Γροιλανδία: Aσφάλεια, πόροι και το νέο γεωπολιτικό στοίχημα των ΗΠΑ

Για δεκαετίες, η Γροιλανδία αντιμετωπιζόταν ως μια γεωγραφική …υποσημείωση της διεθνούς πολιτικής: ένα παγωμένο, αραιοκατοικημένο νησί, οικονομικά εξαρτημένο από τη Δανία και απομακρυσμένο από τις μεγάλες αγορές. Σήμερα, όμως, μετατρέπεται σε στρατηγικό asset υψηλής αξίας.

Η επιμονή του Ντόναλντ Τραμπ ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες «χρειάζονται» τη Γροιλανδία για λόγους εθνικής ασφάλειας δεν αφορά μόνο τη στρατιωτική ισχύ, αλλά και τον έλεγχο ενός κρίσιμου κόμβου στον νέο γεωοικονομικό χάρτη της Αρκτικής, αναφέρει σε ρεπορτάζ του το Reuters.

Η γεωπολιτική λογική πίσω από το ενδιαφέρον για την Γροιλανδία

Η Γροιλανδία βρίσκεται πάνω στη συντομότερη διαδρομή μεταξύ Ευρώπης και Βόρειας Αμερικής, γεγονός που την καθιστά κομβικό σημείο για τα αμερικανικά συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης πυραύλων. Ταυτόχρονα, τα θαλάσσια περάσματα μεταξύ Γροιλανδίας, Ισλανδίας και Ηνωμένου Βασιλείου αποτελούν κρίσιμο διάδρομο για τη ρωσική ναυτική δραστηριότητα, συμπεριλαμβανομένων πυρηνικών υποβρυχίων.

Σε ένα περιβάλλον όπου η Ρωσία ενισχύει τη στρατιωτική της παρουσία στον Αρκτικό Κύκλο και η Κίνα αυτοχαρακτηρίζεται «σχεδόν αρκτική δύναμη», η Ουάσινγκτον επιδιώκει να θωρακίσει τον βόρειο άξονα της άμυνάς της.

Η ήδη υπάρχουσα αμερικανική βάση στο Pituffik παραμένει κρίσιμη, αλλά για τις ΗΠΑ αυτό δεν θεωρείται αρκετό καθώς πιστεύει ότι η αυξανόμενη δραστηριότητα Ρωσίας και Κίνας καθιστά αναγκαία μια πιο εκτεταμένη «αρχιτεκτονική ασφάλειας» στη Γροιλανδία.

Η ήδη υπάρχουσα αμερικανική βάση στο Pituffik παραμένει κρίσιμη, αλλά για τις ΗΠΑ αυτό δεν θεωρείται αρκετό

Μια συμφωνία του 1951 μεταξύ των ΗΠΑ και της Δανίας έδωσε στις ΗΠΑ το δικαίωμα να κινούνται ελεύθερα και να κατασκευάζουν στρατιωτικές βάσεις στη Γροιλανδία, αρκεί να ενημερώνονται η Δανία και η Γροιλανδία, μας πληροφορεί το Reuters.

Οικονομία, πόροι και ανεκμετάλλευτη αξία

Πέρα από τη στρατιωτική διάσταση, η Γροιλανδία διαθέτει σημαντικά αποθέματα ορυκτών, καθώς και δυνητικούς πόρους πετρελαίου και φυσικού αερίου. Παρά την ύπαρξη αυτής της «υπόγειας» αξίας, η οικονομική ανάπτυξη παραμένει περιορισμένη, με τις επενδύσεις —και ειδικά τις αμερικανικές— να κινούνται σε χαμηλά επίπεδα.

Η τοπική οικονομία εξαρτάται σχεδόν αποκλειστικά από την αλιεία, η οποία καλύπτει πάνω από το 95% των εξαγωγών, ενώ οι ετήσιες επιδοτήσεις από τη Δανία χρηματοδοτούν περίπου το μισό του δημόσιου προϋπολογισμού. Αυτό δημιουργεί ένα εύθραυστο μοντέλο, ιδιαίτερα σε μια εποχή που η κλιματική αλλαγή και οι γεωπολιτικές εντάσεις μεταβάλλουν τα δεδομένα της Αρκτικής.

Οι ετήσιες επιδοτήσεις από τη Δανία χρηματοδοτούν περίπου το μισό του δημόσιου προϋπολογισμού

Αυτονομία, ανεξαρτησία και το αμερικανικό σενάριο

Η Γροιλανδία διαθέτει από το 2009 ευρεία αυτονομία και το δικαίωμα να επιλέξει την πλήρη ανεξαρτησία μέσω δημοψηφίσματος. Αν και δημοσκοπήσεις δείχνουν πλειοψηφική στήριξη στην ιδέα, πολλοί κάτοικοι φοβούνται ότι μια βεβιασμένη ρήξη με τη Δανία θα μπορούσε να οδηγήσει σε μεγαλύτερη οικονομική και πολιτική εξάρτηση από τις ΗΠΑ.

Ιστορικά, η Δανία έχει συμβιβαστεί με τις ΗΠΑ, επειδή η Κοπεγχάγη δεν έχει την ικανότητα να υπερασπιστεί τη Γροιλανδία και λόγω των εγγυήσεων ασφάλειας που παρέχουν οι ΗΠΑ στη Δανία μέσω του ΝΑΤΟ, σύμφωνα με τον Kristian Soeby Kristensen, ανώτερο ερευνητή στο Κέντρο Στρατιωτικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης.

Σε θεωρητικό επίπεδο, ένα μοντέλο «ελεύθερης σύνδεσης» με την Ουάσινγκτον —με οικονομική και στρατιωτική στήριξη αντί για δανικές επιδοτήσεις— θα μπορούσε να αλλάξει τις ισορροπίες. Ωστόσο, ένα τέτοιο σενάριο εγείρει σοβαρά ζητήματα κυριαρχίας και αυτοδιάθεσης.

Ένα αρκτικό στοίχημα με παγκόσμιο αντίκτυπο

Η αντίδραση της Δανίας και της κυβέρνησης της Γροιλανδίας ήταν σαφής: το νησί δεν είναι προς πώληση.

Παρ’ όλα αυτά, το ενδιαφέρον των ΗΠΑ υπογραμμίζει μια βαθύτερη πραγματικότητα. Η Αρκτική εξελίσσεται σε νέο μέτωπο ανταγωνισμού, όπου η ασφάλεια, οι επενδύσεις και ο έλεγχος των πόρων συνδέονται άρρηκτα.

Για τις αγορές και τους αναλυτές, η Γροιλανδία δεν είναι πλέον απλώς ένα γεωγραφικό σύνορο, αλλά ένα ανερχόμενο γεωοικονομικό πεδίο, στο οποίο οι αποφάσεις των μεγάλων δυνάμεων θα καθορίσουν τη στρατηγική αξία της επόμενης δεκαετίας.