Μπορεί η τεχνητή νοημοσύνη να αποτελεί λύση για την έξοδο από την οικονομική κρίση; To παράδειγμα του Σπηλαίου Αλιστράτης

Σήμερα είναι όχι μόνο αναγκαιότητα αλλά και επιβάλλεται να προτείνουμε χρήσιμες αποδέκτες-ρεαλιστικές λύσεις για την νέα οικονομική κρίση που εμφανίζεται μετά το πέρας της πανδημίας. Οι οικονομολόγοι όλου του κόσμου θα πρέπει να αναθεωρήσουν κάποιες θεωρίες σχετικά με τις προτεινόμενες λύσεις οι οποίες μπορεί να εφαρμοστήκαν κατά την δεκαετία του 1930 (H θεωρία του J.M. Keynes) αλλά σήμερα λόγω αλλαγής των συνθηκών θα πρέπει να ληφθεί υπόψη η ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας με την έλευση της 4η βιομηχανικής επανάστασης.

Στο σημείο αυτό θα πρέπει να εξετάσουμε τις διάφορες απόψεις έγκριτων οικονομολόγων και επιστημόνων για την έλευση της τεχνητής νοημοσύνης και να προβληματιστούμε εάν η χώρα μας είναι ικανή να ακολουθήσει τον δρόμο της καινοτομίας και της εφαρμογής της τεχνητής νοημοσύνης ως αντίδοτο στην έλευση της οικονομικής κρίσης

Πολλοί οικονομολόγοι στην Αμερική όπως οι Erik Brynjolfsson and Andrew McAfee τονίζουν ότι πολλές εταιρείες αλλά κυρίως οι διευθυντές βλέπουν την τεχνητή νοημοσύνη ως αποδιοργανωτικό παράγοντα, ενώ οι εργαζόμενοι την βλέπουν ως καταστροφή των θέσεων εργασίας, οι σύμβουλοι επιχειρήσεων ως κατάλληλο εργαλείο για όλα, ενώ οι διαφημιστικές εταιρείες προσμένουν με την εφαρμογή της ατελείωτες οικονομικές συναλλαγές.

Οι οικονομολόγοι σημειώνουν ότι το 25% έως 30% μεγάλων επιχειρήσεων στις ΗΠΑ εφαρμόζουν την τεχνητή νοημοσύνη επιθετικά και πολλές επιχειρήσεις σχεδιάζουν πολλά προγράμματα για ένταξη της τεχνητής νοημοσύνης στον στρατηγικό τους σχεδιασμό. Οι μεγάλες επιχειρήσεις χρησιμοποιούν πολλά δεδομένα με ψηφιακές πληροφορίες, χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, τηλεφωνικές υπηρεσίες και επικοινωνίες αλλά και ψηφιακές υπηρεσίες για το λιανικό εμπόριο. Οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις χρησιμοποιούν λιγότερο την τεχνητή νοημοσύνη λόγω έλλειψης στελεχών με γνώσεις ψηφιακού μετασχηματισμού. Οι εταιρείες εκτός των ΗΠΑ εφαρμόζουν την τεχνητή νοημοσύνη σε μικρότερο βαθμό, αλλά υπάρχουν εξαιρέσεις όπως η Κίνα, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Σιγκαπούρη και ο Καναδάς.

Η τεχνητή νοημοσύνη εφαρμόζεται σε διαφορετικές επιχειρηματικές διαδικασίες. Η πιο απλή μορφή είναι η δυνατότητα να παίρνουμε καλύτερες αποφάσεις,(αυτό ειδικά επηρεάζει θετικά την Διοικητική Λογιστική και τα Χρηματοοικονομικά) αλλά και την βελτίωση της επιχειρησιακής διαδικασίας και την ενίσχυση προϊόντων και υπηρεσιών.

Παρόλο που οι έρευνες αποδεικνύουν σύμφωνα με τους Erik Brynjolfsson and Andrew McAfee (2017) ότι υπάρχουν υψηλές προσδοκίες για το μέλλον και οι επιχειρήσεις που εφαρμόζουν έχουν οφέλη, υπάρχουν μερικές οι οποίες δεν εφαρμόζουν για πολλούς λόγους όπως και οι επιχειρήσεις στην Ελλάδα, οι οποίοι είναι:

1) Είναι ακόμα νωρίς για την εφαρμογή της τεχνητής νοημοσύνης

2) Η κάθε εταιρεία δεν έχει υποδομές που ταιριάζουν στην τεχνητή νοημοσύνη

3) Πολλές επιχειρήσεις χρησιμοποιούν πιλοτικές εφαρμογές στη τεχνητή νοημοσύνη

4) Η τεχνητή νοημοσύνη τείνει να χρησιμοποιείται για εξειδικευμένη εργασία και όχι για ολόκληρη εργασία ή διαδικασία.

