Ακρίβεια: Τι δείχνει η ιστορία για τη μάχη με τις υψηλές τιμές

Η λέξη «αποκλιμάκωση» ακούγεται όλο και πιο συχνά στη δημόσια συζήτηση για την πορεία του πληθωρισμού. Τόσο από επίσημα χείλη κυβερνητικών αξιωματούχων όσο και από διεθνείς και ευρωπαϊκούς θεσμικούς φορείς. Ωστόσο, οι αριθμοί δείχνουν ότι η μάχη με την ακρίβεια δεν έχει τελειώσει.

Και μπορεί οι προβλέψεις του προϋπολογισμού που κατατέθηκε στη Βουλή τα προηγούμενα 24ώρα, με τον πληθωρισμό να υποχωρεί στο 2,2% του χρόνου από 2,6% φέτος, όμως τον Νοέμβριο ο πληθωρισμός σημείωσε νέο άλμα στο 2,4% από 2% τον Οκτώβριο.

Το ερώτημα ωστόσο που τίθεται είναι εάν πράγματι μπορεί να αντιμετωπισθεί το πρόβλημα των πληθωριστικών πιέσεων. Και κυρίως πως θα κινηθούν οι τιμές τα επόμενα χρόνια. Πρόκειται, όπως λένε και οι Αγγλοσάξονες για την ερώτηση του 1 εκατομμυρίου δολαρίων!

Οι μεγάλοι κύκλοι της Ιστορίας

Επειδή οι προβλέψεις εμπεριέχουν πάντα μεγάλο ρίσκο, τα διδάγματα της ιστορίας μπορεί να προσφέρουν πιο ασφαλή συμπεράσματα. Οι κύκλοι του πληθωρισμού από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο έως σήμερα μπορεί να φωτίσουν την επόμενη μέρα της ελληνικής οικονομίας. Άλλωστε υπάρχουν ικανοποιητικές μετρήσεις για τον πληθωρισμό (για τις ανεπτυγμένες χώρες) σχεδόν από το 1923!

Ο ομότιμος καθηγητής Οικονομικών Παναγιώτης Πετράκης μιλώντας στο ΒΗΜΑ και ξεκαθαρίζοντας ότι οι απόψεις που διατυπώνει δεν αποτελούν απόψεις του ΚΕΠΕ θεωρεί πως «από εδώ και πέρα (επόμενη δεκαετία) θα κινηθούμε σε ένα πεδίο με τις τιμές της ενέργειας και ειδικότερα της ηλεκτρικής ενέργειας (λόγω απαιτήσεων ΑΙ κ.τ.λ.) να ασκούν ανοδικές πιέσεις ικανές να κρατήσουν όμως τον πληθωρισμό κοντά στο 2%. Στις πιέσεις αυτές θα συμβάλλουν και άλλοι παράγοντες κυρίως γήρανση, έλλειψη εργατικών χεριών κ.τ.λ.».

Όπως εξηγεί ο κ. Πετράκης, μετά τον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο που ευλόγως υπήρχε πληθωριστική έκρηξη (διακοπές παραγωγής) το μεγάλο περιστατικό έκρηξης του πληθωρισμού εντοπίζεται στην πετρελαϊκή κρίση της δεκαετίας του ’80. Η οποία, όπως λέει «είχε διπλό χαρακτήρα: περιορισμό κρίσιμων ενεργειακών εισροών στην παραγωγή και της αύξησης του κόστους της».

Έκτοτε, βέβαια, η οργάνωση και ανεξαρτητοποίηση των Κεντρικών Τραπεζών με κύριο εργαλείο τους την νομισματική πολιτική επέτρεψε τον αποτελεσματικό έλεγχο του πληθωριστικού φαινομένου. Γι’ αυτό η μακροχρόνια τάση είναι συνεχώς καθοδική.

Εξαίρεση, λέει ο κ. Πετράκης, αποτέλεσε το 2022. Όταν ο Covid διέκοψε τις γραμμές εφοδιασμού αλλά όταν άνοιξαν οι οικονομίες προκάλεσαν ένα διογκωμένο κύμα ζήτησης. Από κοινού βέβαια, με την αναταραχή στην ενέργεια λόγω Ουκρανικού με σποραδικές εκρήξεις σε ορισμένα τρόφιμα αλλά και εξαιτίας φυσικών καταστροφών (κλιματική κρίση).

