Η δύσκολη ισορροπία στο ελβετικό φράγκο 

Η ρύθμιση που έφερε το Υπουργείο Οικονομικών για τα στεγαστικά δάνεια σε ελβετικό φράγκο αποτελεί μια προσπάθεια να δοθεί τέλος σε ένα πρόβλημα που ταλαιπώρησε χιλιάδες νοικοκυριά για πολλά χρόνια. Δεν έρχεται ως πανάκεια ούτε ως απόλυτη αποκατάσταση. Έρχεται όμως ως μια οργανωμένη απόπειρα να μπει ένα πλαίσιο εκεί όπου για καιρό κυριάρχησαν η αβεβαιότητα και οι δικαστικές εκκρεμότητες.

Οι δανειολήπτες που επέλεξαν το ελβετικό φράγκο το έκαναν σε μια συγκεκριμένη συγκυρία. Το χαμηλό επιτόκιο αποτέλεσε ισχυρό κίνητρο, ειδικά όταν τα στεγαστικά σε ευρώ ήταν αισθητά ακριβότερα. Από την άλλη πλευρά, όσοι πήραν δάνειο σε ευρώ γνώριζαν ότι πληρώνουν περισσότερο, αλλά είχαν σταθερό κεφάλαιο και σαφή εικόνα για την εξέλιξη της οφειλής τους. Πρόκειται για δύο διαφορετικές επιλογές με διαφορετικό προφίλ κινδύνου.

Το ζήτημα, ωστόσο, δεν είναι τόσο η αρχική επιλογή όσο το πώς αυτή εξελίχθηκε. Οι δανειολήπτες σε ελβετικό φράγκο εκτέθηκαν σε έναν συναλλαγματικό κίνδυνο που στην πράξη δεν έγινε πλήρως κατανοητός από τους δανειολήπτες. Το χαμηλό επιτόκιο λειτούργησε ως αντιστάθμισμα ενός ρίσκου που αποδείχθηκε δυσανάλογο για τον μέσο καταναλωτή. Έτσι, δημιουργήθηκε μια κατάσταση όπου επί χρόνια καταβάλλονταν δόσεις χωρίς ουσιαστική μείωση του κεφαλαίου.

Η ρύθμιση που προτείνεται σήμερα επιχειρεί να αντιμετωπίσει αυτό το αδιέξοδο. Προσφέρει μετατροπή σε ευρώ, απαλλαγή από τον συναλλαγματικό κίνδυνο και μεγαλύτερη προβλεψιμότητα. Για πολλούς δανειολήπτες, αυτό συνιστά μια ρεαλιστική λύση και μια ευκαιρία να κλείσουν έναν κύκλο αβεβαιότητας που επηρέασε την οικονομική και οικογενειακή τους ζωή.

Παράλληλα, δεν λείπουν οι επιφυλάξεις. Η πρόεδρος του συλλόγου δανειοληπτών επισημαίνει ότι για μέρος των δανειοληπτών η ρύθμιση δεν είναι συμφέρουσα, καθώς δεν καλύπτει πλήρως τις απώλειες του παρελθόντος και προϋποθέτει την εγκατάλειψη δικαστικών διεκδικήσεων. Πρόκειται για μια εύλογη ένσταση, που αναδεικνύει ότι τα οφέλη δεν είναι ομοιόμορφα.

Σε τελική ανάλυση, η κυβερνητική παρέμβαση κινείται στη λεπτή γραμμή ανάμεσα στη διαχειριστική λύση και στη θεσμική δικαιοσύνη. Δεν ακυρώνει τις προηγούμενες επιλογές, ούτε αποδίδει ευθύνες εκ των υστέρων. Προσπαθεί να προσφέρει ένα κοινό πλαίσιο εξόδου από ένα σύνθετο πρόβλημα, αφήνοντας την τελική απόφαση στους ίδιους τους δανειολήπτες.

Γίνεται, λοιπόν, ένα βήμα. Όχι το τελευταίο, αλλά ένα βήμα που επιχειρεί να ισορροπήσει ανάμεσα στη βιωσιμότητα του συστήματος και στην ανακούφιση των πολιτών. Και αυτή η ισορροπία είναι ίσως το πιο δύσκολο μέρος της εξίσωσης.