Εισαγωγή – Θεσμικό πλαίσιο
Οι αργίες ορίζονται από άρθρο 60 του Ν. 4808/2021, το οποίο κωδικοποιήθηκε στην παρ. 1 του άρθρο 203 του Κώδικα Εργατικού Δικαίου ΠΔ 62/2025 και η οποία έχει ως εξής:
«1. Καθορίζονται ως ημέρες υποχρεωτικής αργίας, για όλες τις επιχειρήσεις, εκμεταλλεύσεις και εργασίες γενικά, οι οποίες αργούν κατά τις Κυριακές και τις ημέρες αργίας, οι ακόλουθες:
α) Η 1η Ιανουαρίου.
β) Η εορτή των Θεοφανίων (6η Ιανουαρίου).
γ) Η 25η Μαρτίου.
δ) Η Δευτέρα του Πάσχα.
ε) Η 1η Μαΐου.
στ) Η εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (15η Αυγούστου).
ζ) Η 28η Οκτωβρίου.
η) Η εορτή της Γεννήσεως του Χριστού (25η Δεκεμβρίου).
θ) Η 26η Δεκεμβρίου»
Αναλυτικά ανά αργία για ιδιωτικό τομέα
Α. Εορτή Χριστουγέννων
Η 25η Δεκεμβρίου (Χριστούγεννα) είναι μία από τις εξαιρέσιμες εορτές κατά τις οποίες απαγορεύεται η απασχόληση των μισθωτών και η λειτουργία των επιχειρήσεων, εκτός εκείνων που νομίμως λειτουργούν κατά τις Κυριακές και εορτές κατά το άρθρο 60 του Ν. 4808/21 και ΠΔ 62/2025 παρ. 1 άρθρου 203.
Β. Δευτέρα ημέρα των Χριστουγέννων – Πρωτοχρονιά – Θεοφάνια
Η Δευτέρα ημέρα των Χριστουγέννων (26 Δεκεμβρίου), η Πρώτη του έτους (Πρωτοχρονιά) και τα Θεοφάνια (6 Ιανουαρίου) είναι επίσης εξαιρετέες εορτές κατά άρθρο 60 του Ν. 4808/21 και ΠΔ 62/2025 παρ. 1 άρθρου 203.
Γ. Αμοιβή εργαζομένων τις Αργίες: Εορτή Χριστουγέννων – Δευτέρα ημέρα των Χριστουγέννων – Πρωτοχρονιά – Θεοφάνια
α. Οι επιχειρήσεις που θα λειτουργήσουν κατά την ημέρα των Χριστουγέννων, Δευτέρα ημέρα των Χριστουγέννων (26 Δεκεμβρίου), η Πρώτη του έτους (Πρωτοχρονιά) και τα Θεοφάνια (6 Ιανουαρίου), υποχρεούνται να καταβάλουν σε όσους θα εργασθούν:
α. Οι επιχειρήσεις που θα λειτουργήσουν κατά την ημέρα των Χριστουγέννων, Δευτέρα ημέρα των Χριστουγέννων (26 Δεκεμβρίου), η Πρώτη του έτους (Πρωτοχρονιά) και τα Θεοφάνια (6 Ιανουαρίου), υποχρεούνται να καταβάλουν σε όσους θα εργασθούν:
Επισημάνσεις
α) Σε περίπτωση παράνομης απασχόλησης κατά την αργία των Χριστουγέννων οι μισθωτοί θα λάβουν την παραπάνω -κατά περίπτωση- αμοιβή.
Συγκεκριμένα
- την μεν αμοιβή τους βάσει των διατάξεων περί αδικαιολόγητου πλουτισμού,
- την δε προσαύξηση κατ’ ευθείαν εκ του νόμου (Ν. 435/76, άρθρο 2 παρ. 1 και άρθρο 219 ΠΔ 62/2025).
β) Δεν οφείλεται αναπληρωματική ανάπαυση σε όσους απασχοληθούν. Μόνον για την Κυριακή προβλέπεται αναπληρωματική ανάπαυση (άρθρ. 10 του Β.Δ. 748/66).
