Ευρωπαϊκό Συμβούλιο: Κρίσιμες αποφάσεις για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας

Οι χρηματοδοτικές ανάγκες της Ουκρανίας την περίοδο 2026-2027, το επόμενο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο, η Διεύρυνση της ΕΕ και η γεωοικονομική κατάσταση είναι τα τέσσερα βασικά θέματα που θα απασχολήσουν τη σημερινή σύνοδο κορυφής της ΕΕ στις Βρυξέλλες.

Παρουσία του Ουκρανού Προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι, κεντρικό θέμα της Συνόδου Κορυφής παραμένει η χρηματοδότηση της Ουκρανίας την επόμενη διετία. Οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων καλούνται να δώσουν συνέχεια στη δέσμευση που ανέλαβαν στο προηγούμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για την κάλυψη των οικονομικών, στρατιωτικών και ανθρωπιστικών αναγκών του Κιέβου.

Οι δύο προτάσεις της Κομισιόν για την χρηματοδότηση της Ουκρανίας

Κατά εκτιμήσεις του ΔΝΤ, οι συνολικές ανάγκες κατά την περίοδο 2026-2027 θα ανέλθουν σε 135,7 δισ. ευρώ. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει παρουσιάσει δύο βασικές επιλογές, που καλύπτουν περίπου τα δύο τρίτα του απαιτούμενου ποσού, δηλαδή 90 δισ. ευρώ. Η πρώτη αφορά κοινό δανεισμό της ΕΕ, με εγγύηση τον κοινοτικό προϋπολογισμό, λύση που απαιτεί ομοφωνία και συναντά ισχυρές αντιστάσεις από κράτη-μέλη, μεταξύ των οποίων η Γερμανία, ενώ η Ουγγαρία δηλώνει ανοιχτά αντίθετη.

Η δεύτερη επιλογή, που κερδίζει έδαφος μεταξύ των κρατών-μελών, είναι το λεγόμενο «δάνειο επανορθώσεων», με αξιοποίηση δεσμευμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων στην ΕΕ. Πρόκειται για λύση που θα μπορούσε να εγκριθεί με ειδική πλειοψηφία και δεν επιβαρύνει άμεσα τους εθνικούς προϋπολογισμούς.

Σε αυτή την περίπτωση, η Ουκρανία θα αποπληρώσει το δάνειο μόνο εφόσον η Ρωσία καταβάλει αποζημιώσεις, διαφορετικά, οι κυρώσεις θα παραμείνουν σε ισχύ και τα ρωσικά κεφάλαια παγωμένα. Όπως υπενθυμίζει το ΑΠΕ, τα κράτη-μέλη αποφάσισαν πρόσφατα να παρατείνουν επ’ αόριστον το πάγωμα των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων, χωρίς την ανάγκη εξαμηνιαίας ανανέωσης.

Περίπου 210 δισ. ευρώ από τα αποθεματικά της ρωσικής κεντρικής τράπεζας βρίσκονται δεσμευμένα σε χρηματοπιστωτικά ιδρύματα της ΕΕ, εκ των οποίων περίπου 185 δισεκ. ευρώ τελούν υπό τη διαχείριση της Euroclear στο Βέλγιο. Η βελγική κυβέρνηση συνεχίζει να εκφράζει έντονες ανησυχίες για τους νομικούς και χρηματοοικονομικούς κινδύνους και αξιώνει ισχυρές και άμεσες εγγυήσεις από τους ευρωπαίους εταίρους, πιο συγκεκριμένα ότι θα μοιραστούν το ενδεχόμενο κόστος.

Με το βλέμμα στις εθνικές δαπάνες

Παράλληλα, κράτη-μέλη, όπως η Ελλάδα και η Ιταλία, ζητούν διαβεβαιώσεις ότι τυχόν ενεργοποίηση των εγγυήσεων δεν θα επιβαρύνει τους εθνικούς στόχους δαπανών στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών δημοσιονομικών κανόνων.

Την ίδια στιγμή, το Βέλγιο, η Ιταλία, η Βουλγαρία και η Μάλτα υπέγραψαν κοινή δήλωση που ζητεί τη συνέχιση της διερεύνησης «εναλλακτικών επιλογών» που θα είχαν μικρότερο οικονομικό και νομικό ρίσκο.

