρες, σήραγγες), αντικαταστάσεις οριζόντιας και κάθετης σήμανσης (πινακίδες, διαγράμμιση) και αντικατάσταση μεταλλικών στηθαίων ασφαλείας. Η σύμβαση προβλέπει επίσης την κατασκευή και 16 Σταθμών Εξυπηρέτησης Αυτοκινητιστών (ΣΕΑ) και 12 σύγχρονων χώρων στάθμευσης και αναψυχής κατά μήκος του οδικού άξονα.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ (ΟΤ) – ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ
