Αμοιβαία κεφάλαια: Γιατί «έκαναν φτερά» 1 τρισ. δολάρια - Οικονομικός Ταχυδρόμος

Κοντά στο 1 τρισ. δολάρια «έκαναν φτερά» από τα μετοχικά αμοιβαία κεφάλαια ενεργητικής διαχείρισης κατά την διάρκεια του 2025, σύμφωνα με εκτιμήσεις της Bloomberg Intelligence που χρησιμοποιούν δεδομένα ICI. Ενεργητική είναι η διαχείριση του χαρτοφυλακίου που επιδιώκει να καταγράψει αποδόσεις μεγαλύτερες από αυτές της αγοράς.

Πρόκεται για την 11η χρονιά που η κατηγορία κλείνει με καθαρές εκροές. Στον αντίποδα τα μετοχικά αμοιβαία κεφάλαια παθητικής διαχείρισης παθητικά μετοχικά αμοιβαία κεφάλαια που διαπραγματεύονται σε χρηματιστήριο κατέγραψαν εισροές που ξεπέρασαν τα 600 δισ. δολάρια. Ο όρος παθητική διαχείριση περιγράφει τη σύνθεση του χαρτοφυλακίου του α/κ με μετοχές που συνθέτουν το δείκτη αναφοράς.

Οι ρευστοποιήσεις έγιναν σταδιακά κατά τη διάρκεια της χρονιάς καθώς οι μεριδιούχοι εξέταζαν τις αποδόσεις που δεν ήταν ικανοποιητικές. Το 2025 σίγουρα δεν ήταν η χρονιά που η επιλογή των μετοχών ήταν στο φόρτε της. Το αντίθετο. Ήταν μια χρονιά κατά την οποία το κόστος απόκλισης από το benchmark παρέμεινε πεισματικά υψηλό.

Το χειρότερο σενάρια για τα αμοιβαία κεφάλαια ενεργητική διαχείρισης

Οι μεγάλες αποδόσεις του 2025 ήλθαν από την ομάδα των Magnificent 7, συνεχίζοντας το μοτίβο των τελευταίων χρόνων. Πρόκειται για το χειρότερο σενάριο για έναν διαχειριστή αμοιβαίου κεφαλαίου ενεργητικής διαχείρισης. Ένα χαρτοφυλάκιο που κυριαρχείται από μόλις επτά εταιρείες τεχνολογίας όλες αμερικανικές, μεγακεφαλαιοποιημένες, συγκεντρωμένες στην ίδια γωνιά της οικονομίας. Ωστόσο, καθώς ο S&P 500 σημείωσε νέα ρεκόρ αυτή την εβδομάδα, οι επενδυτές αναγκάστηκαν και πάλι να αντιμετωπίσουν μια οδυνηρή πραγματικότητα, όπως αναφέρει το Bloomberg. Το να συμβαδίζεις με την αγορά σημαίνει σε μεγάλο βαθμό να μην έχεις τίποτα άλλο.

«Η συγκέντρωση δυσκολεύει τους ενεργούς διαχειριστές να τα πάνε καλά» εξηγεί ο Dave Mazza, διευθύνων σύμβουλος της Roundhill Investments. «Εάν δεν σταθμίσετε τους Magnificent Seven σε benchmark, τότε πιθανότατα διατρέχετε τον κίνδυνο υποαπόδοσης».

Περιορισμένη Συμμετοχή

Σύμφωνα με στοιχεία που συγκέντρωσε η BNY Investments, κατά το πρώτο εξάμηνο του έτους, σε πολλές ημέρες λιγότερες από μία στις πέντε μετοχές σημείωσαν άνοδο παράλληλα με την ευρύτερη αγορά. Η περιορισμένη συμμετοχή δεν είναι ασυνήθιστη από μόνη της, αλλά η διάρκεια της έχει σημασία. Όταν τα κέρδη προέρχονται επανειλημμένα από μια μικρή μειοψηφία, η ευρύτερη κατανομή των στοιχημάτων παύει να βοηθά και αρχίζει να βλάπτει τη σχετική απόδοση.

Η ίδια δυναμική ήταν ορατή και στο επίπεδο του δείκτη. Καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, ο S&P 500 υπεραπέδωσε σε σχέση με την ισοβαρή εκδοχή του, η οποία αποδίδει την ίδια σημασία σε έναν μικρό λιανοπωλητή όσο και στην Apple Inc.

Για τους επενδυτές που αξιολογούν ενεργές στρατηγικές, αυτό μεταφράστηκε σε ένα απλό αριθμητικό πρόβλημα: να επιλέξουν μια στρατηγική που υποβαθμίζει τις μεγαλύτερες μετοχές και να διακινδυνεύσουν να μείνουν πίσω, ή να επιλέξουν μια άλλη που τις διατηρεί σε αναλογία κοντά στον δείκτη και να δυσκολευτούν να δικαιολογήσουν την πληρωμή για μια προσέγγιση που διαφέρει ελάχιστα από ένα παθητικό αμοιβαίο κεφάλαιο.

Στις ΗΠΑ, το 73% των αμοιβαίων κεφαλαίων μετοχών υστέρησαν από τους δείκτες αναφοράς τους φέτος, σύμφωνα με τον Αθανάσιο Ψαροφάγη της BI, το τέταρτο υψηλότερο ποσοστό στα στοιχεία που χρονολογούνται από το 2007. Η υποαπόδοση επιδεινώθηκε μετά την ανάκαμψη από τον φόβο των δασμών τον Απρίλιο, καθώς ο ενθουσιασμός για την τεχνητή νοημοσύνη εδραίωσε την ηγετική θέση της τεχνολογικής ομάδας.

