Ουίσκι: Πώς οι δασμοί Τραμπ απειλούν τη μεγαλύτερη εξαγωγή της Σκωτίας

Κάποτε το σκωτσέζικο ουίσκι ήταν το απόλυτο εξαγωγικό success story της Σκωτίας. Σήμερα, όμως, χιλιάδες βαρέλια ωριμάζουν σιωπηλά σε αποθήκες που γεμίζουν επικίνδυνα, ενώ τα αποστακτήρια πατούν φρένο. Ο συνδυασμός της αβεβαιότητας από τη νέα εμπορική πολιτική του Ντόναλντ Τραμπ και της πίεσης στο διαθέσιμο εισόδημα των καταναλωτών παγκοσμίως έχει δημιουργήσει μια κρίση που θυμίζει έντονα το διαβόητο «whisky loch» της δεκαετίας του 1980.

Η πτώση της ζήτησης για το ουίσκι και τα γεμάτα βαρέλια

Οι παγκόσμιες πωλήσεις ουίσκι μειώθηκαν κατά 2,5% στο πρώτο εξάμηνο του 2025, καταγράφοντας την τρίτη συνεχόμενη χρονιά υποχώρησης ύστερα από δεκαετίες σταθερής ανάπτυξης. Το αποτέλεσμα είναι ένα πλεόνασμα αποθεμάτων που αναγκάζει τις εταιρείες είτε να περιορίσουν την παραγωγή είτε να επενδύσουν σε νέους αποθηκευτικούς χώρους.

Σύμφωνα με την IWSR, μεγάλο μέρος του απούλητου αποθέματος αφορά single malts, τα οποία επλήγησαν περισσότερο καθώς οι καταναλωτές περιορίζουν τις αγορές ακριβών ποτών. Αντίθετα, τα πιο προσιτά blended ουίσκι αποδεικνύονται ανθεκτικότερα: το 2024 οι πωλήσεις malts έπεσαν 7%, ενώ των blends μόλις 1%.

Οι δασμοί Τραμπ και το αμερικανικό στοίχημα

«Υπάρχει μεγάλο απόθεμα βύνης σε βαρέλια», δήλωσε στους FT ο Λουκ Τέγκνερ, επικεφαλής συμβουλευτικών υπηρεσιών στην IWSR.  «Δεν είναι ότι οι άνθρωποι εγκαταλείπουν το σκωτσέζικο ουίσκι, απλώς πίνουν λίγο λιγότερο και ξοδεύουν λιγότερα στο μπουκάλι που αγοράζουν», πρόσθεσε ο Τέγκνερ.

«Δεν είναι ότι οι άνθρωποι εγκαταλείπουν το σκωτσέζικο ουίσκι, απλώς πίνουν λίγο λιγότερο και ξοδεύουν λιγότερα στο μπουκάλι που αγοράζουν»

Κατά τη διάρκεια της λεγόμενης λίμνης ουίσκι της δεκαετίας του 1980 – «whisky loch» –  η οποία προέκυψε από μια περίοδο υπερπαραγωγής τη δεκαετία του 1970, οι εταιρείες εξισορρόπησαν την προσφορά και τη ζήτηση αναπτύσσοντας νέες αγορές όπως η Ιαπωνία, η Ελλάδα και η Ισπανία. Μέχρι τη δεκαετία του 1990, κατασκευαστές ποτών, συμπεριλαμβανομένων των William Grant και Diageo, άρχισαν να αναπτύσσουν περισσότερα single malts, χρεώνοντας όλο και υψηλότερες τιμές για τα παλαιωμένα ουίσκι και επεκτείνοντας σε περισσότερες αγορές όπως η Ινδία και η Κίνα.

Η αμερικανική αγορά, παραδοσιακά η σημαντικότερη για το σκωτσέζικο ουίσκι, αποτελεί πλέον πηγή έντονης ανησυχίας. Οι πωλήσεις στις ΗΠΑ μειώθηκαν κατά 6% στους πρώτους εννέα μήνες του 2025. Παρότι η πτώση είναι μικρότερη από το -9% της προηγούμενης χρονιάς, απέχει πολύ από την ανάπτυξη 4% που καταγραφόταν πριν από πέντε χρόνια.

Οι πωλήσεις στις ΗΠΑ μειώθηκαν κατά 6% στους πρώτους εννέα μήνες του 2025

Από τον Απρίλιο, το σκωτσέζικο ουίσκι υπόκειται στον βασικό δασμό 10% που επέβαλε η κυβέρνηση Τραμπ στις εισαγωγές. Παρά τις εξαιρέσεις που δόθηκαν σε άλλα αγροτικά προϊόντα, τα αλκοολούχα ποτά έμειναν εκτός. Η Ένωση Σκωτσέζικου Ουίσκι εκτιμά ότι οι δασμοί κοστίζουν σχεδόν 20 εκατ. λίρες τον μήνα και απειλούν πάνω από 1.000 θέσεις εργασίας.