β. Οι επιχειρήσεις που δεν θα λειτουργήσουν κατά την ημέρα των Χριστουγέννων, Δευτέρα ημέρα των Χριστουγέννων (26 Δεκεμβρίου), η Πρώτη του έτους (Πρωτοχρονιά) και τα Θεοφάνια (6 Ιανουαρίου), υποχρεούνται να καταβάλουν μόνον σε όσους αμείβονται με ημερομίσθιο, το σύνηθες ημερομίσθιό τους.
Οι αμειβόμενοι με μηνιαίο μισθό δεν δικαιούνται να λάβουν άλλη αμοιβή (εκτός από τον μηνιαίο μισθό τους). Το «ημερομίσθιο» δικαιούνται και οι «ωρομίσθιοι»
Όσοι από τους ημερομισθίους δεν προσέλθουν για εργασία, αν και γνωρίζουν ότι η επιχείρηση λειτουργεί νομίμως, δεν θα λάβουν την αμοιβή της ημέρας αυτής, διότι κατά το άρθρο 2 του ΝΔ 3755/57, το ημερομίσθιο των εξαιρεσίμων εορτών καταβάλλεται σε όσους δεν απασχολούνται εκ λόγων μη οφειλομένων εις αυτούς.
Δ. Η 25η Δεκεμβρίου (Χριστούγεννα) – Δευτέρα ημέρα των Χριστουγέννων – Πρωτοχρονιά – Θεοφάνια, μισθωτούς του Δημοσίου, των ΝΠΔΔ και των ΟΤΑ
Για τους μισθωτούς του Δημοσίου, των ΝΠΔΔ και των ΟΤΑ, η 25η Δεκεμβρίου (Χριστούγεννα), η 26η Δεκεμβρίου, η Πρώτη του Έτους και τα Θεοφάνια είναι επίσης ημέρες αργίας, σύμφωνα με την από 29-12-80 ΠΝΠ που κυρώθηκε με τον Ν. 1157/81. Το με σύμβαση ιδιωτικού δικαίου ημερομίσθιο προσωπικό δικαιούται να λάβει το ημερομίσθιό του, αν κατά τις ημέρες αυτές δεν απασχολήθηκε για λόγους που δεν οφείλονται σ’ αυτό.
Σε περίπτωση απασχόλησής του κατά τις ημέρες αυτές, το προσωπικό ιδιωτικού δικαίου δικαιούται να λάβει το ημερομίσθιό του και προσαύξηση 75% επί του νομίμου ημερομισθίου.
Ε. Εργασία κατά τις Κυριακές 14/12, 21/12 και 28/12 (δύο προ των Χριστουγέννων και η τελευταία του έτους)
Με το άρθρο 108 του Ν. 4314/14 έχουν καταργηθεί οι διατάξεις του άρθρου 6 του ΒΔ 748/66 και του άρθρου 1 του ΒΔ 750/71.
Βάσει των διατάξεων που καταργήθηκαν ήταν επιτρεπτή η απασχόληση και λειτουργία 1) κατά την Κυριακή μεταξύ 18 και 24 Δεκεμβρίου και 2) κατά την τελευταία Κυριακή εφ’ όσον συνέπιπτε με την 31 Δεκεμβρίου, για όλες τις επιχειρήσεις και καταστήματα (παντός είδους).
Με την νέα διάταξη προστέθηκε εδάφιο στο άρθρο 16 του Ν. 4177/13, το οποίο αφορά μόνον εμπορικά καταστήματα.