Οι εξαιρέσεις- Τα αμοιβαία κεφάλαια με επιδόσεις

Υπήρχαν εξαιρέσεις, αλλά απαιτούσαν από τους επενδυτές να αποδεχτούν πολύ διαφορετικούς κινδύνους. Μία από τις πιο εντυπωσιακές προήλθε από την Dimensional Fund Advisors LP, της οποίας το Διεθνές Χαρτοφυλάκιο Αξίας Μικρής Κεφαλαιοποίησης ύψους 14 δισ. δολαρίων απέδωσε λίγο πάνω από 50% φέτος, ξεπερνώντας όχι μόνο τον δείκτη αναφοράς της, αλλά και τον S&P 500 και τον Nasdaq 100.

Η δομή αυτού του χαρτοφυλακίου είναι αποκαλυπτική. Περιλαμβάνει περίπου 1.800 μετοχές, σχεδόν όλες εκτός ΗΠΑ, με μεγάλη έκθεση σε χρηματοοικονομικά, βιομηχανικά και υλικά. Αντί να προσπαθεί να πλοηγηθεί στον δείκτη μεγάλης κεφαλαιοποίησης των ΗΠΑ, βγήκε σε μεγάλο βαθμό εκτός αυτού.

Μια διευθύντρια που επέμεινε στις πεποιθήσεις της ήταν η Margie Patel του Allspring Diversified Capital Builder Fund, το οποίο έχει αποδώσει περίπου 20% φέτος χάρη στα στοιχήματα στις εταιρείες τσιπ Micron Technology Inc. και Advanced Micro Devices Inc.

«Πολλοί άνθρωποι αρέσκονται να είναι κρυφοί ή σχεδόν δημιουργοί δεικτών. Τους αρέσει να έχουν κάποια έκθεση σε όλους τους τομείς, ακόμη και αν δεν είναι πεπεισμένοι ότι θα ξεπεράσουν τις προσδοκίες τους» είπε η Patel στο Bloomberg TV. Αντίθετα, η άποψή της είναι ότι «οι νικητές θα παραμείνουν νικητές».

Οι «κυνηγοί φούσκας»

Η τάση των μεγάλων μετοχών να γίνονται μεγαλύτερες έκανε το 2025 μια χρονιά-ορόσημο για τους επίδοξους «κυνηγούς φούσκας». Ο Nasdaq 100 διαπραγματεύεται πάνω από 30 φορές τα κέρδη και περίπου έξι φορές τις πωλήσεις, στα ιστορικά υψηλά ή κοντά σε αυτά. Ο Dan Ives, αναλυτής της Wedbush Securities, ο οποίος ξεκίνησε ένα ETF (IVES) με επίκεντρο την τεχνητή νοημοσύνη το 2025 και το είδε να εκτοξεύεται σε σχεδόν 1 δισ. δολάρια, λέει ότι αποτιμήσεις σαν κι αυτές μπορεί να δοκιμάσουν τα νεύρα, αλλά δεν αποτελούν λόγο να εγκαταλείψει κανείς το καράβι.

«Θα υπάρξουν στιγμές που θα μας κάνουν να νιώσουμε άνετα. Αυτό απλώς δημιουργεί τις ευκαιρίες», είπε σε μια συνέντευξη. «Πιστεύουμε ότι αυτή η ανοδική αγορά τεχνολογίας θα διαρκέσει για άλλα δύο χρόνια. Για εμάς, πρόκειται για την προσπάθεια να βρούμε ποιοι είναι οι δικαιούχοι των παραγώγων και έτσι θα συνεχίσουμε να πλοηγούμαστε σε αυτήν την τέταρτη βιομηχανική επανάσταση από επενδυτική άποψη».

Θεματικές Επενδύσεις

Μια άλλη συνταγή επιτυχίας αφορά το διαφορετικό είδος συγκέντρωσης. Το Global Resources Fund της VanEck απέδωσε σχεδόν 40% φέτος, επωφελούμενο από τη ζήτηση που συνδέεται με εναλλακτικές πηγές ενέργειας, γεωργία και βασικά μέταλλα. Το fund, που ιδρύθηκε το 2006, κατέχει εταιρείες όπως η Shell Plc, η Exxon Mobil Corp. και η Barrick Mining Corp. και διοικείται από ομάδες που περιλαμβάνουν γεωλόγους και μηχανικούς μαζί με οικονομικούς αναλυτές.

«Όταν είσαι ενεργός διαχειριστής, σου επιτρέπει να επιδιώκεις μεγάλα θέματα» εξηγεί ο Shawn Reynolds, ο οποίος διαχειρίζεται το fund εδώ και 15 χρόνια, γεωλόγος ο ίδιος. Αλλά και αυτή η προσέγγιση απαιτεί πεποίθηση και ανοχή στην αστάθεια ιδιότητες για τις οποίες πολλοί επενδυτές έχουν δείξει λιγότερη όρεξη μετά από αρκετά χρόνια άνισων αποτελεσμάτων.

Μέχρι το τέλος του 2025, το μάθημα για τους επενδυτές δεν ήταν ότι η ενεργητική διαχείριση έχει σταματήσει να λειτουργεί, ούτε ότι ο δείκτης έχει λύσει το πρόβλημα της αγοράς. Ήταν πιο απλό και πιο δυσάρεστο. Μετά από ένα ακόμη έτος συγκεντρωμένων κερδών, το κόστος της διαφορετικότητας παρέμενε υψηλό και, για πολλούς, η προθυμία να συνεχίσουν να το πληρώνουν έχει εξαντληθεί.