Ουκρανία: Η «ζώνη-φρούριο» της Ουκρανίας που ο Τραμπ θέλει να ανταλλάξει με ειρήνη

Η περιοχή Ντονμπάς στην ανατολική Ουκρανία, που περιλαμβάνει τις επαρχίες Ντόνετσκ και Λουχάνσκ, έχει γίνει το κεντρικό εμπόδιο στην τρέχουσα διπλωματική προσπάθεια υπό την ηγεσία των ΗΠΑ που στοχεύει στον τερματισμό της εισβολής της Ρωσίας.

Η Ουάσινγκτον και η Μόσχα πιέζουν το Κίεβο να αποσυρθεί από περίπου το ένα τέταρτο της επαρχίας Ντόνετσκ και από ένα μικρό τμήμα του Λουχάνσκ που εξακολουθεί να βρίσκεται υπό ουκρανικό έλεγχο. Αλλά αυτή η περιοχή αποτελεί την πιο ισχυρά οχυρωμένη αμυντικά περιοχή του μετώπου και ολόκληρης της Ουκρανίας, μια «ζώνη φρoύριο» διασυνδεδεμένων βιομηχανικών πόλεων που για μια δεκαετία εμπόδιζε τη Ρωσία από βαθύτερες εισβολές.

Η ζώνη του φρουρίου αποτελείται από τέσσερις μεγάλες πόλεις και αρκετές κωμοπόλεις και οικισμούς που εκτείνονται από βορρά προς νότο κατά μήκος του αυτοκινητόδρομου H-20 Kostyantynivka-Slovyansk, με συνολικό πληθυσμό πριν από τον πόλεμο άνω των 380.537 κατοίκων. Εχει μήκος 50 χιλιόμετρα, πλροφορεί το εγκυρότατο Institute for the Study of War (ISW).

Το Ντονμπάς, έκτασης 53.201 χλμ² (συγκριτικά η Ελλάδα έχει έκταση 131.957 χλμ²), που κάποτε ήταν η βιομηχανική καρδιά της Σοβιετικής Ένωσης, είναι από καιρό πολιτικά περίπλοκο και ανθεκτικό στην επιβολή άνωθεν κυριαρχίας.

Το γλωσσικό και ιδεολογικό του μείγμα απογοήτευσε ακόμη και τον Λένιν, ο οποίος παραπονέθηκε το 1921 ότι χρειαζόταν μια «πολιτική μάσκα αερίων» για να διαχειριστεί την αστάθειά της. Σήμερα, η περιοχή παραμένει ένα σημείο ανάφλεξης – στρατηγικά απαραίτητο για την άμυνα της Ουκρανίας και συμβολικά σημαντικό για τις αυτοκρατορικές φιλοδοξίες της Μόσχας, σημειώνουν οι Financial Times.

Χάρτης της οχυρωματικής ζώνης υπό του ISW

Το φρούριο πριν τα ανοιχτά πεδία

Οι πόλεις Ποκρόφσκ, Κοστιαντίνιβκα, Ντρούζκιβκα, Κραματόρσκ και Σλαβιάνσκ, που ελέγχονται από την Ουκρανία, αποτελούν το βασικό αμυντικό φράγμα που προστατεύει την υπόλοιπη χώρα. Ωστόσο, η Ρωσία έχει αρχίσει να προελαύνει. Tα στρατεύματά της διεκδικούν τώρα τμήματα του Ποκρόφσκ και έχουν φτάσει στα περίχωρα του Κοστιαντίνιβκα. Ο ανώτατος διοικητής της Ουκρανίας διέταξε μερική αποχώρηση από τμήματα του Ποκρόφσκ, αφού οι θέσεις κατέστησαν μη βιώσιμες.

Το Κίεβο επένδυσε περισσότερα από 1 δισεκατομμύριο δολάρια σε θωράκιση της άμυνας πέρυσι, μεγάλο μέρος των οποίων σε πολυεπίπεδες οχυρώσεις στο Ντονμπάς – χαρακώματα, ναρκοπέδια, συρματοπλέγματα και εμπόδια ορατά από περιφερειακούς αυτοκινητόδρομους. Τα φυσικά χαρακτηριστικά του εδάφους, όπως οι γκρεμοί, οι κοιλάδες και οι σωροί σκωρίας, ενισχύουν περαιτέρω την αμυντική γραμμή. Ωστόσο, εάν πέσει αυτή η οχυρωμένη ζώνη, η Ρωσία θα αποκτήσει πρόσβαση σε πιο επίπεδο έδαφος στα δυτικά, επιτρέποντας ταχύτερες προελάσεις σε ανοιχτά πεδία, σημειώνουν πολλά μέσα. Το αν έχει τις δυνατότητες για τέτοιου είδους κεραυνοβόλο πόλεμο, όμως, είναι κάτι το οποίο αμφισβητείται από μεγάλα τμήματα της δυτικής στρατιωτικής ηγεσίας.

Παρά αυτά τα δεδομένα, αξιωματούχοι της κυβέρνησης Τραμπ -ιδιαίτερα ο ειδικός απεσταλμένος Στιβ Γουίτκοφ- έχουν πιέσει την Ουκρανία να εξετάσει μια «ανταλλαγή εδαφών», υποστηρίζοντας ότι η παραχώρηση των υπόλοιπων περιοχών του Ντόνετσκ που ελέγχονται από την Ουκρανία θα μπορούσε να εξασφαλίσει την ειρήνη, σημειώνουν οι FT.