Τώρα οι πωλήσεις βύνης έχουν μειωθεί κατακόρυφα, ενώ οι πωλήσεις προσιτών blended – τα οποία αναμειγνύονται με ουίσκι που παρασκευάζεται από άλλα δημητριακά, όπως το σιτάρι – ήταν πιο ανθεκτικές. Το 2024, οι παγκόσμιες πωλήσεις βύνης μειώθηκαν κατά 7% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, με πτώση 1% στα μείγματα.

Πλήγμα στις αγροτικές κοινωνίες

Η αναπληρώτρια πρώτη υπουργός της Σκωτίας, Κέιτ Φορμπς, προειδοποιεί ότι οι περικοπές παραγωγής έχουν δυσανάλογα μεγάλο αντίκτυπο στις αγροτικές περιοχές. Σε αποστακτήρια όπως το Talisker και το Dalwhinnie, η μείωση των ημερών λειτουργίας και το «πάγωμα» επενδυτικών σχεδίων επηρεάζουν ολόκληρες τοπικές οικονομίες.

Όπως σημειώνει, η αβεβαιότητα γύρω από τις διαπραγματεύσεις Λονδίνου–Ουάσιγκτον έχει παραλύσει τις αποφάσεις μακροπρόθεσμων επενδύσεων. Την ίδια ώρα, η απογοήτευση στον κλάδο μεγαλώνει, καθώς άλλοι τομείς –όπως τα φαρμακευτικά προϊόντα– εξασφαλίζουν ευνοϊκότερες συμφωνίες.

Αποθήκες αντί για αγορές

Για να διαχειριστούν την υπερπροσφορά, οι εταιρείες επενδύουν εκατομμύρια σε νέες αποθήκες. Η International Beverage δαπάνησε 7 εκατ. λίρες για έξι νέες εγκαταστάσεις, ενώ οικογενειακές επιχειρήσεις όπως η Wemyss Family Spirits και η Gordon & MacPhail αύξησαν σημαντικά τη χωρητικότητά τους.

Ωστόσο, τα υψηλά αποθέματα έχουν κόστος. Σύμφωνα με ανάλυση της Bernstein, οι μεγάλοι όμιλοι ποτών έχασαν εκατοντάδες εκατομμύρια σε ελεύθερες ταμειακές ροές λόγω των εξόδων ωρίμανσης και αποθήκευσης.

Όπως αναφέρουν οι FT, η Diageo μείωσε την παραγωγή σε ορισμένα από τα αποστακτήρια βύνης της. Ο γίγαντας των ποτών περιόρισε την παραγωγή σε ορισμένα αποστακτήρια από επτά ημέρες την εβδομάδα σε πέντε, ενώ παράλληλα σταμάτησε την παραγωγή στο αποστακτήριο Teaninich στο Cromarty Firth στη βόρεια Σκωτία. Η παραγωγή στο Roseisle Maltings κοντά στο Elgin στη βορειοανατολική Σκωτία είχε επίσης διακοπεί τουλάχιστον μέχρι τον Ιούνιο του 2026, με τη μελλοντική παραγωγή να βρίσκεται υπό αναθεώρηση.

Το IWSR έχει προβλέψει ότι το σκωτσέζικο ουίσκι αναμένεται να επιστρέψει στην ανάπτυξη έως το 2030, ωστόσο αυτό θα οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην επέκταση σε νέες αγορές όπως η Ινδία. Η μοίρα της αγοράς των ΗΠΑ παραμένει αβέβαιη, σε μεγάλο βαθμό λόγω των δασμών του Τραμπ.

Τον Σεπτέμβριο, η Ένωση Σκωτσέζικου Ουίσκι δήλωσε ότι ο δασμός 10% που επέβαλαν οι ΗΠΑ στις εισαγωγές κόστιζε στη βιομηχανία σχεδόν 20 εκατομμύρια λίρες το μήνα σε χαμένες πωλήσεις και περισσότερες από χίλιες θέσεις εργασίας.

Μια κρίση, αλλά όχι το τέλος

Παρά τη ζοφερή εικόνα, οι αναλυτές εκτιμούν ότι ο κλάδος είναι πιο ανθεκτικός από ό,τι τη δεκαετία του 1980. Η IWSR προβλέπει επιστροφή σε ανάπτυξη έως το 2030, κυρίως χάρη σε νέες αγορές όπως η Ινδία. Το ερώτημα παραμένει αν και πότε οι ΗΠΑ θα πάψουν να αποτελούν τροχοπέδη.

Όπως λένε άνθρωποι της αγοράς, η ιστορία του σκωτσέζικου ουίσκι έχει δείξει ότι οι κύκλοι κρίσης ξεπερνιούνται. Το στοίχημα, αυτή τη φορά, είναι αν ο χρόνος και η υπομονή αρκούν για να αδειάσουν τα βαρέλια πριν ξεχειλίσει ξανά η κρίση.