Στο άρθρο 16 του Ν. 4177/13 περιλαμβάνονταν ήδη η Κυριακή προ των Χριστουγέννων, καθώς και η προηγουμένη αυτής Κυριακή. (Το άρθρο 16 του Ν. 4177/13 αναδιαμορφώθηκε με το άρθρο 137 του Ν. 5039/23 και περιλαμβάνει και την τελευταία Κυριακή κάθε έτους) και στο οποίο «επήλθαν αλλαγές» με το άρθρο 39 του Ν. 5157/24, όπου επαναλαμβάνεται η απαρίθμηση των Κυριακών κατά τις οποίες επιτρέπεται η λειτουργία των εμπορικών καταστημάτων και διευκρινίζεται ότι η αναπληρωματική ανάπαυση χορηγείται κατά την εβδομάδα που ακολουθεί την Κυριακή. Η παρ, 1 του άρθρου 39 του Ν. 5157/2024, έχει ως εξής:
«Νόμος 5157/2024 – Άρθρο 39. Προαιρετική λειτουργία εμπορικών καταστημάτων και καταστημάτων παροχής υπηρεσιών στον καταναλωτή τις Κυριακές – Τροποποίηση παρ. 1 και 4 άρθρου 16 ν. 4177/2013
1. Στην περ. ε της παρ. 1, οι λέξεις «και την τελευταία Κυριακή» αντικαθίστανται από τις λέξεις «και την Κυριακή που ακολουθεί την τελευταία Παρασκευή» και η παρ. 1 διαμορφώνεται ως εξής:
«1. Επιτρέπεται η λειτουργία των εμπορικών καταστημάτων τις εξής Κυριακές:
α) Την πρώτη Κυριακή, κατά την έναρξη κάθε εκπτωτικής περιόδου της παρ. 1 του άρθρου 15,
β) τις δύο (2) Κυριακές, πριν από την ημέρα των Χριστουγέννων,
γ) την Κυριακή των Βαΐων,
δ) την τελευταία Κυριακή κάθε έτους,
ε) τη δεύτερη Κυριακή των χειμερινών εκπτώσεων και την Κυριακή που ακολουθεί την τελευταία Παρασκευή του Νοεμβρίου.
Αν οι Κυριακές των περ. α) έως ε) συμπίπτουν με επίσημη αργία της παρ. 1 του άρθρου 15 Α, η προαιρετική λειτουργία μεταφέρεται την αμέσως επόμενη Κυριακή που δεν συμπίπτει με επίσημη αργία.»
2. Στο δεύτερο εδάφιο της παρ. 4, η λέξη «σε άλλη ημέρα της ίδιας εβδομάδας» αντικαθίσταται από τις λέξεις «σε άλλη εργάσιμη ημέρα της ίδιας εβδομάδας που ξεκίνησε την Κυριακή αυτή» και η παρ. 4 διαμορφώνεται ως εξής:
«4. Η απασχόληση των εργαζομένων στις περιπτώσεις του παρόντος είναι νόμιμη και αμείβεται, σύμφωνα με τις διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας που ορίζουν πρόσθετη αμοιβή για εργασία κατά τις Κυριακές. Στους εργαζόμενους που απασχολούνται σε εμπορικά καταστήματα την Κυριακή, σύμφωνα με το παρόν και το άρθρο 15Α, χορηγείται, επιπλέον, υποχρεωτικά μια (1) ημέρα ανάπαυσης σε άλλη εργάσιμη ημέρα της εβδομάδας που ξεκίνησε την Κυριακή αυτή.»
Επισημάνσεις:
Σημειώνουμε ότι η κατάργηση του άρθρου 1 του ΒΔ 750/71 έχει συμπαρασύρει σε κατάργηση και το άρθρο 2 του ΒΔ αυτού που όριζε ότι εφ’ όσον οι μισθωτοί απασχολούντο κατά την Κυριακή του διαστήματος 18 έως 24 Δεκεμβρίου άνω των πέντε ωρών, η αναπληρωματική ανάπαυση μπορούσε να χορηγηθεί κατ’ άλλη εργάσιμη ημέρα του επομένου μηνός Ιανουαρίου.
Επίσης, συμπαρέσυρε σε κατάργηση την διάταξη του άρθρου 10 του ΒΔ 748/66 κατά την οποία δεν υπήρχε υποχρέωση χορηγήσεως αναπληρωματικής αναπαύσεως για την απασχόληση κατά την τελευταία Κυριακή, εφόσον συνέπιπτε με την 31η Δεκεμβρίου.
