Ιράν: Αυξάνει τις τιμές της βενζίνης για πρώτη φορά από το 2019

Αύξηση της τιμής των καυσίμων για πρώτη φορά από το 2019 ανακοίνωσε η κυβέρνηση του Ιράν, σε μια περίοδο που οι αρχές αντιμετωπίζουν οικονομικές πιέσεις και περιβαλλοντικές καταστροφές.

Με το νέο σύστημα τιμολόγησης, που τέθηκε σε ισχύ τα μεσάνυχτα της 13ης Δεκεμβρίου, οι αυτοκινητιστές θα πληρώνουν 15.000 ριάλ ανά λίτρο (περίπου 4,7 σεντς ΗΠΑ ανά γαλόνι) για τα πρώτα 60 λίτρα που καταναλώνουν σε ένα μήνα, 30.000 ριάλ ανά λίτρο (περίπου 9,4 σεντς ανά γαλόνι) για τα επόμενα 100 λίτρα και 50.000 ριάλ ανά λίτρο (περίπου 15,7 σεντς ανά γαλόνι) για οτιδήποτε παραπάνω. Οι Ιρανοί απολαμβάνουν το φθηνότερο καύσιμο από οποιαδήποτε άλλη χώρα στον κόσμο, χάρη στις γενναιόδωρες επιδοτήσεις της κυβέρνησης, με το κόστος παραγωγής να είναι 20 φορές υψηλότερο από την τιμή που έχει ορίσει το κράτος.

Οι Ιρανοί απολαμβάνουν το φθηνότερο καύσιμο από οποιαδήποτε άλλη χώρα στον κόσμο, χάρη στις γενναιόδωρες επιδοτήσεις της κυβέρνησης

Προηγουμένως, ο ιρανός πρόεδρος Μασούντ Πεζεσκιάν προειδοποίησε ότι η κυβέρνηση δεν μπορεί να διατηρήσει σε χαμηλές τιμές το καύσιμο επ’ αόριστον, καθώς η εγχώρια κατανάλωση υπερβαίνει την ικανότητα διύλισης, αναγκάζοντας την κυβέρνηση να προβαίνει σε δαπανηρές εισαγωγές. Η ιρανική κυβέρνηση βρίσκεται υπό πίεση να μειώσει τις δαπάνες, με τον πληθωρισμό να εκτινάσσεται στο 40% περίπου.

«Ακριβές» επιδοτήσεις από το Ιράν

Το Ιράν δαπανά σχεδόν 50 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως για επιδοτήσεις καυσίμων, το υψηλότερο ποσό από οποιαδήποτε άλλη χώρα του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου (GCC). Τον περασμένο μήνα, η ιρανική κυβέρνηση ανέφερε ότι το κόστος εισαγωγής βενζίνης είχε ανέλθει στα 700.000 ριάλ ανά λίτρο (~2,34 δολάρια ανά γαλόνι), πολύ υψηλότερο από τις τυπικές τιμές που χρεώνονται στα ιρανικά βενζινάδικα. Η χώρα θα δαπανήσει 6 δισεκατομμύρια δολάρια για εισαγωγές βενζίνης κατά το τρέχον έτος, με τη ζήτηση να ξεπερνά την εγχώρια παραγωγή. Η τελευταία αύξηση των τιμών αποσκοπεί εν μέρει στην περιορισμό της υψηλής κατανάλωσης καυσίμων.

Ωστόσο, η αύξηση των τιμών κινδυνεύει να προκαλέσει ένα νέο κύμα αναταραχών, καθώς οι Ιρανοί θεωρούν τα φθηνά καύσιμα ως κάτι που τους ανήκει εκ γενετής. Το 2019, διαμαρτυρίες ξέσπασαν σε ολόκληρη τη χώρα, μετά την αύξηση των τιμών κατά 200% από την κυβέρνηση, με τους διαδηλωτές να ζητούν την απομάκρυνση του ανώτατου ηγέτη Αλί Χαμενεΐ.

Περίπου 700 τράπεζες και βενζινάδικα δέχθηκαν επιθέσεις ή πυρπολήθηκαν σε αυτό που έγινε γνωστό ως «Αιματηρό Αμπάν» ή «Αιματηρός Νοέμβριος», το οποίο θεωρείται η μεγαλύτερη πρόκληση για το καθεστώς από την Ιρανική Επανάσταση του 1979. Οι ιρανικές αρχές κατέστειλαν βίαια τις αναταραχές, με αναφορές ότι έως και 1.500 άτομα ενδέχεται να σκοτώθηκαν την περίοδο εκείνη.

Το φθηνό ιρανικό πετρέλαιο έχει επίσης προκαλέσει αύξηση του παράνομου εμπορίου πετρελαίου, με περίπου 20 έως 30 εκατομμύρια λίτρα βενζίνης να διακινούνται παράνομα καθημερινά από τη χώρα προς το Αφγανιστάν και το Πακιστάν, όπου το κόστος των καυσίμων είναι σχεδόν 20 φορές υψηλότερο.

Το Ιράν είναι ένας σημαντικός παγκόσμιος παραγωγός πετρελαίου, αξιοποιώντας πολύπλοκες διαδρομές εξαγωγής και την κινεζική ζήτηση για να αποκομίσει σημαντικά έσοδα, με πρόσφατα στοιχεία να δείχνουν υψηλά επίπεδα παραγωγής. Η παραγωγή πετρελαίου του Ιράν κυμάνθηκε μεταξύ 3,2 και 4,2 εκατομμυρίων βαρελιών την ημέρα (bpd) στα τέλη του 2025, με τις προβλέψεις να αναμένουν σταθερότητα γύρω στα 3,34 εκατομμύρια bpd το 2026, υποστηριζόμενη από την αύξηση της παραγωγής και των πωλήσεων προς την Κίνα παρά τις κυρώσεις, που οφείλεται εν μέρει στη ρωσο-κινεζική συνεργασία στην ανάπτυξη πεδίων.

Το Ιράν πωλεί το πετρέλαιο του κυρίως στην Κίνα, η οποία αγοράζει το μεγαλύτερο μέρος (περίπου 90%), συχνά χρησιμοποιώντας πολύπλοκες μεθόδους όπως «σκιώδεις στόλους» για να παρακάμψει τις αμερικανικές κυρώσεις, ενώ άλλοι αγοραστές είναι η Συρία, τα ΗΑΕ και η Βενεζουέλα, αν και με πολύ μικρότερα μερίδια. Σημαντικά λιμάνια της Κίνας, όπως η Τιαντζίν και το Τσινγκτάο, δέχονται τακτικά ιρανικό αργό πετρέλαιο, ενώ λιμάνια των ΗΑΕ, όπως το Φουτζάιρα, λειτουργούν ως κόμβοι μεταφόρτωσης, με το πετρέλαιο να μεταφέρεται επίσης σε άλλες ασιατικές χώρες και ορισμένες χώρες της Λατινικής Αμερικής.