Οι διαβουλεύσεις συνεχίστηκαν ως την τελευταία στιγμή χθες Τετάρτη το βράδυ σε επίπεδο πρέσβεων, με την πλειοψηφία των κρατών-μελών να εμφανίζεται καταρχήν υπέρ του δανείου επανορθώσεων, υπό την προϋπόθεση ύπαρξης επαρκών εγγυήσεων και μηχανισμών αλληλεγγύης.

«Πρέπει να βρεθεί συμφωνία – αλλιώς το μήνυμα για την ΕΕ θα είναι καταστροφικό», σημείωναν Ευρωπαίοι διπλωμάτες.

Σύνοδος Κορυφής ΕΕ: «Οι ηγέτες δεν θα φύγουν χωρίς απόφαση»

Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο παράτασης της Συνόδου μέχρι να υπάρξει αποτέλεσμα, ενώ η Ύπατη Εκπρόσωπος Κάγια Κάλας ξεκαθάρισε ότι οι ηγέτες δεν θα φύγουν χωρίς απόφαση.

Από την πλευρά του, ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς προειδοποίησε ότι τυχόν αποτυχία στην προσπάθεια εξεύρεσης συμφωνίας για την Ουκρανία θα έπληττε σοβαρά την Ευρώπη για χρόνια.

Για τον καγκελάριο Μερτς, το σημερινό Ευρωπαϊκό Συμβούλιο δεν καλείται απλώς να χρηματοδοτήσει την Ουκρανία, αλλά να αποδείξει ότι μπορεί να σταθεί ενωμένο «σε μια κρίσιμη καμπή της ιστορίας».

Τα υπόλοιπα θέματα

Όσον αφορά τα υπόλοιπα θέματα της Συνόδου Κορυφής, οι ηγέτες της ΕΕ θα έχουν μια πρώτη, στρατηγικού χαρακτήρα, συζήτηση για τον επόμενο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της Ένωσης (2028-2034). Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέβαλε την πρότασή της τον Ιούλιο του 2025, ενώ η δανική προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ έχει ήδη προχωρήσει σημαντικά το προπαρασκευαστικό έργο. Σύμφωνα με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Κόστα, στόχος είναι να επιτευχθεί συμφωνία έως το τέλος του 2026, ώστε τα νέα χρηματοδοτικά προγράμματα της ΕΕ να τεθούν σε ισχύ στις αρχές του 2028.

Όσον αφορά τη διεύρυνση της ΕΕ –ο Αντόνιο Κόστα τη χαρακτηρίζει «γεωστρατηγική επένδυση στην ειρήνη, την ασφάλεια, τη σταθερότητα και την ευημερία»– οι ηγέτες θα εξετάσουν την πρόοδο που έχουν σημειώσει ορισμένες υποψήφιες χώρες. Σύμφωνα με τον ίδιο, κάποιες εξ αυτών ενδέχεται να πληρούν τις απαραίτητες προϋποθέσεις για ένταξη στο όχι τόσο μακρινό μέλλον. Η ενταξιακή πορεία παραμένει αυστηρά αξιοκρατική και συνδεδεμένη με την υλοποίηση μεταρρυθμίσεων, ενώ οι συζητήσεις θα επικεντρωθούν στα επόμενα βήματα, με βάση την πρόοδο που έχει επιτευχθεί.

Κατά τη διάρκεια του δείπνου εργασίας, οι ηγέτες της ΕΕ θα ανταλλάξουν απόψεις για τη γεωοικονομική κατάσταση και τον αντίκτυπό της στην ανταγωνιστικότητα της Ένωσης, μεταδίδει το ΑΠΕ. Όπως τονίζει ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, είναι κρίσιμο να αξιολογηθούν οι πιέσεις όσο και οι ευκαιρίες που αναδύονται σε ένα περιβάλλον αυξανόμενου γεωοικονομικού ανταγωνισμού, όπου οι βασισμένες σε κανόνες σχέσεις και οι παραδοσιακές εταιρικές σχέσεις δεν μπορούν πλέον να θεωρούνται δεδομένες. Η συζήτηση θα επικεντρωθεί σε τρεις άξονες: την αντιμετώπιση εξωτερικών οικονομικών και πολιτικών πιέσεων, την επιτάχυνση της εμπορικής ατζέντας της ΕΕ και την ενίσχυση της στρατηγικής αυτονομίας και της ανταγωνιστικότητας.

Στην ημερήσια διάταξη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου περιλαμβάνονται επίσης η κατάσταση στη Μέση Ανατολή, και ζητήματα άμυνας, ασφάλειας και μετανάστευσης, που πάντως αναμένεται να συζητηθούν συνοπτικά.