Το άρθρο 108 του Ν. 4314/14 ισχύει από της δημοσιεύσεώς του στο ΦΕΚ (23-12-14), σχετικό και έγγραφο του Υπ. Εργασίας.
Βάσει των ανωτέρω, εργάσιμες Κυριακές μόνον για τα Εμπορικά Καταστήματα κ.λπ. αναφερόμενα στο άρθρο 1 του Ν. 4177/13 και όχι και για τις λοιπές επιχειρήσεις είναι εφέτος οι Κυριακές 14, 21 και 28 Δεκεμβρίου.
Τι σημαίνει «Εμπορικό Κατάστημα», στην συνέχεια.
Με τον Ν. 5039/2023 άρθρο 137 αναδιαμορφώνεται η παρ. 1 του άρθρου 16 του Ν. 4177/2013 για την προαιρετική λειτουργία των εμπορικών καταστημάτων κ.λπ. κατά τις Κυριακές και τροποποιείται εν μέρει το άρθρο 19 του αμέσως προηγουμένου Ν. 5019/23. Στον Νόμο αυτόν είχε περιλήφθηκε (ως παρ. 4 του άρθρου 16 του Ν. 4177/13) η εξής διάταξη για όλες τις εργάσιμες Κυριακές:
«4. Η απασχόληση των εργαζομένων είναι νόμιμη και αμείβεται σύμφωνα με τις διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας που ορίζουν πρόσθετη αμοιβή για εργασία κατά τις Κυριακές. Στους εργαζομένους που απασχολούνται σε εμπορικά καταστήματα την Κυριακή (…) χορηγείται επί πλέον, υποχρεωτικά μία (1) ημέρα ανάπαυσης σε άλλη ημέρα της ίδιας εβδομάδας».
Και υπό την άνω διάταξη, εφαρμοστέα ήταν, όπως πρόκυπτε ερμηνευτικώς, η ειδική ρύθμιση του ΒΔ 748/66 (άρθρο 212 ΠΔ 62/2025) βάσει της οποίας προϋπόθεση χορηγήσεως αναπληρωματικής αναπαύσεως είναι η εργασία της Κυριακής πέρα των 5 ωρών και η αναπληρωματική ανάπαυση χορηγείται την εβδομάδα που ακολουθεί την Κυριακή..
Ήδη, όπως προαναφέρθηκε, με την διάταξη του άρθρου 39 του Ν. 5157/2024, διευκρινίζεται ότι η αναπληρωματική ανάπαυση χορηγείται «την εβδομάδα που ξεκίνησε την Κυριακή αυτή», δηλαδή την Κυριακή της απασχολήσεως.
Από 19-8-05 υπάρχει ενιαίο πλαίσιο ωραρίου λειτουργίας για τα καταστήματα κάθε είδους (άρθρο 12 Ν. 3377/2005 με το οποίο αντικαταστάθηκε το άρθρο 23 του Ν. 2224/94). Βάσει της διατάξεως ,αυτής όπως έχει ήδη αντικατασταθεί με τα άρθρα 18 και 19 του νεότερου Ν. 5019/23, το ωράριο καθορίζεται από Δευτέρα μέχρι και το Σάββατο μέχρι την 21.00 ώρα, και για την Κυριακή από ώρα 11.00 έως ώρα 20.00. Το ωράριο ισχύει και για τα Φαρμακεία.
Το ανωτέρω ενιαίο πλαίσιο ωραρίου ισχύει για όλες τις Κυριακές, και για την Κυριακή 14/12, την Κυριακή 21/12, αλλά και για την τελευταία Κυριακή του έτους 28-12-2025.
Αμοιβή για τους απασχολούμενους σε εμπορικά καταστήματα και εργαστούν κατά τις Κυριακές 14.12.2025, 21.12.2025 και 28.12.2025.