5) Οι υψηλές προσδοκίες για μεγάλα έργα, όπως τα αυτόματα αυτοκίνητα οδήγησης, τα ελικόπτερα (drones) για παραδόσεις, έχουν καθυστερήσει να εφαρμοστούν.

Η επίδραση στην εργασία είναι αβέβαιη αλλά σίγουρα θα αλλάξει. Μερικοί ερευνητές πιστεύουν σε αρνητικές εξελίξεις στην εργασία. Σύμφωνα με τον Knickrehm M., oι επιχειρήσεις θα πρέπει να προετοιμάσουν τους εργαζόμενους, να δουλέψουν με τις έξυπνες μηχανές, οι οποίες θα βοηθήσουν τις προσπάθειες των εργαζομένων. Η εφαρμογή της τεχνητής νοημοσύνης αυξάνει το ηθικό δίλλημα, όπως αναφέρει και ο Yampolskly R. «Είναι πολύ νωρίς για αναφορές στα ηθικά διλήμματα». Η αλγοριθμική μεροληψία και η έλλειψη διαφάνειας είναι δύο κρίσιμα σημεία της τεχνητής νοημοσύνης, η οποία τα επιδεινώνει.

Για να καταλάβουμε πως η τεχνητή νοημοσύνη επηρεάζει την επιχείρηση σύμφωνα με τους επιστήμονες Vik. Mahidhar και Th. H. Davenport θα πρέπει να απαντήσουμε στις παρακάτω ερωτήσεις:

1) Ποια ειδική τεχνητή νοημοσύνη έχει την μεγαλύτερη επίδραση στην επιχείρηση;

2) Πώς αυτές οι τεχνολογίες θα οδηγήσουν σε καινούριες στρατηγικές, επιχειρηματικά μοντέλα ή σχεδιασμό επιχειρηματικών διαδικασιών;

3) Ποια στοιχεία των δεδομένων είναι διαθέσιμα για την εφαρμογή της τεχνητής νοημοσύνης;

4) Πώς περιμένουμε να επηρεάσει την εργασία και πώς αρχίζει να ετοιμάζουμε τους εργαζομένους για την ικανότητα της τεχνητής νοημοσύνης;

Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, το 2018 η Δημοτική εταιρεία αξιοποίησης του Σπηλαίου της Αλιστράτης που διαχειρίζεται ένα από τα ομορφότερα σπήλαια όχι μόνο της Ελλάδας αλλά και της Ευρώπης, εντάθηκε σε πρόγραμμα Interreg (Greece-Bulgaria 2014-2020) ύψους 250000 ευρώ για την χρηματοδότηση των έργων όπως η εφαρμογή Quick Response (QR), η εφαρμογή Virtual Reality (VR) αλλά και η εφαρμογή ενός ρομποτικού συστήματος ξενάγησης το οποίο θα είναι και το μοναδικό ρομπότ ξεναγός στον κόσμο που θα ξεναγεί τους επισκέπτες σε περισσότερες από 40 γλώσσες.

Η καινοτομία αυτή θα αποτελέσει την αιχμή του δόρατος για τον ψηφιακό μετασχηματισμό του Σπηλαίου και θα προσδώσει μόνο οφέλη όπως:

Α) αύξηση των επισκεπτών οι οποίοι θα επισκέπτονται το σπήλαιο για να ξεναγηθούν από ρομπότ και ιδίως αύξηση των εκπαιδευτικών εκδρομών των μαθητών,

Β) αύξηση των θέσεων εργασίας διότι το ρομπότ δεν θα αντικαθιστά τους ξεναγούς αλλά θα ξεναγεί συμπληρωματικά,

Γ) αύξηση των εσόδων τόσο της δημοτικής εταιρείας αλλά και όλων των επιχειρήσεων της περιοχής (εστιατόρια, καφέ κτλ)

Δ) ανάδειξη της καινοτομίας από μια μικρή δημοτική εταιρεία σε παγκόσμια κλίμακα,

Ε) ανάδειξη του νομού Σερρών ως κόμβος τεχνολογικής καινοτομίας και κατ’ επέκταση της Ελλάδας.