Ο Γουίτκοφ, ο οποίος έχει συναντηθεί με τον Βλαντιμίρ Πούτιν έξι φορές φέτος, δημόσια θεωρεί την παραχώρηση αναπόφευκτη. Ο Τραμπ έχει επίσης υποστηρίξει ότι η Ουκρανία «δεν έχει τα χαρτιά» και διακινδυνεύει πολύ χειρότερες απώλειες εάν αρνηθεί. Η πρόταση προβλέπει την αποχώρηση της Ουκρανίας και την μετατροπή της περιοχής σε μια αναγνωρισμένη από τη Ρωσία, αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη ασφαλείας, με τις ΗΠΑ να προσφέρουν εγγυήσεις ασφαλείας κατά μήκος μιας νέας οχυρωμένης μεθορίου, σύμφωνα με πληροφορίες των FT.

Ωστόσο, το Κίεβο θεωρεί μια τέτοια συμφωνία επικίνδυνη και αποσταθεροποιητική. Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι επιμένει ότι «δεν έχει κανένα νομικό ή ηθικό δικαίωμα» να παραδώσει εδάφη. Ουκρανοί αναλυτές προειδοποιούν ότι η αποδοχή της εδαφικής απώλειας θα διασπούσε τη χώρα στο εσωτερικό, ενώ παράλληλα θα εξέθετε τις γειτονικές περιοχές σε μελλοντικές ρωσικές επιθέσεις. Φοβούνται επίσης ότι η Ουάσινγκτον ενδέχεται να μειώσει την υποστήριξη ή να άρει τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας μόλις επιτευχθεί συμφωνία.

Η παράδοση των οχυρώσεων μελλοντικό εφαλτήριο για τον Πούτιν

Μια πρόσφατη αμερικανική αντιπροσωπεία στο Κίεβο, με επικεφαλής τον υπουργό Στρατού Νταν Ντρίσκολ, συνάντησε ανήσυχους Ουκρανούς αξιωματούχους και άφησε άναυδους Ευρωπαίους διπλωμάτες. Ο Ντρίσκολ περιέγραψε σχέδια για μια αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη (DMZ) κορεατικού τύπου που θα προστατεύεται από προηγμένη αμερικανική τεχνολογία, αλλά πολλοί στο Κίεβο πιστεύουν ότι αυτό θα πάγωνε τη σύγκρουση αντί να την επιλύει. Χωρίς δυτικά στρατεύματα να βρίσκονται πραγματικά στην Ουκρανία, σενάριο που δεν περιλαμβάνεται στο σχέδιο, οι αναλυτές υποστηρίζουν ότι η Ρωσία θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει οποιαδήποτε παύση για να ανασυγκροτήσει τις δυνάμεις της για μια μεταγενέστερη επίθεση.

Οι ειδικοί αμφισβητούν επίσης την πρακτικότητα μιας σύγχρονης DMZ δεδομένων των σημερινών τεχνολογιών του πεδίου της μάχης. Τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη, το πυροβολικό και ο ηλεκτρονικός πόλεμος καθιστούν δύσκολο τον ορισμό ή την επιβολή μιας αποστρατιωτικοποιημένης περιοχής. Η πρόταση δεν απαιτεί από τη Ρωσία να αποσυρθεί από την ανατολική πλευρά της προτεινόμενης ζώνης ασφαλείας, αφήνοντας το Κίεβο ευάλωτο. Ο διφορούμενος όρος «αποστρατιωτικοποιημένος» εγείρει περαιτέρω ανησυχίες σχετικά με το πώς θα εντοπίζονται ή θα τιμωρούνται οι παραβιάσεις, σημειώνουν οι FT.

Οι αναμνήσεις των αποτυχημένων συμφωνιών Μινσκ Ι και ΙΙ του 2014-15 ρίχνουν βαριές σκιές σε μια τέτοια προοπτική. Αυτές οι συμφωνίες σταμάτησαν προσωρινά τις μάχες, αλλά τελικά επέτρεψαν στη Ρωσία να στρατιωτικοποιήσει τα κατεχόμενα εδάφη και να προετοιμαστεί για την εισβολή του 2022. Οι ηγέτες της Ουκρανικής κοινωνίας των πολιτών, συμπεριλαμβανομένης της βραβευμένης με Νόμπελ Ολεξάνδρα Ματβιτσούκ, υποστηρίζουν ότι οποιαδήποτε παραχώρηση στο Ντονμπάς απλά θα ενθάρρυνε τον Πούτιν, ο οποίος επιδιώκει να αποκαταστήσει μια ρωσική αυτοκρατορία και βλέπει την Ουκρανία ως πύλη προς την Ευρώπη.

Για το Κίεβο, λοιπόν, το Ντονμπάς είναι κάτι περισσότερο από ένα διαπραγματευτικό χαρτί: είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της εθνικής άμυνας, ένα σύμβολο κυριαρχίας και μια ασπίδα που -αν τεθεί σε κίνδυνο- θα μπορούσε να ανοίξει την πόρτα σε περαιτέρω ρωσική επιθετικότητα. Η αναγκαστική παραχώρηση του υπόλοιπου τμήματος του Ντονέτσκ στη Ρωσία θα έφερνε τις ρωσικές δυνάμεις 82 χιλιόμετρα δυτικότερα προς την Ουκρανία.