Από τους μισθωτούς που θα απασχοληθούν κατά την Κυριακή 14/12, την Κυριακή 21/12 και κατά την τελευταία Κυριακή 28/12,
Ø όσοι μεν αμείβονται με ημερομίσθιο, θα λάβουν όσα οι ώρες απασχολήσεώς τους ωρομίσθια (εξευρισκόμενα βάσει του καταβαλλομένου ημερομισθίου) και προσαύξηση 75%, υπολογιζομένη επί του νομίμου ωρομισθίου (για όσες ώρες απασχοληθούν),
Ø όσοι δε αμείβονται με μηνιαίο μισθό, μόνον προσαύξηση 75% επί του νομίμου ωρομισθίου, για όσες ώρες απασχοληθούν, εφ’ όσον τύχουν αναπληρωματικής αναπαύσεως, άλλως και την βάσει του καταβαλλομένου μισθού τους αμοιβή («αποζημίωση για στέρηση εβδομαδιαίας αναπαύσεως»), ίση με τόσα ωρομίσθια όσες οι ώρες απασχολήσεώς τους.
Ø Αναπληρωματικής αναπαύσεως δικαιούνται και οι αμειβόμενοι με ημερομίσθιο, εφ’ όσον τόσο αυτοί όσο και οι αμειβόμενοι με μηνιαίο μισθό απασχοληθούν επί άνω των 5 ώρες (βλ. την διάταξη στο ΔΕΝ 2024, τ. 1817 σ. 1679).
Η πληρωμή της εργασίας Κυριακής
Παράδειγμα
Συμφωνημένος μισθός 1.500€ και νόμιμος μισθός 968€ (κατώτατος με 1 τριετία) και εργασία κατά την Κυριακή 8 ώρες α) με χορήγηση ρεπό και β) χωρίς χορήγηση ρεπό.
Έχουμε:
Ø Νόμιμο ωρομίσθιο = 968 * 0,006 = 5,81€ και
Ø Ωρομίσθιο Συμφωνημένο = 1.500 – 0,006 = 9,00€
Για την:
«Εμπορικά Καταστήματα»
Τα «Εμπορικά Καταστήματα» αναφέρεται λεπτομερώς, αλλά ενδεικτικώς (όχι περιοριστικώς) στην ΔΑ 113/85 ως εξής:
«1) Τα Εμπορικά καταστήματα χονδρικής και λιανικής πωλήσεως:
α) Τα καταστήματα πωλήσεως ανδρικών, γυναικείων, παιδικών ειδών αμφιέσεως, υφασμάτων, ετοίμων ενδυμάτων, ειδών πολυτελείας, γουναρικών, πανικών, ψιλικών, αθλητικών ειδών, ταπήτων, καπέλλων, χειροτεχνημάτων και κομψοτεχνημάτων, βαπτιστικών, υλικών ραπτών, νημάτων γενικά, ραπτομηχανών, παιχνιδιών και ειδών καπνιστή, καταστημάτων και πρατηρίων χονδρικής πωλήσεως σιγαρέττων (εκτός από τα περίπτερα).
β) Τα Αδαμαντοπωλεία, χρυσοχοεία, κοσμηματοπωλεία γενικά και ωρολογοποιεία.
γ) Καταστήματα πωλήσεως οπτικών και φωτογραφικών ειδών.
δ) Καταστήματα πωλήσεως χημικών γενικά προϊόντων, χειρουργικών ειδών, ειδών νοσοκομείου, οδοντιατρικής και γενικά υγειονομικού υλικού.
ε) Φαρμακεμπορεία, χρωματοπωλεία, αρωματοπωλεία, κηροπωλεία και καταστήματα πωλήσεως καλλυντικών ειδών.
στ) Καταστήματα πωλήσεως αυτοκινήτων και ελαστικών, ποδηλάτων, μοτοποδηλάτων, παιδικών αμαξιών και γενικά ειδών αυτοκινήτων (εκτός από τα πρατήρια υγρών καυσίμων).