Το μοτίβο και η προσομοίωση

Ο Διευθυντής Επενδύσεων της Hellas Fin, Αλέξανδρος Νικολόπουλος σε μια προσπάθεια να ερμηνεύσει το παρόν συγκρίνοντας διαφορετικές περιόδους υψηλών τιμών (Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος, Πετρελαϊκή Κρίση του 1970) με τη σύγχρονη φάση ανόδου που ξεκίνησε το 2021–2022 επισημαίνει πως «σχεδόν πάντα βλέπουμε το ίδιο pattern: ένα μεγάλο κύμα πληθωρισμού, μετά μια απότομη πτώση και τελικά ένα δεύτερο κύμα – συχνά πιο επίμονο».

Ο κ. Νικολόπουλος βάζει στην εξίσωση τη διάσταση των επιτοκίων και τη στάση των κεντρικών τραπεζών, και ειδικά της Fed, η οποία εμφανίζεται επιφυλακτική στο ενδεχόμενο νέων μειώσεων στα επιτόκια. Μάλιστα, τα στοιχήματα των αγορών για τη συνεδρίαση της Fed τον Δεκέμβριο γέρνουν υπέρ της διατήρησης των επιτοκίων…

Στην Ελλάδα πάντως ο δείκτης τιμών καταναλωτή παρουσίασε ανέλπιστη άνοδο τον Νοέμβριο στο 2,4% από 2% τον Οκτώβριο σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, με σημαντικές αυξήσεις σε τρόφιμα και στέγαση.

Αλλαγή… πορείας

Η κυβέρνηση από την πλευρά της, εξακολουθεί να επιστρατεύει μια σειρά από μετρά για την αντιμετώπιση των υψηλών τιμών. Από την πρωτοβουλία των «1.000 κωδικών» με μειωμένη τιμή στα ράφια των σούπερ μάρκετ έως την αυστηροποίηση των ελέγχων για αδικαιολόγητες ανατιμήσεις.

Άλλωστε και ο πρωθυπουργός πλέον παραδέχεται ότι η ακρίβεια είναι το νούμερο ένα πρόβλημα στη χώρα. Τελευταία πάντως παρατηρείται μια μετατόπιση του κέντρου βάρος όσον αφορά στο πλέγμα μέτρων για την ανακούφιση των πολιτών. Και αυτή είναι στο κομμάτι της στήριξης του εισοδήματος. Συγκεκριμένα, τους επόμενους μήνες αναμένεται να διατεθούν πάνω από 2 δισ. ευρώ για την ενίσχυση του οικογενειακού προϋπολογισμού, μέσα από τις αυξήσεις σε κατώτατο μισθό, συντάξεις και δημόσιο τομέα.

Η αντίδραση της αγοράς

Παράγοντες της αγοράς θεωρούν αυτονόητη την παραπάνω στροφή, επισημαίνοντας πως οι εταιρείες δεν έχουν άλλα περιθώρια συγκράτησης των τιμών. Μάλιστα, ο πρόεδρος της Ένωσης Σούπερ Μάρκετ Ελλάδος, Αριστοτέλης Παντελιάδης, συνεπικουρούμενος από τον αντιπρόεδρο της ένωσης, Γιάννη Μασούτη τόνισε πως έρχεται νέο κύμα εξαγορών, διότι το καθαρό περιθώριο κέρδους των επιχειρήσεων του κλάδου είναι αναιμικό.

Σύμφωνα με την επεξεργασία των ισολογισμών που παρουσίασε ο γενικός διευθυντής της ΕΣΕ, Απόστολος Πεταλάς και αφορούν σε 43 επιχειρήσεις του κλάδου, στη διάρκεια του 2024 το καθαρό περιθώριο κέρδους μειώθηκε και διαμορφώθηκε στο 1,65% έναντι 1,84% στη διάρκεια του 2023. Μάλιστα όπως ανέφερε ο κ. Πεταλάς στη διάρκεια του 2024 η αμερικανική Walmart είχε 3,61%, σημειώνοντας ότι επρόκειτο για μία κακή χρονιά, η βρετανική Tesco 3,48% και η ισπανική Mercadona είχε 3,56% καθαρό περιθώριο κέρδους.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ (ΟΤ) – ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