Αναλυτικότερα (δείτε τη σελίδα καινοτομίες) :

Το 1ο βήμα περιλαμβάνει την εφαρμογή ενός Robot ξεναγού με το όνομα της μυθολογικής Περσεφόνης, η οποία θα μπορεί να ξεναγεί όχι μόνο σε περισσότερες από σαράντα γλώσσες τους επισκέπτες του Σπηλαίου αλλά και να απαντά σε συγκεκριμένες ερωτήσεις των επισκεπτών. Πρόκειται για μια παγκόσμια πρωτοτυπία η οποία και χρηματοδοτήθηκε από το πρόγραμμα Interreg και θα κατασκευαστεί από το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ).

To 2o βήμα αφορά την εφαρμογή του QR μέσα στο Σπήλαιο όπου θα μπορούν οι επισκέπτες μέσω εφαρμογή τους στο κινητό τηλέφωνο τους να περιηγούνται και να παίρνουν πληροφορίες για τους γεωλογικούς σχηματισμούς. Επιπρόσθετα, θα παρέχει όχι μόνο την δυνατότητα 3D απεικόνισης των βιοσπηλαιολογικών χαρακτηριστικών του Σπηλαίου (είδη νυκτεριδων, Αlistrati beroni) αλλά και την δυνατότητα ψηφιακής απεικόνισης της μυθολογικής ενοίκου του Σπηλαίου της Περσεφόνης. Η εφαρμογή QR χρηματοδοτήθηκε από το πρόγραμμα Interreg.

Το 3ο βήμα περιλαμβάνει την ανάπτυξη VR(virtual reality) για την απεικόνιση στους επισκέπτες, των διαδρόμων του Σπηλαίου στα οποία δεν υπάρχει η δυνατότητα πρόσβασης αλλά και την ψηφιακή απεικόνιση της δημιουργίας του Σπηλαίου. Η εφαρμογή αυτή θα αναπτύσσεται σε ειδική διαμορφωμένη αίθουσα στον περιβάλλον χώρο του Σπηλαίου. Η εφαρμογή VR χρηματοδοτήθηκε από το πρόγραμμα Interreg.

Το 4ο βήμα περιλαμβάνει την ανάπτυξη της εκπαιδευτικής ρομποτικής για μαθητές με την δυνατότητα δημιουργίας ενός αντιγράφου του ρομπότ ξεναγού σε έναν ειδικό διαμορφωμένο διάδρομο και τον αντίστοιχο προγραμματισμό του για την ξενάγηση αντιγράφοντας τις κινήσεις του ρομπότ ξεναγού.

Το 5ο βήμα περιλαμβάνει την δημιουργία ενός Σπηλαιολογικού μουσείου εικονικής πραγματικότητας το οποίο θα αναπαριστά με ολογράμματα το Σπήλαιο της Αλιστράτης αλλά και θα παρουσιάζονται εκθέματα όχι μόνο του Σπηλαίου Αλιστράτης αλλά και των άλλων Σπηλαίων της περιοχής όπως και ίχνη από την προϊστορική δραστηριότητα των ανθρώπων των Σπηλαίων που κατοικούσαν εκείνη την περίοδο στην περιοχή.

Συμπερασματικά, η ανάπτυξη των παραπάνω εφαρμογών θα καταστήσουν το Σπήλαιο της Αλιστράτης ως θερμοκοιτίδα καινοτομίας και ψηφιακού μετασχηματισμού όχι μόνο για τα Σπήλαια της Ελλάδας αλλά και για όλα τα Σπήλαια του κόσμου, αποδεικνύοντας ότι μπορούν και οι μικρές Δημοτικές επιχειρήσεις να καινοτομήσουν και να αποδεικνύουν παγκόσμια τις ψηφιακές τους πρωτοτυπίες.

Το παράδειγμα αυτό θα πρέπει να ακολουθηθεί όχι μόνο από άλλους φορείς του πολιτισμού (Αρχαία Μνημεία, Μουσεία κα) άλλα και από ιδιωτικές εταιρείες ανεξάρτητου μεγέθους οι οποίες θα πρέπει να αλλάξουν τον στρατηγικό τους προσανατολισμό και να εφαρμόσουν προγράμματα ψηφιακού μετασχηματισμού με κύριο στόχο την αύξηση του εισοδήματος το οποίο πλήττεται από την πανδημία.

* Δρ Νίκος Καρτάλης, Καθηγητής, Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, Επιστημονικός Δ/ντης Σπηλαίου Αλιστράτης