ζ) Καταστήματα πωλήσεως σιδηρικών, υαλικών ειδών και σκευών οικιακής χρήσεως, ειδών κιγκαλερίας, ειδών κυνηγίου και αλιείας, ηλεκτρικών ειδών και γενικά ειδών φωτισμού, ειδών κρυστάλλων και κατεργασμένων μετάλλων, μηχανών, μηχανημάτων και εργαλείων γενικά, κρεββατιών και ειδών κλινοστρωμνής, δερμάτων και δερματίνων ειδών, ειδών και προϊόντων υποδηματοποιΐας και ειδών ταξειδίου.
η) Ανθοπωλεία και καταστήματα πωλήσεως τζαμιών, κρυστάλλων, καθρεπτών και κορνιζών.
θ) Καταστήματα πωλήσεως χαρτίου, γραφικής ύλης και ειδών από χαρτί, χαρτοσήμων, καρτ-ποστάλ, εικόνων, σημαιών, αντικειμένων τέχνης, βιβλίων και ειδών βιβλιοδεσίας, γραφομηχανών, αριθμομηχανών κ.λπ.
ι) Καταστήματα πωλήσεως ειδών επιπλοποιΐας, υδραυλικών ειδών, καλοριφέρ, ειδών υγιεινής και ειδών διακόσμησης.
ια) Ξυλεμπορικά καταστήματα γενικά και
ιβ) Καταστήματα πωλήσεως ραδιοφώνων, γραμμοφώνων και μουσικών οργάνων που λειτουργούν με εφαρμογή ηλεκτρισμού.
2) Τα Σούπερ Μάρκετς και καταστήματα Τροφίμων:
Ø Τα καταστήματα χονδρικής και λιανικής πωλήσεως εδωδίμων, λοιπών αποικιακών, εγχωρίων προϊόντων, κονσερβών, αλεύρων, μπαχαρικών και ειδών κιγκαλερίας, ελαίου και ελαιών και ζαχαρωδών προϊόντων, για το προσωπικό το απασχολούμενο σε οποιασδήποτε φύσεως εργασίες όπως στην πώληση, ζύγιση, φόρτωση, ταξινόμηση σε θήκες κ.λπ.
Ø Τα Εδωδιμοπωλεία, Παντοπωλεία, Οινοπαντοπωλεία, Καφεκοπτεία, Τυροπωλεία, Αλλαντοπωλεία, πωλήσεως αυγών, κατεψυγμένων και τυποποιημένων κρεάτων και ψαριών και αναλόγων παρασκευασμάτων, όπως επίσης και καταστήματα αυτοεξυπηρετήσεως (Self Service), για τους πωλητές, πωλήτριες, πακεταριστές, πακεταρίστριες, ταμίες και τους λοιπούς απασχολουμένους μισθωτούς.
3) Τα Καταστήματα ζαχαροπλαστείων και συναφών με τα ζαχαροπλαστεία εμπορικών δραστηριοτήτων.
Όπως αναφέρεται στη ΔΑ 113/85, πρόκειται περί των ζαχαροπλαστείων, των καταστημάτων και πρατηρίων πωλήσεως καφέδων, τσαγιού, σοκολάτας, κακάου, ποτών, ζαχαρωδών γενικά προϊόντων και ειδών ζαχαροπλαστικής και των καταστημάτων νωπών και ξηρών καρπών, των αρτοποιείων και αρτοπωλείων και πρατηρίων πωλήσεως άρτου και αρτοσκευασμάτων, των καταστημάτων πωλήσεως τυροπιττών, πιτσών, μπουγατσών και των ομοειδών ετοίμων εδεσμάτων γενικά, καθώς και των αναλόγων τμημάτων άλλων συναφών καταστημάτων.
4) Τα Καταστήματα χονδρικής και λιανικής πωλήσεως τσιγάρων».
Πηγή: Δελτίο Εργατικής Νομοθεσίας
Ο Παλαιολόγος Ι. Λιάζος είναι οικονομολόγος – Σύμβουλος Εργασιακών και Ασφαλιστικών
