Ο συστημικός κίνδυνος των συρρικνωμένων αμοιβών

Τα καλά νέα είναι ότι η οικονομία δείχνει να αντιδρά έντονα ανοδικά αμέσως μετά την καραντίνα. Ενας από τους δείκτες που το δείχνουν είναι και η επιχειρηματική κερδοφορία, η οποία καταγράφει ήδη ετήσια άνοδο 3%, σύμφωνα με ανάλυση της Εθνικής Τράπεζας.

Τα άσχημα νέα είναι ότι στην ίδια ανάλυση επισημαίνεται πως οι αμοιβές των εργαζομένων παραμένουν υπό πίεση καταγράφοντας νέα ετήσια μείωση κατά 4,6%.

Μπορεί η κουβέντα του τελευταίου διαστήματος σε ό,τι αφορά την αγορά εργασίας να αναλώθηκε γύρω από τις εργασιακές σχέσεις, το πρόβλημα ωστόσο φαίνεται πως δεν βρίσκεται εκεί. Το μεγαλύτερο ίσως διαρθρωτικό πρόβλημα, με προεκτάσεις όχι μόνο δημοσιονομικές αλλά και συνταξιοδοτικές, πλέον στην Ελλάδα είναι το ύψος των αμοιβών. Οι συρρικνωμένες από την υπερδεκαετή κρίση αμοιβές δημιουργούν μια σειρά από συστημικούς κινδύνους για τη χώρα, με σαφέστατες προεκτάσεις και στη διατήρηση του κοινωνικού ιστού.

Χιλιάδες εργαζόμενοι δείχνουν να βρίσκονται σε ένα πλήρες αδιέξοδο. Χωρίς προοπτική μισθολογικής ανέλιξης, άρα χωρίς προοπτική δημιουργίας οικογένειας, αγοράς κατοικίας, δημιουργίας ενός τρόπου ζωής. Για προοπτικές συνταξιοδότησης ούτε λόγος, καθώς οι χαμηλοί μισθοί οδηγούν σε μειωμένες εισφορές και σε μειωμένες προοπτικές μιας καλής σύνταξης. Η τάση αυτή αφορά και τις υψηλότερες μισθολογικές κατηγορίες των εργαζομένων με υψηλά προσόντα. Σε αυτούς υπάρχει το ίδιο μισθολογικό ταβάνι το οποίο απλώς έχουν την πολυτέλεια να το ξεπερνούν και να αποδέχονται με ευκολία προσφορές για δουλειά εκτός Ελλάδας. Για αυτούς η έννοια αγορά εργασίας έχει κατά πολύ ευρύτερη έννοια, καθώς αφορά δεκάδες άλλες χώρες.

Το πρόβλημα ειδικά όμως των τελευταίων είναι και πρόβλημα των ελληνικών επιχειρήσεων. Βρίσκουν, εκπαιδεύουν, αναπτύσσουν εργαζομένους, για να τους χάσουν στη συνέχεια με ευκολία από ανταγωνίστριες επιχειρήσεις στο εξωτερικό. Εχουμε γίνει κάτι σαν φυτώριο στελεχών σε ορισμένες κατηγορίες επαγγελμάτων. Ακόμα και σε υποτίθεται κορεσμένα επαγγέλματα όπως των γιατρών παρατηρείται το τελευταίο διάστημα μια μεγάλη έλλειψη, καθώς οι λίγοι διαθέσιμοι που εργάζονταν με μικρές αμοιβές στις ιδιωτικές κλινικές πλέον είτε έχουν απορροφηθεί από το Δημόσιο (ναι, το Δημόσιο δίνει περισσότερα) είτε έχουν βρει εργασία στο εξωτερικό με πολλαπλάσιες αμοιβές.

Στην κυβέρνηση δείχνουν να το έχουν αντιληφθεί και οργανωμένα προσπαθούν να ακυρώσουν ένα βασικό επιχείρημα των επιχειρήσεων για τις καθηλωμένες χαμηλές αμοιβές στην Ελλάδα, που είναι το μη μισθολογικό κόστος. Δεν φαίνεται ωστόσο να λειτούργησε. Οι «διψασμένες» επίσης λόγω της πολυετούς κρίσης επιχειρήσεις προτίμησαν να εντάξουν στα αποτελέσματά τους το όφελος παρά να το μοιραστούν με τους εργαζομένους τους.

Το πρόβλημα είναι τεράστιο. Ολη αυτή η στρέβλωση που προκάλεσε η χρεοκοπία της χώρας έχει δημιουργήσει έναν απίστευτο φαύλο κύκλο. Η ανεργία να παραμένει σε εξαιρετικά υψηλά επίπεδα, άνω του 15%, οι επιχειρήσεις να διαμαρτύρονται ότι δεν βρίσκουν εργαζομένους, οι εργαζόμενοι να αδυνατούν να τα βγάλουν πέρα με τις ισχνές αμοιβές και το Ασφαλιστικό να απειλεί να γίνει ξανά το θέμα της δεκαετίας λόγω των μειωμένων εισφορών.

Το θέμα αποκτά συστημικά χαρακτηριστικά, όταν μπουν στην εξίσωση και άλλοι παράγοντες, όπως ο τραπεζικός. Οι μικρές αμοιβές δεν δικαιολογούν δανειοδοτήσεις για αγορά νέας κατοικίας. Τα παλαιότερα δάνεια, ακόμα και τα ρυθμισμένα, δεν μπορούν να εξυπηρετηθούν από τις παρούσες μισθολογικές συνθήκες και η πίτα των αξιόχρεων πολιτών μειώνεται. Αντίστοιχα θολώνει και η εικόνα της Ελλάδας ως επενδυτικού προορισμού, όταν οι πολίτες της δεν μπορούν σε κάποιες περιπτώσεις ούτε να ακουμπήσουν τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες που θα παραχθούν εντός της χώρας.

Μην παρασυρθεί κάποιος, το θέμα των αμοιβών δεν είναι θέμα μόνο μιας κυβέρνησης ή του κράτους. Η δική τους ευθύνη σταματάει στο σημείο που έχουν κάνει ό,τι είναι δυνατόν για να ελαφρυνθεί το κόστος εργασίας από άχρηστη γραφειοκρατία και τσάμπα εισφορές. Το θέμα των αμοιβών είναι πρωτίστως υπόθεση του ιδιωτικού τομέα και τώρα οι επιχειρήσεις θα πρέπει να δείξουν ότι ξέρουν να επενδύουν και στους καλούς εργαζομένους τους.